کلیات
آزادراه ۱ یا آزادراه قزوین-رشت آزادراهی است که شمال ایران واقع شده‌است و شهر‌های قزوین و رشت را به همدیگر متصل می‌نماید. این آزادراه بخشی از بزرگراه شمال ایران است که در نزدیکی آزادراه ۲ شمال-جنوب ایران پایان می‌یابد. این آزادراه همچنین بخشی از کریدور شمال-جنوب ایران است.
افتتاح و توضیحات
این آزادراه در بعدازظهر ۲۴ اسفند ۸۸ با حضور محمود احمدی‌نژاد رئیس جمهور وقت ایران رسماً، اما نیمه کاره افتتاح شد. آزادراه رشت-قزوین اولین آزادراهی است که از کوه‌های البرز می‌گذرد و باهدف تقویت محور تهران-رشت-انزلی-آستارا که جزیی از مسیر کریدور شمال-جنوب بوده و یکی از مهم‌ترین محورهای ارتباطی کشور محسوب می‌شود، احداث شده‌است. به دنبال سفر سید علی خامنه‌ای در سال ۱۳۸۰ به استان گیلان و به دستور وی عملیات اجرایی این پروژه آغاز شده بود.
افتتاح ناقص و نیمه‌کاره
این آزادراه به دلیل نیمه‌کاره بودن در مسیر ۱۱ کیلومتری حدفاصل شهر‌های رودبار و منجیل متوقف است و از آزادراه خارج و به جاده ۴۹ (جاده قدیم) وارد می‌شود مشکلات بسیاری در تردد خودرو‌ها ایجاد می‌کند و سبب ترافیک سنگین خودرو‌ها در این حدفاصل است. این آزادراه در نوروز ۱۳۹۶ افتتاح شد.
برنامه تکمیل آزادراه
کلنگ عملیات اجرایی ۱۱ کیلومتر آزاد راه رشت - قزوین با اعتبار ۳۱۰ میلیارد تومان طی مراسمی دو سال پس از افتتاح رسمی آزادراه با حضور رئیس‌جمهور در ۱۵ اسفند ۱۳۹۰ به زمین زده شد. این ۱۱ کیلومتر از روی رودخانه سفیدرود عبور می‌کند که ۱۰ تونل به طول ۱۲ کیلومتر به صورت رفت و برگشت، دو پل رودخانه‌ای از سفیدرود به طول یک و نیم کیلومتر، شش پل دره‌ای ۱۰۰ متری، پل‌های معمولی با دهانه‌های ۲۰ متری و با ۳۱۰ میلیارد تومان اعتبار اولیه در مدت ۳۶ ماه ساخته می‌شود.
پس از گذشت پنج سال از افتتاح و وعده‌های عملی نشده درباره این آزادراه و شیوه‌های اجرایی ۱۱ کیلومتر باقی‌مانده این طرح عنوان شد شرکت ساخت و توسعه زیربنا‌های حمل‌ونقل کشور پتانسیل‌های فنی و اجرایی لازم برای اتمام این طرح را دارد و در صورت تأمین اعتبار لازم و جذب سرمایه‌گذار در اولین فرصت و با تمام نیرو عملیات اجرایی این ۱۱ کیلومتر را آغاز خواهد کرد.
در شهریور ۱۳۹۴ استاندار گیلان با اعلام ۱۴ کیلومتری بودن این قسمت مجدد وعده تکمیل آزادراه با یک‌هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان اعتبار را اعلام کرد.
امکانات راه
این آزادراه ۱۰ تونل به طول ۵/۵ کیلومتر، ۳۰ پل بزرگ و ۴۴۰ پل کوچک دارد و طول آن ۱۲۷ کیلومتر است.
ورود کامیون و تریلر به این محور ممنوع است این خودرو‌ها از جاده ۴۹ (جاده ترانزیت) تردد می‌کنند و صرفاً تردد اتوبوس، وانت، کامیونت و خودرو‌های سواری در این آزادراه امکانپذیر است که از این جهت امنیت تردد خودرو‌ها افزایش پیدا می‌کنند.
هزینه ساخت و صرفه جویی زمان
افتتاح این آزادراه که ۴۰۰ میلیارد تومان هزینه در بر داشته حدود ۴۵ دقیقه در زمان مسافران صرفه‌جویی می‌شود.
مشکلات
از جمله مشکلات این آزادراه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
هزینه عوارض بالا
هزینه عوارض آزادراه رشت گران‌ترین عوارض به نسبت طول مسیر در ایران است. مبلغ عوارض برای خودرو‌های سواری جهت عبور از آزادراه قزوین به رشت بیش از۷۰هزار ریال است، این امر سبب شده برخی رانندگان از مسیر فرعی در حوالی قزوین برای فرار از پرداخت عوارض عبور کنند. در آبان ۱۳۹۳ نرخ عوارض این آزادراه افزایش یافت در کمتر از یکسال و مجدد در شهریور ۱۳۹۴ عوارض این آزادراه افزایش ۳۳ درصد افزایش یافت. در سال ۱۳۹۷ نیز افزایش حدود ۳۵ درصدی باعث شد عوارض این مسیر به ۸۵ هزار ریال رسید
مشکلات روشنایی
فقط در حوالی جاده جدید قزوین به قدیم رشت و عوارضی رشت روشنایی وجود دارد و خودرو‌ها در بقیه مسیر باید با ترس و دلهره از این آزاد راه در شب عبور کنند.
مشکلات رفاهی
کمبود سرویس بهداشتی و عدم رسیدگی به نظافت سرویس بهداشتی‌های موجود علی رغم دریافتی قابل توجه عوارض آزادراه
عدم وجود جایگاه گاز طبیعی خودرو‌های گازسوز در آزادراه (CNG)
بخش‌ها
آزاد راه قزوین رشت از بخش‌های زیر شکل گرفته است:
به سمت رشت: بلوار خلیج فارس (حد فاصل میدان گیل رشت تا عوارضی رشت) (محدوده شهری رشت)
به سمت تهران: آزادراه رشت قزوین (حد فاصل امام‌زاده هاشم تا عوارضی قزوین - تهران)
به سمت قزوین: بلوار میرزاکوچک خان (حد فاصل عوارضی قزوین تا میدان ۲۲ بهمن (دروازه رشت)) (محدوده شهری قزوین)
حواشی
۲۲ بهمن سال ۱۳۹۸ بارش شدید برف در این محور مواصلاتی و حواشی آن باعث بروز مشکلات فراوانی برای مسافران شد که به واسطه سنگینی بارش در راه ماندند.
