کلیات
روز جهانی آب مصادف با ۲۲ مارس هر سال از سوی سازمان ملل نام‌گذاری شده‌است. روز جهانی آب، اولین بار در سال ۱۹۹۲ میلادی، در کنفرانس محیط زیست و توسعه سازمان ملل در شهر ریودوژانیرو کشور برزیل رسماً مطرح شد. در این کنفرانس از کلیه کشور‌ها خواسته شد تا در راستای اجرای بیانیه شماره ۲۱ سازمان ملل، این روز را به عنوان روز ترویج و آگاه‌سازی مردم در مورد آب اختصاص دهند.
تاریخچه
در سال ۱۹۹۲ و در بیست و یکمین دستور جلسه کنفرانس محیط زیست و توسعه سازمان ملل که در شهر ریودوژانیرو برزیل برگزار شد، موضوع روز جهانی آب رسما مطرح شد. در این کنفرانس از کلیه کشور‌ها خواسته شد تا در راستای اجرای بیانیه ۲۱ سازمان ملل، این روز را به عنوان روز ترویج و آگاه‌سازی مردم در مورد آب اختصاص داده و از طریق پخش و اشاعه نشریات و برگزاری کنفرانس‌ها، سمینار‌ها و نمایشگاه‌ها در گرامیداشت آن بکوشند.
توجه دیگر سازمان ها به مقوله آب
علاوه بر کشور‌های عضو سازمان ملل، بسیاری از سازمان‌های غیردولتی NGOها مسائلی از قبیل: چگونگی دستیابی بیش از یک میلیارد نفر به آب شرب سالم و یا نقش زن و مرد در خانواده برای دستیابی به آب سالم را پررنگ‌تر می‌کند. همچنین آژانسی از سوی سازمان ملل برای هماهنگی مسائلی در مورد روز جهانی آب تعیین می‌شود که بسیاری از مسائل را در مورد منابع آبی منعکس می‌کند. بخش امور اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل (UNDESA)، دهه ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۵ را با عنوان "آب برای زندگی" معرفی کرده است.
وضعیت منابع آب
دهه اخیر با هدف جهانی "تمرکز بیشتر روی موضوعات مربوط به آب" آغاز شده که تلاش برای استفاده از مشارکت زنان در فعالیت‌های توسعه مرتبط با آب و همکاری در همه سطوح برای دستیابی به اهداف مربوط به آب در اعلامیه هزاره و برنامه نشست جهانی توسعه پایدار در ژوهانسبورگ را شامل می‌شود. از سال ۱۹۹۳ هر سال یک شعار جدید درباره مسائل حیاتی و حساس آن زمان برگزیده می‌شود تا فعالیت‌های جامعه بر پایه آن شعار شکل گیرد.
جایگاه آب در اسلام
در قرآن و تعالیم اسلامی برای آب اهمیت زیادی قائل شده است.
" هو الذی انزل من السماء ماء لکم منه شراب و منه شجر فیه تسیمون" (نحل/۱۰)
«خدایی که آب را از آسمان فرو فرستاد که از آن بیاشامید و درختان پرورش دهید تا از میوه آن بهره‌مند شوید به برگ آن حیوانات خود را بچرانید.»
بدون شک منافع آب صرفا نوشیدن انسان و روییدن درختان و گیاهان و مصرف چهار پایان نیست، بلکه بنیان حیات بر آب نهاده شده است.
چنانچه در آیه‌ای دیگر آمده است:
" و هو الذی خلق السموات و الارض فی ستة ایام و کان عرشه علی الماء... " (هود/۷)
«و او خدایی است که آسمان و زمین را در فاصله شش روز آفرید و عرش با عظمت او بر آب قرار یافت.»
در آیات یاد شده خداوند تبارک و تعالی ضمن بیان فوائد آب، ارزش والا و اهمیت آن را به انسان‌ها بفهماند.
ودر آیه دیگری حق تعالی دنیا را به آب تشبیه کرده است:
" و اضرب لهم مثل الحیوة الدنیا کماء انزلنه من السماء... " (کهف/۴۵)
«(ای رسول ما برای امت) زندگی دنیا را برای آنها به آبی تشبیه کن که از آسمان فرو می‌فرستیم.»
در روایات آمده که شخصی از امام صادق (ع) پرسید: آب چه طعمی دارد؟ امام (ع) نخست فرمودند: به منظور یاد گرفتن، سوال کن، نه به منظور بهانه جویی! سپس اضافه فرمودند:: «طعم آب، طعم حیات و زندگانی است» خداوند می‌فرماید: " و جعلنا من الماء کل شیء حی.»
وضعیت منابع آب در ایران
ایران جزء کشور‌های کم آب و خشک، و دارای منابع آب محدود است. حجم نزولات جوی نسبت به خشکی‌های کره زمین به ازاء هر کیلومتر مربع ۸۳۰ هزار متر مکعب می‌باشد، در حالی که این میزان نسبت به وسعت خشکی‌های ایران تنها ۲۵۰ هزار مترمکعب است. از طرف دیگر کلیه آب‌های موجود درایران قابل استفاده نیست و درصد بالایی را آب‌های شور تشکیل می‌دهند، که روزبه روز برمیزان آنها افزوده می‌شود. از سویی برداشت بی رویه آب‌های زیرزمینی شیرین از طریق چاه‌های عمیق و نیمه عمیق باعث کاهش میزان آب شیرین و افزایش آب‌های شورمی شود.
درنتیجه حاصلخیزی زمین‌های کشاورزی کاهش می‌یابد و تبدیل به زمین‌های شور می‌گردند؛ و، چون تبدیل آب‌های شور به شیرین به دلیل هزینه زیاد، مقرون به صرفه نیست، بنابراین باید با استمرار صرفه جویی عمومی، برنامه ریزی دقیق، استفاده بهینه از آب، جلوگیری از هدر رفتن منابع موجود، تصفیه مجدد پساب‌ها و به کارگیری مجدد آنها، کمبود آب را جبران کرد.
اهمیت آب درجهان و خاورمیانه
اکثر کشور‌های جهان جهت تامین آب سرمایه گذاری‌های زیادی کرده و با ایجاد سیستم‌های گوناگون از به هدر رفتن آن جلوگیری می‌کنند. در کشور‌های خاورمیانه نیز، جنگ بعدی را جنگ بر سر آب می‌دانند. به طور مثال کشور‌های سوریه و عراق با ترکیه، رژیم اشغالگر قدس با فلسطینیان ساکن در کرانه رود اردن همواره تامین آب مورد نیاز خود کشمکش دارند.
منطقه خاورمیانه جزء مناطق کم آب دنیا می‌باشد، ولی نرخ رشد جمعیت آن از بالاترین نرخ‌های رشد است؛ از سوی دیگر با پایین رفتن سطح آب‌های زیرزمینی و بالا رفتن میزان نمک آب‌های موجود و آلودگی روز افزون آنها، مساله آب به یکی از چالش‌های جدی و خطرناک منطقه تبدیل شده است.