کلیات
کسری بودجه Deficit هنگامی رخ میدهد که دولت (و یا هر نهاد دیگری) بیش از درآمد خود پول خرج کند. در برابر کسری بودجه، مازاد بودجه وجود دارد. به کسری بودجه انباشته شده طی چند سال بدهی دولت گفته میشود. تأمین کسری بودجه معمولاً از طریق استقراض داخلی یا خارجی انجام میشود.
دلایل رخ دادن کسری بودجه
عدم کنترل و ساماندهی صحیح هزینهها و درامدهای دولت منجر به ایجاد کسری بودجه میشود. برای محاسبه میزان کسری بودجه در اقتصاد ایران، اختلاف بین درآمدها و پرداختهای دولت اندازهگیری میشود. درآمد حاصل از صادرات نفت و گاز، مالیاتها، فروش ارز، انحصارها و مالکیت دولت، فروش کالاها و خدمات، بهره دریافتی بابت وامهای پرداختی دولت به خارج و ... جزء درامدهای دولت محسوب میشود.
راههای تأمین کسری بودجه
برای تأمین کسری بودجه راه های مختلفی وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره می شود.
استقراض از نظام بانکی
تأمین کسری بودجه از طریق استقراض از نظام بانکی به معنای افزایش نقدینگی و به دنبال آن افزایش نرخ تورم خواهد بود. در ایران عمدهترین راه تأمین کسری بودجه، استقراض از نظام بانکی است. اما این راه تأمین کسری بودجه چند سالی است که توسط مجلس ممنوع شده است.
انتشار اوراق بهادار
روی آوردن دولت به چاپ و انتشار اوراق بهادار (استقراض داخلی) به معنای افزایش تقاضای دولت برای اعتبارات است که اولین تأثیر آن در بازار پولی، افزایش نرخ بهره و به دنبال آن کاهش سرمایهگذاری بخش خصوصی است. اما کاهش سرمایهگذاری در کشور ما بیشتر به دلیل استقراض دولت از بانکها و کاهش قدرت استقراض بانکها به بخش خصوصی جهت سرمایهگذاری میباشد. روند نرخ بهره در ایران بیشتر حالت دستوری است.
استقراض از خارج از کشور
تأمین کسری بودجه از طریق منابع خارجی میتواند منجر به کسری در حساب جاری شود..
کسری بودجه و تورم
آمار و ارقام نشان میدهد که ارتباط بین کسری بودجه و تورم برای همه کشورها یکسان نیست. برای مثال کشورهایی مانند فنلاند، فرانسه، ایتالیا یا انگلستان با وجودی که کسری بودجه بالایی دارند، دارای نرخ تورم بسیار پایین هستند. برعکس، در کشورهایی مثل شیلی و مکزیک در برخی سالها مازاد بودجه داشتهاند، ولی نرخ تورم دو رقمی را تجربه کردهاند. در کنار این کشورها باید به کشورهایی مانند رومانی و ترکیه اشاره کرد که با وجود کسری بودجه با تورمهای بالایی نیز مواجه بودهاند.
ایران در این دستهبندی در گروه سوم قرار گرفتهاست. در ایران با توجه به مشکل تحریم ایران و سخت بودن استقراض خارجی، دولت برای جبران کسری بودجه سادهترین راه، یعنی برداشت از صندوق ذخیره ارزی را انتخاب میکند. تبدیل این دلارها به ریال منجر به افزایش نقدینگی میشود که آن به نوبه خود با تأثیر بر روند عرضه و تقاضا منجر به تورم میشود. البته باید خاطر نشان شد، استفاده از منابع نفتی توسط دولت و همچنین انتشار پول بدون پشتوانه مالی توسط بانک مرکزی از عوامل دیگر تورم میباشد که ناشی از کسری بودجه دولت است.
رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: مجلس دوازدهم در فرایند رسیدگی به لایحه بودجه ۱۴۰، به ضرورت مدیریت کسری بودجه و حرکت در جهت برنامه محور کردن بودجه توجه کرد.
کد خبر: ۱۲۷۹۱۰۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۰۲
یک نماینده مجلس فروش داراییهای مازاد دولت را در رشد نقدینگی و جبران کسری بودجه مؤثر دانست و گفت: این اقدام، شیوهای غیر تورمی برای جذب نقدینگی و تأمین مالی دولت محسوب میشود.
کد خبر: ۱۲۷۳۳۴۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۹/۰۳
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه کسری واقعی بودجه حدود 150 هزار میلیارد تومان میباشد، گفت: برداشتی که از محتوای جداول و تبصرههای لایحه بودجه سال 1404میتوان داشت یکپارچگی بودجه است.
کد خبر: ۱۲۶۷۲۸۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۸/۰۱
در گفتگو با تابناک مطرح شد
عضو هیئتعلمی دانشگاه علامه طباطبائی گفت: چالش مهمی که در حال حاضر دولت چهاردهم با آن مواجه است، بحث کسری بودجه است، موضوعی که باتوجهبه نزدیکشدن به فصل بودجهریزی برای سال آینده، ضرورت دارد تا برای آن تدبیر شود.
کد خبر: ۱۲۶۲۶۳۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۷/۰۹
با توجه به تزریق منابع جدید به بودجه ۱۴۰۳ از محل کاهش سهم صندوق توسعه ملی از فروش نفت از ۴۰ به ۲۰ درصد، بهنظر میرسد در نیمه اول سال بودجه دولت با کسری ۳۵۰هزار میلیارد تومانی مواجه بوده است.
کد خبر: ۱۲۵۹۹۶۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۲۶
قائم مقام پیشین وزارت نفت در گفت و گو با تابناک:
قائم مقام پیشین وزارت نفت در امور بین الملل و بازرگانی با توضیح این نکته که مشکل ناترازی بنزین را نمی توان با واردات حل کرد، گفت: ناترازی انرژی چالشی است که باید از اساس حل شود و راهکارهایی مانند واردات و تهاتر فقط صورت مساله را پاک کرده و منجر به ناترازی در بودجه می شود.
کد خبر: ۱۲۴۴۱۴۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۰۳
نبض خبر
شبکه افق از برداشت 200 هزار میلیارد تومان توسط دولت طی سه سال اخیر برای تامین کسری بودجه پرده برداشت. این اظهارات جنجالی را میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۲۳۳۱۰۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۰۲
مسعود نیلی گفت: آخر چطور ممکن است کشوری تا این اندازه ثروتمند، اینگونه فقیر باشد؟ آیا این باورکردنی است که کشوری با رتبه دوم گاز و رتبه چهارم در نفت، نهتنها در تامین انرژی جهانی جایگاهی نداشته باشد بلکه حتی در تامین انرژی مورد نیاز خود نیز دچار استیصال باشد؟ چطور میتوان پذیرفت که برای کشوری با این حجم عظیم از منابع، دولتی با کسری بودجه مزمن و رو به افزایش، ارایهدهنده خدماتی با کیفیت نازل باشد؟ تعداد قابل توجهی از کشورهای جهان که فاقد هرگونه منابع طبیعی خدادادی بوده اند چگونه توانستهاند تورمهای پایدار زیر ۵ درصد و نرخهای بیکاری زیر ۵ درصد و رشدهای اقتصادی بیش از ۵ درصد داشته باشند؟
کد خبر: ۱۲۲۳۶۸۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۰۵
همتی خطاب به دولت و مجلس نوشت: مگر نگفتید، یکدست و هماهنگ شده اید؟ اگر از این حرفها قصد توجیه تورم بالای سال آینده را ندارید، خوب بنشینید و با هم معضل را حل کنید.
کد خبر: ۱۲۲۰۴۷۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۱۸
مجلس در روزهای گذشته بندهایی را به لایحه بودجه سال آینده اضافه کرده که به گفته رییس سازمان برنامه و بودجه بیش از ۴۴۱ هزار میلیارد تومان بار مالی و مصارف دولت را افزایش میدهد و میتواند منجر به ناترازی بودجه و درنهایت تورم شود؛ حالا به نظر میرسد یکی از راهکارهای مجلس برای جبران این هزینهها، کاهش ارز واردات کالاهای اساسی است که ۵۰ هزار مییلیارد تومان از این محل صرفه جویی می شود و بخشی از بار مالی مصوبات مجلس را تامین خواهد کرد.
کد خبر: ۱۲۱۸۲۶۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۷
«وقتی فیلمهای سینمایی که وزیر ارشاد آقای رئیسی به آنها افتخار میکند (!)، برای دیده شدن در کشور، مجبور به پخش آگهی در شبکههای فارسی زبان خارج از کشور هستند، این حد افزایش بودجه برای چیست؟»
کد خبر: ۱۲۱۸۲۱۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۷
بر اساس گزارش اوپک، تولید نفت ایران در ماه دسامبر ۲۰۲۳ به ۳.۱۴۳ میلیون بشکه در روز رسید که نسبت به ماه نوامبر ۲۰۲۳، ۱۱ هزار بشکه کاهش داشت. حال باید دید علت این کاهش تولید چیست؟
کد خبر: ۱۲۱۶۸۱۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۳۰
کد خبر: ۱۲۱۶۵۶۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۲۸
کد خبر: ۱۲۱۲۴۵۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۰۶
کسری بودجه تل آویو باعث شده تا مقامات تل آویو به فکر تعطیلی برخی وزارتخانهها باشند.
کد خبر: ۱۲۱۱۹۷۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۰۴
بررسیها از کسری ۵۵۰ هزار میلیاردی تراز عملیاتی بودجه ۱۴۰۲ حکایت دارد و در هفت ماه نخست امسال ۳۴ همت از درامدهای گمرکی وصول شده است.
کد خبر: ۱۲۱۰۸۴۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۲۷
رییسجمهور روسیه اظهار کرد که کسری بودجه ملی باید زیر دو درصد باقی بماند تا حمایتهای سیاست اجتماعی برای خانوادههای پرجمعیت حفظ شود.
کد خبر: ۱۲۱۰۵۷۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۲۵
کد خبر: ۱۲۰۹۹۹۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۲۲
معاون اجرایی رئیس جمهور در نشست صمیمی با دانشجویان دانشگاه تهران:
محسن منصوری، معاون اجرایی رئیسجمهور و سرپرست نهاد ریاستجمهوری، با حضور در دانشگاه تهران بیان کرد: دولت سیزدهم به تحقق دولت اسلامی نزدیک شده است. ما به دولتی اعتقاد داریم که کنار مردم باشد. دولت فعلی، دولت اقدام و عمل است.
کد خبر: ۱۲۰۹۷۹۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۲۱
داوود منظور، رئیس سازمان برنامه و بودجه در روز ملی آمار اعلام کرد که ۳۰درصد از منابع بودجه سال جاری تحقق پیدا نکرده است. او علت اصلی عدم تحقق بودجه را بیشبرآوردی انتظارات از درآمدهای نفتی و همچنین درآمدهای حاصل از واگذاری داراییهای مازاد اعلام کرد. پیشتر «دنیایاقتصاد» در گزارشی به این موضوع اشاره کرده بود.
کد خبر: ۱۲۰۰۳۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۰۲