کلیات
نیروگاه برق (Power station)، که با نام «کارخانه برق» هم شناخته می‌شود، مجموعه‌ای از تأسیسات صنعتی است که از آن برای تولید انرژی الکتریکی استفاده می‌شود. وظیفه اصلی یک نیروگاه تبدیل انرژی از دیگر شکل‌های آن مانند انرژی شیمیایی، انرژی هسته‌ای، انرژی پتانسیل گرانشی و... به انرژی الکتریکی است. وظیفه اصلی در تقریباً همه نیروگاه‌ها بر عهده مولد یا ژنراتور است؛ ماشینی دوار که انرژی مکانیکی را به انرژی الکتریکی تبدیل می‌کند. انرژی مورد نیاز برای چرخاندن یک ژنراتور از راه‌های مختلفی تأمین می‌شود و عموماً به میزان دسترسی به منابع مختلف انرژی در آن منطقه و دانش فنی گروه سازنده بستگی دارد. از دیدگاه علمی انواع نیروگاه عبارتند از: ۱) نیروگاه طبیعی: در این نیروگاه با استفاده از عوامل طبیعی مانند باد برق تولید می‌شود. ۲) نیروگاه اتمی: در این نیروگاه با استفاده از انرژی‌های نهفته در درون اتم برق تولید می‌شود. ۳) نیروگاه مکانیکی: در این نیروگاه با استفاده از عوامل مکانیکی مانند یک موتور مکانیکی که میله آن می‌چرخد برق تولید می‌شود. ۴) نیروگاه فیزیکی: در این نیروگاه با استفاده از عوامل فیزیکی مانند نور و حرارت برق تولید می‌شود. ۵) نیروگاه شیمیایی: در این نیروگاه با استفاده از فعل و انفعالات مواد شیمیایی برق تولید می‌شود. ۶) نیروگاه دریایی: در این نیروگاه با استفاده از آب دریا برق تولید می‌شود.
نیروگاه گرمایی
در یک نیروگاه گرمایی انرژی مکانیکی مورد نیاز برای به حرکت در آوردن مولد‌ها به وسیله گرمایی که معمولاً از سوختن سوخت‌ها به وجود می‌آید تأمین می‌شود. بیشتر نیروگاه‌های گرمایی (در حدود ۸۶ درصد آنها) از بخار برای انتقال حرارت و ایجاد انرژی مکانیکی استفاده می‌کنند و به همین دلیل این نیروگاه‌ها را نیروگاه‌های بخاری نیز می‌نامند. بر طبق قانون دوم ترمودینامیک هرگز نمی‌توان تمامی انرژی گرمایی را به انرژی مکانیکی تبدیل کرد بنابراین همیشه مقداری از گرمای اضافی در محیط آزاد می‌شود، حال اگر از این گرما برای انجام فرایند‌های صنعتی یا گرمایش ناحیه‌ای استفاده کنیم می‌توانیم بازدهی استفاده از انرژی را بالا ببریم، این روش که در برخی تأسیسات گرمایی مورد استفاده قرار می‌گیرد، سیستم ترکیبی گرما و نیرو یا CHP نام دارد. یکی از کاربرد‌های این روش که بیشتر در خاورمیانه مورد استفاده قرار می‌گیرد استفاده از انرژی گرمایی اضافی برای نمک‌زدایی آب است. در نمک‌زدایی آب دریا نیاز به حجم زیاد بخار با فشارکم می‌باشد که از چرخه ترکیبی بدون مشعل باید استفاده کرد.
طبقه‌بندی
طبقه‌بندی نیروگاه‌ها براساس نوع سوخت مصرفی و عامل محرک به صورت زیر است.
طبقه‌بندی از نظر نوع منبع انرژی
نیروگاه هسته‌ای که از یک راکتور هسته‌ای برای تولید گرما و چرخاندن توربین‌های بخار استفاده می‌کند.
نیروگاه سوخت فسیلی که انرژی گرمایی مورد نیاز را از سوزاندن سوخت‌های فسیلی مانند نفت، گاز طبیعی یا زغال سنگ تأمین می‌کند.
نیروگاه‌هایی که از منابع انرژی‌های تجدید پذیر استفاده می‌کنند وانرژی مورد نیاز خود را از انرژی بادی، انرژی خورشیدی، انرژی جزر و مد دریا، انرژی گرمایی موجود در آب‌های اعماق زمین، و زیست‌توده (سوزاندن ضایعات مزارع نیشکر، زباله‌های شهری، زیست‌گاز‌ها و دیگر منابع این چنینی) تأمین می‌کند.
نیروگاه آبی (هیدروالکتریک) که انرژی پتانسیل گرانشی آب، توربین را به جرکت در می‌آورد البته میتوان آنرا جزء منابع انرژی‌های تجدیدپذیر هم قرار داد.
طبقه‌بندی از نظر نوع عامل محرک
توربین بخار: در این دستگاه‌ها از فشار دینامیکی بخار برای چرخاندن پره‌های دستگاه استفاده می‌شود. تقریباً همه توربین‌های بزرگ غیر آبی از این نوع هستند.
توربین گازی: در این دستگاه‌ها از گاز به عنوان عامل محرک استفاده می‌شود. به عبارت دیگر این توربین‌ها از فشار گاز‌های ناشی از سوختن سوخت‌ها برای به حرکت درآمدن استفاده می‌کنند. مزیت این توربین‌ها در قابلیت راه‌اندازی سریع آنهاست و از این رو برای جبران مصرف بالا در ساعات اوج مصرف از آنها استفاده می‌شود، اما با این حال هزینه‌های مربوط به این توربین‌ها بالاست و بنابراین استفاده از آنها محدود است.
چرخه مرکب: در این چرخه از ترکیبی از توربین‌های گازی و بخار استفاده می‌شود به این ترتیب که با سوختن سوخت از گاز‌های ایجاد شده برای به حرکت درآوردن توربین‌های گازی و از گرمای تولیدی از سوختن برای بخار کردن آب و به حرکت درآوردن توربین‌های بخار استفاده می‌شود. استفاده از این روش به علت بازده بالای آن به سرعت در حال افزایش است.
موتور درون‌سوز: به‌طور کلی از این موتور‌ها برای تولید انرژی الکتریکی در مقیاس‌های کوچک استفاده می‌شود. کاربرد این موتور‌ها تنها به مناطق دورافتاده و سامانه‌های پشتیبانی مورد استفاده در بیمارستان‌ها، ساختمان‌های اداری و مراکز حساس محدود می‌شود. سوخت مورد استفاده در این موتور‌ها را گازوئیل، نفت سنگین، گاز طبیعی و زیست‌گاز تشکیل می‌دهد.
خنک‌کنندگی
به دلیل محدودیت‌های موجود در اصول گرماپویشی (ترمودینامیک) هر نیروگاه گرمایی مقداری انرژی را به صورت انرژی اتلافی از دست می‌دهد. در نیروگاه‌های هسته‌ای یا برخی نیروگاه‌های گرمایی بزرگ از لوله‌های بسیار بزرگ هذلولی شکل برای آزاد کردن حرارت یا بخار آب در جو استفاده می‌شود. در پالایشگاه‌ها، صنایع نفتی و برخی از نیروگاه‌های گرمایی بزرگ از یک سامانهٔ خنک‌کنندگی با فشار هوا استفاده می‌شود. در این نوع سامانه با استفاده از گردش هوای مصنوعی که به وسیله یک بادزن ایجاد می‌شود، گرمای تولیدی از یک فرایند به آب منتقل می‌شود. در این روش به برج‌های خنک‌کننده بلند و هذلولی شکل نیاز نخواهد بود و سیستم خنک‌کننده بیشتر شبیه یک اتاقک مستطیل شکل است.
در بیابان‌ها و مناطق خشک نیاز به یک رادیاتور یا برج خنک‌کننده خشک خیلی ضروری‌تر است چرا که هزینه فراهم آوردن آب برای یک سامانهٔ خنک‌کنندگی با تبخیر آب بسیار بالا خواهد بود. استفاده از روش‌های خنک‌کنندگی خشک در مقایسه با روش‌های خنک‌کنندگی با تبخیر آب دارای بازده پایین‌تر و نیاز به مصرف انرژی بیشتر در فن‌هاست.
در مواردی که از نظر اقتصادی و محیط زیست مانعی وجود نداشته باشد، استفاده از آب دریا، دریاچه، رودخانه و در صورت امکان حوضچه‌های مصنوعی میتوان مفیدتر باشد چرا که با این کار نیازی به ساخت برج‌های خنک‌کننده یا پمپ کردن آب تا تبادل‌گر‌های گرمایی نخواهد بود. البته باید به این نکته هم توجه داشت که آب بازگشتی از این فرایند می‌تواند موجب ایجاد آلودگی گرمایی گردد.
منابع انرژی تجدیدپذیر
بجز استفاده از سوخت‌ها راه‌های دیگری نیز برای تولید انرژی الکتریکی وجود دارد، در این روش‌ها برای تأمین انرژی اولیه از منابعی مانند انرژی موج، انرژی کشند، انرژی باد، انرژی تابش آفتاب یا انرژی پتانسیل گرانشی آب (هیدروالکتریسیته) استفاده می‌شود.
هیدروالکتریسیته
هیدروالکتریک یا تولید انرژی الکتریکی از انرژی پتانسیل گرانشی آب، فرایندی است که در آن با استفاده از نگه داشتن آب پشت یک سد و افزایش انرژی پتانسیل آن، از این انرژی پتانسیل برای تولید انرژی الکتریکی استفاده می‌شود. در این فرایند از توربین‌های آبی برای انتقال انرژی آب به مولد‌ها استفاده می‌شود.
ذخیره انرژی هیدروالکتریک
این روش در واقع نوعی متعادل‌کننده مصرف در شبکه الکتریکی است که موجب کاهش یافتن هزینه تولید برق می‌شود. در این روش در طول ساعات کم مصرف شب از انرژی تولیدی نیروگاه برای پمپ کردن آب به مخازن بلند استفاده می‌شود و در واقع با این کار انرژی الکتریکی به انرژی پتانسیل آب تبدیل می‌گردد. با شروع ساعات پرمصرف یا ساعات اوج، چرخه وارونه خواهد شد یعنی آب موجود در مخازن پایین آمده و موجب تولید انرژی الکتریکی و ایجاد تعادل در شبکه می‌شود.
انرژی خورشیدی
مولد یا باتری خورشیدی، وسیله‌ای است که انرژی تابش خورشید را به انرژی الکتریکی تبدیل می‌کند که ممکن است برای تبدیل نوع جریان از DC به AC نیازمند مبدل نیز باشد. این نوع مولد‌ها از ماشین‌های دوار برای تولید انرژی الکتریکی استفاده نمی‌کنند. از انرژی خورشیدی به روش دیگری نیز برای تولید انرژی الکتریکی استفاده می‌شود. برعکس باتری‌های خورشیدی که انرژی تابشی را مستقیماً به انرژی الکتریکی تبدیل می‌کنند در صفحات گرمایی متمرکزکننده از انرژی تابشی برای گرم کردن آب و به حرکت درآوردن یک توربین استفاده می‌شود. در این روش از صفحات مخروطی شکل استفاده می‌شود این صفحات مخروطی نور را به سمت یک لوله محتوی یک سیال مثل روغن هدایت می‌کنند و در نهایت از روغن گرم شده برای گرم کردن آب و چرخاندن توربین استفاده می‌شود. یک نیروگاه از این نوع با گِردآور‌های سهموی خطی در نزدیکی شیراز در حال ساخت می‌باشد. البته برای تولید انرژی الکتریکی از تابش خورشید روش دیگری نیز وجود دارد، در این روش با تاباندن نور به کف یک حوضچه و گرم کردن آب کف حوضچه و با استفاده از اختلاف دمای آب، انرژی الکتریکی تولید می‌شود. البته تعداد نیروگاه‌های ساخته شده به این روش بسیار کم است.
انرژی باد
توربین‌های بادی در مناطقی که دارای پتانسیل بادی مناسبی می‌باشند مورد استفاده قرار می‌گیرند. در گذشته برای این نوع توربین‌ها طراحی‌های زیادی وجود داشت، اما امروزه تقریباً تمام توربین‌های ساخته شده از نوع هلندی سه‌پره هستند. در توربین‌های بزرگ امروزی پره کوچک‌تر هستند و آرام‌تر می‌چرخند که این باعث ایجاد ایمنی بیشتر برای پرندگان و ایجاد زیبایی دیداری بیشتر می‌شود. با این حال هنوز هم در برخی استفاده‌های ویژه از توربین‌های قدیمی استفاده می‌شود. با پیشرفت علم طراحی این توربین‌ها به نحوی انجام می‌پذیرد که بتوان از آنها در مقیاس‌های کوجک و در مناطق با پتانسیل کم انرژی بادی برای کاربرد‌های خانگی هم بهره جست و برق تولیدی از این روش را بتوان به عنوان کمکی هر چند کوچک در کاهش میزان تقاضای انرژی دانست و این امر باعث می‌شود تا مصرف‌کننده‌های قبلی انرژی حال به‌عنوان یک تولیدکننده توان مطرح شوند.
انرژی دریایی
انرژی دریایی - انرژی به دست آمده با استفاده از امواج دریا، جزر و مد، شوری، انرژی جریان اقیانوسی، و تفاوت در درجه حرارت آب دریا است.
زیست‌سوخت
زیست‌سوخت به سوخت‌هایی گفته می‌شود که از زیست‌توده بدست می‌آیند. این تعریف، زیست‌سوخت‌های جامد، سوخت‌های مایع و زیست‌گاز‌های مختلف را دربر می‌گیرد. زیست‌سوخت‌ها پس از عامل‌هایی، چون بحران انرژی که نیازمند امنیت انرژی بیشتر بود و نگرانی از انتشار کربن توسط سوزاندن سوخت‌های فسیلی بسیار مورد توجه علمی و همگانی قرار گرفت.
توان اسمزی
توان اسمزی یا توان گرادیان شوری انرژی موجود از اختلاف در غلظت نمک بین اب دریا واب رودخانه است. دو روش عملی برای این موضوع الکترودیالیز معکوس (RED) وفشار اسمزبا غشاهاب تاخیری (PRO) می‌باشند.
استاندار آذربایجان شرقی گفت: مازوت سوزی نیروگاه حرارتی تبریز باید سریعتر متوقف شود.
کد خبر: ۱۲۷۱۲۲۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۸/۲۱
معاون نیروهای مسلح روسیه درباره بروز یک فاجعه احتمالی در نیروگاه هسته‌ای کورسک و تحت تاثیر قرار گرفتن اروپا هشدار داد.
کد خبر: ۱۲۵۸۴۹۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۱۹
«رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سخنانی نسبت به امنیت نیروگاه اتمی زاپوریژیا ابراز نگرانی کرد و گفت که وضعیت این نیروگاه رو به وخامت است.
کد خبر: ۱۲۵۴۵۰۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۵/۲۸
در این گرمای وحشتناک که شبکه برق بسیاری از کشورها را زمین‌گیر کرده، به خاطر غیرت متخصصان نیروگاه بهینه مصرف کنیم.
کد خبر: ۱۲۴۹۰۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۳۰
وزیر امور خارجه دولت تدبیر و امید به جان فشانی جوانان نیروگاه رامین اهواز، واکنش نشان داد.
کد خبر: ۱۲۴۸۲۴۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۲۵
در جلسه مدیران بازار سرمایه با رئیس سازمان برنامه و بودجه چه گذشت؟
مدیران بازار سرمایه در روز شنبه ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۳ جلسه‌ای را با رئیس سازمان برنامه و بودجه برگزار کردند. نبض بورس بنا دارد که طی مطالبی تا انتهای هفته جاری به صحبت‌های مدیران بازار سرمایه در این جلسه بپردازد. در سومین قسمت به صحبت‌های همایون دارابی مدیرعامل سبدگردان داریوش خواهیم پرداخت. او در بخشی از صحبت های خود گفت: شرکت پتروشیمی الان باید برود و پالایشگاه گاز بسازد. اوره ساز باید برود نیروگاه بسازد که اصلا این نیروگاه در اختیار خودش قرار نمی‌گیرد برق آن را تامین بکند. پالایشگاه مجبور می‌شود پتروشیمی شازند را از بانک ملی بخرد. هلدینگ خلیج فارس مجبور می‌شود تیم فوتبال را از وزارت ورزش و جوانان بخرد. مس و سنگ آهن باید لوله آب بکشند به داخل مرکز کشور. اگر قرار است شرکت‌ها تعهدات دولت را برای زیرساخت‌ها انجام بدهند خب اول پول آن را به او بدهید
کد خبر: ۱۲۳۷۱۱۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۲۴
وزیران انرژی گروه هفت برای تعطیلی نیروگاه های زغال سوز تا در نیمه اول دهه ۲۰۳۰ به توافق رسیدند.
کد خبر: ۱۲۳۴۸۵۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۱۱
شرکت تولید نیروی آذرخش با سرمایه اولیه ده میلیون ریال و با مشارکت شرکت سرمایه گذاری نیروگاه ی ایران"سنا" به میزان ۹۸٫۹۹ درصد کل سهام و با هدف احداث و بهره برداری از نیروگاه علی آباد گلستان مشتمل بر ۶ واحد گازی ۱۶۲ مگاواتی به ظرفیت مجموع ۹۷۲ مگاوات تاسیس شده که اکنون در مسیر پذیرش و عرضه در فرابورس قرار دارد. با این شرکت آشنا شوید.
کد خبر: ۱۲۳۴۸۰۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۱۱
مدیر شرکت تولید نیروی برق منطقه مرکزی گفت: مازوت سوزی در نیروگاه شازند از ۲۸ اسفندماه سال گذشته متوقف شده و هم اکنون از سوخت گاز استفاده می‌کند.
کد خبر: ۱۲۲۸۷۸۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۰۷
در گفت‌و‌گوی نبض بورس با یک کارشناس حوزه انرژی مطرح شد؛
ناترازی و قطعی گاز در فصل زمستان، یکی از موضوعات مهم و البته از معضلات تکراری است که عوامل مختلفی دست به دست هم داده و باعث شکل گیری آن شده‌اند. در این رابطه، گفت‌و‌گویی با سید محمد علی خطیبی، کارشناس حوزه انرژی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
کد خبر: ۱۲۲۶۳۵۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۰
مازوت سوزی در نیروگاه شهید منتظری اصفهان در چند روز اخیر بر اساس تصمیمات ملی شروع و در نتیجه آلودگی هوای اصفهان تشدید شده است.
کد خبر: ۱۲۲۵۳۷۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۱۵
یورو تایم گزارشی از پادما شری، مدیر سابق مرکز مطالعات آسیای مرکزی در دانشگاه کشمیر در مورد هدف گذاری هسته ای ایران در بیست سال آینده منتشر کرد.
کد خبر: ۱۲۲۴۵۴۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۱۰
آرش جالبی، مدیرعامل شرکت افق توسعه انرژی خلیج فارس، از اتصال واحد اول نیروگاه ۵۴۶ مگاواتی سیکل ترکیبی سبزوار به شبکه سراسری برق کشور پس از یک دهه خبر داد.
کد خبر: ۱۲۲۴۲۹۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۰۹
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری مرکزی از گازسوز شدن یک واحد نیروگاه شازند خبر داد.
کد خبر: ۱۲۱۴۲۶۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۱۶
به رغم اظهارات قابل تقدیر،
«به‌عنوان امین مردم اعلام می‌کنم که مازوت‌سوزی در هیچ یک از پالایشگاه‌هایی که نزدیک کلان‌شهر‌ها و مراکز جمعیتی قرار دارند، انجام نمی‌شود و این اتفاق فقط برای نیروگاه هایی که دور از مراکز جمعیتی قرار دارند، می‌افتد»؛ اینها اظهارات قابل تقدیر معاون رئیس جمهور است که دو سه هفته از بیانشان نگذشته، وضعیت تغییر کرده و به نوعی منقضی شده اند.
کد خبر: ۱۲۱۳۰۸۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۱۰
با آغاز فصل سرما و افزایش مصرف گاز طبیعی، مازوت سوزی نیروگاه شازند آغاز شد، نیروگاه شازند شبانه‌روز ۴ میلیون لیتر مازوت می‌سوزاند که سهم قابل توجهی در آلودگی هوای اراک دارد.
کد خبر: ۱۲۱۲۸۸۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۰۹
مدیر بهره‌برداری نیروگاه طرشت گفت: واحد‌های بخار این نیروگاه به دلیل رعایت موازین زیست محیطی بیش از سی سال است که از سوخت مازوت استفاده نمی‌کنند.
کد خبر: ۱۲۰۹۲۲۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۹
مدیرعامل شرکت مدیریت تولید برق نیروگاه های سیستان و بلوچستان گفت: واحد یک نیروگاه گازی بمپور ایرانشهر به منظور ارتقای آمادگی برای تولید پایدار انرژی از مدار خارج شد.
کد خبر: ۱۲۰۷۹۸۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۲
سخنگوی صنعت برق گفت: برای نخستین بار در تاریخ صنعت برق کشور، اولین مدیرعامل زن در شرکت تولید نیروی برق خراسان منصوب شد.
کد خبر: ۱۲۰۰۸۳۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۰۴
انفجار در لحظه آزمایش شیر‌های مستقر در خطوط تامین گاز نیروگاه جدید ۵۰ مگاواتی پرند، به فوت ۲ نفر از کارشناسان ساخت نیروگاه منجر شد.
کد خبر: ۱۲۰۰۰۹۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۳۰
