کلیات

سیروز کبدی، یک بیماری کبدی است که عموما با مصرف بیش از حد الکل، برخی از داروها و .. بروز پیدا می کند به نحوی که در کار کبد اختلال ایجاد کرده و کبد دیگر نمی تواند از عهده وظیفه خود، یعنی دفع ضایعات از خون، بربیاید. بهصورت ساده تر؛ کبد پس از هر بار صدمه دیدن، نهایت سعی خود را میکند تا خودش را التیام دهد که در این فرایند، بافت های همبند در محل زخم ایجاد شده و با تجمع آن ها، عملکرد کبد به تدریج مختلف شده به طوری که کبد در مراحل پیشرفته سیروز دیگر قادر نیست تا به خوبی کار کند و وظایفت خود را انجام دهد. این عوامل همگی سبب بروز سیروز کبدی و در نهایت ابتلا کبد به واکنش‌های التهابی شده که رفته رفته این امر به فیبروز تبدیل می شود.

علائم سیروز کبدی در مراحل اولیه بسیار کم است و به تدریج به موازات آسیب دیدن هرچه بیشتر کبد، مشکلات نیز قابل توجه تر شده و بیشتر بروز پیدا می کند. کبد در مرحله اولیه سیروز با وجود آسیب دیدن، همچنان عملکرد مناسب خودش را دارد اما هر چه بیماری پیشرفت کند، علائم آن نیز در نتیجه اختلال عملکرد این عضو نمودار می شود.

انواع مختلف سیروز کبدی

سیروز کبدی انواع مختلفی دارد که عبارتند از: ۱- صفراوی ۲- قلبی ۳- سوخت‌وسازی (ارثی و دارویی) ۴- کریپتوژنیک و متعاقب ویروسی یا پس از نکروز ۵- الکلی ۶-متفرقه

علل سیروز کبدی

یکی از مهم ترین و اصلی ترین دلیل ابتلا به سیروز کبدی مصرف الکل است. مصرف الکل باعث آسیب سلول ها و بافت کبدی می گردد. سلول های کبدی تا حدود زیادی قابلیت بهبود خود را دارند. با هر فرآیند ترمیمی بافت اسکار مانند در کبد ایجاد می گردد که می تواند عملکرد طبیعی کبد را تحت تاثیر قرار دهد. البته برخی از علل احتمالی به غیر از مصرف الکل نیز می توانند باعث آسیب جبران ناپذیر کبدی گردند از جمله:  وجود عفونت هپاتیت B  یا   Cدر مدت زمان طولانی، چاقی احتمال بروز این بیماری را دو چندان می کند، وجود بیماری فیبروز کیستیک، وجود بیش از حد آهن در بدن که اغلب در کبد تجمع می یابند، وجود بیماری ویلسون که باعث تجمع بیش از حد مس در بدن می گردد، بیماری هایی که پردازش قندها را در بدن تحت تاثیر قرار می دهند، عوارض جانبی ناخواسته داروها، تعدادی از اختلالات گوارشی ژنتیکی، تعدادی از عفونت ها، از جمله سیفلیس و بروسلوز، بیماری های خود ایمنی که در آنها بافت کبدی توسط سیستم ایمنی مورد حمله واقع می شود، بیماری انسداد مجاری صفراوی.

 علایم بروز سیروز کبدی

علائم سیروز کبدی عبارتند از: خستگی و ضعف، کاهش وزن و تحلیل رفتن عضلات، کاهش اشتها، خط های قرمز کوچک یا همان مویرگ های خونی روی پوست در ناحیه بالای کمر، حالت تهوع و استفراغف زرد شدن پوست و سفیدی چشم، درد اطراف کبد، خارش شدید پوست، حمله تب و لرز، خونریزی و کبود شدگی آسان تر و بیشتر بدن، برای مثال افزایش تعداد دفعات خون دماغ شدن یا خونریزی لثه، ورم پا و مچ پا، ریزش مو، ورم شکم به دلیل انباشته شدن مایع.

باوجود همه این موارد، بیمار با تغییر ویژگی های شخصیتی، اختلال در خواب، زوال حافظه، گیجی و دشواری در تمرکز روبه رو می شود.

از این علائم با اصطلاح انسفالوپاتی کبدی یاد می شود و زمانی بروز می یابد که مواد سمی به دلیل ناتوانی کبد در خارج کردن آن ها از بدن به مغز صدمه می زنند.

درمان 

 درمان سیروز، توقف و تأخیر روند پیشرفت و به حداقل رساندن تخریب سلول‌های کبدی توقف مصرف الکل می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند. هپاتیت الکلی و سیروز بیماری‌های وخیمی هستند که به مراقبت بیشتر و طولانی مدت و تدابیر درمانی دقیق نیاز دارد. درمان بیماری کبدی زمینه‌ای تا حد زیادی نگهدارنده می‌باشد برای عوارض خاص نظیر واریس‌های خون‌ریزی دهنده و آسیت درمان‌های ویژه ضرورت دارد. بعضی مطالعات مطرح می‌کنند که به کار بردن پردنیزون یا پردنیزولون با دوز نسبتا زیاد برای درمان بیماران مبتلا به بیماری الکلی شدید و انسفالوپاتی ممکن است مفید باشد استفاده ار گلوکوکورتیکوئیدها در هپاتیت الکلی حاد مورد بررسی است و احتمالا باید برای مواردی که df بیشتر از ۳۲ باشد نگه داشته شوند. در یک مطالعه طولانی مدت نشان داده شد که درمان نگهدارنده با کلشی سین پیشرفت بیماری را کند می‌کند و طول عمر بیمار الکلی کبد را افزایش می‌دهد. در صورتی که بیماری‌های کومای کبدی قریب‌الوقوع وجود نداشته باشد باید در برنامه غذایی بیمار مصرف روزانه پروتئین باید در حد معمول ۸۰–۶۰ گرم باشد؛ و در صورتی که بیمار سابقه پیدایش اختلال ذهنی اخیر داشته باشد باید تا حد ۴۰–۳۰ گرم کاهش یابد. برنامه غذایی سرشار از اسیدامینه شاخه دار را برای بیماران مستعد آنسفالوپاتی کبدی توصیه کرده‌اند اما ارزش این برنامه برای بیمارانی که سیروز جبران شده دارند به اثبات نرسیده. تجویز روزانه مکمل‌های مولتی ویتامین برای بیماران مبتلا به بیماری ورنیکه کورساکوف اضافه شود. بیمار باید درک کند که دارویی وجود ندارد که بتواند کبد را علیه آثار سوء مصرف بیشتر الکل حفظ کند بنابراین الکل باید مطلقا منع شود. بیماران باید برای شرکت در یک برنامه مشاوره‌ای ضد الکل تشویق شوند.

در بیماران دچار سیروز، همه داروها به ویژه داروهایی که توسط کبد یا مجاری صفراوی دفع یا متابولیزه می‌شوند باید با احتیاط زیاد تجویز شوند. خصوصا از مصرف داروهایی که کاربرد زیاد آن‌ها ممکن است به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم بروز عوارض سیروز را تشدید کنند، باید اجتناب کرد. به عنوان نمونه درمان شدید آسیت با مواد مدر ممکن است اختلالات الکترولیتی یا کم‌حجمی خون ایجاد کند که امکان دارد به کوما منجر شود. به‌طور مشابه حتی دوزهای نسبتا کم داروهای آرام بخش می‌تواند به انسفالوپاتی عمیق منجر شود ضمنا ممکن است بیماران به آثار سمی استامینوفن حساس باشند. به‌ویژه هنگامی که این دارو با الکل مصرف شود می‌تواند به تجمع بیش از اندازه متابولیتهای سمی حتی در دوزهایی که در حالت عادی سمی نیستند منجر شود.

در شرایط بحرانی چاره نهائی انجام عمل جراحی شنت برای تغییر مسیر خون از وریدباب به جای دیگر است یا انجام پیوند کبد خواهد بود. اکثر بیماران سیروتیک سال‌ها سلامت زندگی می‌کنند و اگر دچار عوارض بیماری شوند معمولا درمان می‌شوند و بعضی از آن‌ها به‌طور موفقیت‌آمیز با کبد پیوند شده زندگی می‌کنند.

• در مورد درد سیاتیک در ویکی تابناک بیشتر بخوانید