کلیات
محمد محمد مُرسی عیسی العیاط متولد ۸ اوت ۱۹۵۱ است که در تاریخ ۱۷ ژوئن ۲۰۱۹ و در زندان فوت کرد. مرسی سیاستمدار مصری و پنجمین رئیس‌جمهور جمهوری عربی مصر بود. او رئیس حزب آزادی و عدالت، یک حزب تأسیس شده توسط اخوان المسلمین نیز بود. مرسی کاندید این حزب در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۲ بود و پیشتر از ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۵ نماینده پارلمان بود.
محمد مُرسی در تاریخ دوازدهم تیرماه ۱۳۹۲ پس از ناآرامی‌های چندروزه و حالت بحرانی کشور مصر پس از کودتایی به دست ارتش برکنار شد. در ۲۷ خرداد ۱۳۹۸، مرسی به دنبال بی‌هوش‌شدن در دادگاه، درگذشت و بر اساس نظریه‌ای که دادگاه مصر و پزشک قانونی اعلام کرد محمد مرسی در هنگام مرگ هیچ گونه علامت جرح در وی وجود نداشته است.
تحصیلات
مرسی لیسانس و فوق لیسانس مهندسی فلزات (متالورژی) خود را از دانشگاه قاهره (در ۱۹۷۸) و دکترا و فوق دکترای محافظت از موتور‌های فضاپیما را از دانشگاه کالیفرنیای جنوبی گرفت که پس از پایان تحصیلات در این دانشگاه نیز به تدریس مشغول بود. او از ۱۹۸۲ تا ۱۹۸۵ استادیار دانشگاه ایالتی کالیفرنیا در نورتریج بود. در این سال استاد دانشگاه زقازیق مصر شد. ۲ تن از ۵ فرزند او متولد کالیفرنیا و شهروند آمریکا هستند.
ریاست‌جمهوری
در دوره دوم انتخابات ریاست جمهوری مصر که در تاریخ ۱۷ ژوئن ۲۰۱۲ برگزار شد، محمد مرسی بر اساس آمار رسمی در رقابت با ژنرال احمد شفیق پیروز انتخابات شدد. وی اولین رئیس‌جمهور پس از انقلاب ۲۰۱۱ مصر و پنجمین رئیس‌جمهور تاریخ این کشور بود. از چالش‌های پیش روی محمد مرسی در دوران ریاست‌جمهوریش، اختلاف با فرماندهان عالی‌رتبه ارتش مصر در زمینه دخالت آن‌ها در سیاست درمصر بود. محمد مرسی همواره در سخنان تأکید داشت ارتش مصر تنها باید در خدمت دفاع از سرزمین مصر به کار گرفته شود.
نظر اسرائیلی ها در مورد مرسی
هاآرتص عنوان می‌کند دوران ریاست جمهوری محمد مرسی یکی از بهترین دوران تاریخ تشکیل اسرائیل به‌شمار می‌رفت. اسرائیل گمان می‌کرد با روی کار آمدن محمد مرسی عضو اخوان المسلمین روابط دو کشور دچار تنش مضاعف می‌شود، ولی در دوران ریاست جمهوری محمد مرسی دو کشور بیشتر از گذشته به هم نزدیک شده بودند. در این دوره اسرائیل توانست امتیازاتی از مصردریافت کند که کسب آن‌ها در دوره حسنی مبارک نیز ممکن نبود. اسرائیل به چهار دلیل از سقوط دولت محمد مرسی دچار آسیب شده و از این برکناری ناخرسند است: محمد مرسی از همان ابتدای کار پایبندی کامل خود را به پیمان کمپ دیوید اعلام کرد و در جهت آن کوشید.
با توجه به نزدیکی و نفوذ اخوان‌المسلمین مصر بر گروه نظامی حماس، در طول دولت محمد مرسی، حملات موشکی شبه نظامیان فلسطینی به مناطق اسرائیلی‌نشین متوقف شده بود.
محمد مرسی توانست در مدت یک سال تونل‌های زیرزمینی قاچاق سلاح به داخل نوار غزه را که درشبه جزیره سینا حفر شده‌اند، منهدم کند و از این طریق ارسال سلاح به داخل فلسطین را متوقف کند.
اظهارات ضد محور مقاومت محمد مرسی موجب شده بود که اختلافات مذهبی بین شیعیان و اهل تسنن منطقه افزایش یابد.
از طرف دیگر برخلاف وعده‌های گذشته اخوان‌المسلمین مبنی بر نزدیک‌تر شدن روابط با حماس و اهالی نوار غزه، آنطور که گمان می‌رفت گذرگاه رفح در طول دوره ریاست‌جمهوری محمد مرسی به طور کامل باز خواهد شد و کمک‌ها به نوار غزه سرازیر می‌شود، اینگونه نشد و تنگنای اقتصادی اهالی منطقه تغییر چندانی نکرد که همین موجب نارضایتی حامیان مردم نوار غزه درمصر شد.
حضور مرسی در تهران
محمد مرسی در ۹ شهریور ۱۳۹۱ جهت سخنرانی در شانزدهمین اجلاس سران جنبش عدم تعهد واردتهران شد. او ریاست اجلاس جنبش غیرمتعهد‌ها را به محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهوری وقت ایران واگذار کرد.
لغو حکم انحلال پارلمان
در ۸ ژوئیه ۲۰۱۲، محمد مرسی حکم انحلال پارلمان را لغو کرده و خواستار برگزاری جلسات آن شد. پیش از این شورای عالی نظامی، مجلس مصر را منحل کرده بود.
سرنگونی
چند روز پیش از اولین سالگرد تحلیف محمد مرسی، موج جدیدی از اعتراضات علیه مرسی به نام جنبش تمرد به نمایندگی محمد البرادعی شکل گرفت. معترضان محمد مرسی را به تلاش برای گسترش اختیارات خود و اخوان‌المسلمین متهم وخواهان کناره‌گیری مرسی از قدرت و برگزاری انتخابات زودهنگام بودند. مرسی نیز گفته بود که منتخب مردم است وکنار نمی‌رود. چند روز پس از اوج‌گیری اعتراضات، هفت تن از وزرای مرسی و نخست‌وزیر مصر، هشام قندیل، استعفاء کردند. در چنین شرایطی ارتش مصر در ۱ ژوئیه ۲۰۱۳ میلادی مهلت ۴۸ ساعته داده بود تا اختلافات حل شوند در غیر این صورت مداخله خواهد کرد. مرسی و اعضای بلندپایه اخوان المسلمین مصر در پاسخ، این کار ارتش را دخالت در سیاست خوانده بود. ارتش مصر نیز در شامگاه ۱۲ تیر ۱۳۹۲ (به وقت ایران) پس از اتمام ضرب‌الاجل دو روزه اعلام کرده بود که بیانیه‌ای صادر خواهد.
محمد مرسی در ۱۲ تیر ماه ۱۳۹۲ (سوم ژوئیه ۲۰۱۳) طی کودتایی و با بیانیه فرمانده ارتش مصر عبدالفتاح السیسی و حمایت نماینده مخالفان دولتمحمد البرادعی، شیخ الازهر شیخ احمد الطبیب و پاپ مسیحیان قبطی مصر پاپ تواضروس دوم از قدرت برکنار شد.
طی همان بیانیه عدلی منصور، رئیس دادگاه قانون اساسی مصر به عنوان رئیس‌جمهور موقت دولت انتقالی تعیین شد. چندین ساعت بعد محمد بدیع رئیس اخوان المسلمین مصر بازداشت شده، اما روز بعد آزاد گشت. همچنین ۳۰۰ نفر از سران اخوان تحت تعقیب قرار گرفته و شخص محمد مرسی در گارد ریاست جمهوری بازداشت شد.
محاکمه
در ۲۹ ژوئیه ۲۰۱۳، کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، به دیدار محمد مرسی رفت. کاترین اشتون نخستین مقام خارجی بود که از زمان سرنگونی حکومت محمد مرسی، توسط ارتش با او دیدار کرد. این دیدار دو ساعته در محل نگهداری آقای محمد مرسی صورت گرفت. کاترین اشتون پس این دیدار گفت: محمد مرسی به تلویزیون و روزنامه دسترسی دارد. وی همچنین در روز ۲۸ ژوئیه، با شماری از مقامات دولت موقت مصر از جمله عدلی منصور، رئیس‌جمهوری، محمد البرادعی، معاون رئیس‌جمهوری در امور بین‌الملل ژنرال عبدالفتاح السیسی، فرمانده ارتش و سران حزب آزادی و عدالت، شاخه سیاسی اخوان‌المسلمین دیدار و گفتگو کرد.
در تاریخ ۲۱ آوریل ۲۰۱۵ دادگاه جنایی قاهره محمد مرسی را به جرم تحریک خشونت‌ها بین نیرو‌های امنیتی‌اش و معترضان که منجر به مرگ سه نفر گردید به بیست سال زندان محکوم کرد. پس از این حکم سنگین سازمان عفو بین‌الملل با مخالفت شدید به این حکم واکنش نشان داد. سازمان عفو بین‌الملل در مطلبی اعلام کرد: نظام عدالت مصر به نظر ناتوان از اجرای محاکمه‌های عادلانه اعضا یا طرفداران رئیس‌جمهوری سابق مصر و اعضای اخوان المسلمین است. محمد مرسی باید در یک دادگاه مدنی و متناسب با معیار‌های بین‌المللی به صورت عادلانه محاکمه شود یا اینکه آزاد شود.
حضور در دادگاه با لباس اعدام
یکشنبه ۳۱ خرداد ۱۳۹۴ دادگاه جنایی قاهره برای محاکمه مجدد مرسی و تعدادی از رهبران اخوان‌المسلمین در پرونده جاسوسی برای قطر تشکیل جلسه داد و مرسی با «لباس قرمز» که لباس اعدام است در این جلسه حاضر شد. در مصر زندانیان محکوم به اعدام باید لباس قرمز بپوشند.
مرگ
در ۱۷ ژوئن ۲۰۱۹، محمد مرسی بعد از حاضر شدن در دادگاه حدود ۲۰ دقیقه در مقابل قاضی صحبت کرده و به قاضی گفته که راز‌هایی می‌داند که اگر آن‌ها را فاش کند، موجب آزادی وی خواهد شد، اما به جهت حفظ مصالح کشور چنین نخواهد کرد، که پس از مطرح شدن این موضوع، وی در حالیکه در یک محفظه شیشه‌ای قرار داشته، از حال رفته‌است. او بعد ازانتقال به بیمارستان جان خود را از دست داده‌است.