در مورد سه تار در ویکی تابناک بیشتر بخوانید

مجموعه «دستگاه‌های موسیقی ایران» به آهنگسازی و تألیف حسین علیزاده ۳۱ شهریور رونمایی می‌شود.

کیهان کلهر یک تک نوازی سه تار به مناسبت نوروز 1403 اجرا کرد. این اجرای سولو را می‌بینید و می‌شنوید.

استاد محمدرضا شجریان، روایتی شیرین از آموزش موسیقی به دو دختربچه تعریف کرده است. روایت شجریان را می‌بینید و می‌شنوید.

دستگاه همایون یکی از دستگاه‌های ردیف موسیقی ایران است. ریشه نام این دستگاه، واژه «هماگون» است که معنای فرخنده یا خجسته دارد. عبدالقادر مراغی موسیقی‌شناس قرن نهم هجری از همایون به عنوان یکی از شعبات بیست‌وچهارگانه نام برده‌است که شامل برخی نغمه‌های مقام زنگوله و برخی نغمه‌های مقام رهاوی است؛ اما فواصل آن شعبه و آنچه امروزه به عنوان دستگاه همایون شناخته می‌شود مطابقت ندارد و نمی‌توان آن را منشأ دستگاه همایون شمرد. همایون از نظر فواصل، دانگ اولش به دستگاه شور نزدیک است و از طریق گوشه‌های دیگرش امکان پرده‌گردانی به دستگاه‌های نوا، سه‌گاه و چهارگاه را نیز فراهم می‌کند. آواز شوشتری و آواز بیات اصفهان نیز از ملحقات این دستگاه به‌شمار می‌آیند. از دیگر گوشه‌های مهم این دستگاه می‌توان به گوشه «بیداد» اشاره کرد. دستگاه همایون به خاطر احساس شاهانه و اشرافی‌اش شناخته می‌شود. سه نوازی تار، سنتور و تمبک را با اجرای هوشنگ ظریف، محمد اسماعیلی و سعید ثابت در دستگاه همایون می‌بینید و می‌شنوید.

احمد عبادی استاد برجسته موسیقی سنتی ایران و نوازنده توانمند سه‌تار، فرزند میرزا عبدالله فراهانی فرزند آقا علی اکبر فراهانی بود. احمد عبادی در سال 1285 در تهران به دنیا آمد و از هفت سالگی مشق سه تار را نزد پدرش شروع کرد. سیزده سال بیشتر نداشت که پدرش میرزا عبدالله درگذشت و پس از آن، او مشق سه تار را پیش خواهرانش ملوک و مولود و برادرش جواد ادامه داد به گونه‌ای که در هجده سالگی توانایی نواختن قابل قبول ساز را پیدا کرد. با این‌که احمد عبادی پسر میرزا عبدالله بود نوازندگیش هیچ شباهتی به نوازنده‌های هم دوره خود که اکثراً از شاگردان میرزا عبدالله بودند نداشت و با نوازندگی هنرمندان قدیمی‌تر از خودش نیز متفاوت بود. او در دوره‌ای که سه تار به خاطر حجم کم به خلوت افراد رفته و در غبار فراموشی فرورفته بود این ساز را در رادیو معرفی کرد. عبادی علاوه بر تربیت نسلی از برجسته‌ترین موسیقی‌دان‌های تاریخ ایران، ابداعات در موسیقی داشت. به عنوان نمونه او مبدع روش کوک نوینی برای سه‌تار است و سبک نوازندگی منحصر به فردی از نظر برخی کارشناسان متفاوت و ویژه است. عبادی با موسیقی‌دان‌های مطرحی چون همچون رضاقلی‌میرزا ظلی، غلامحسین بنان، حسین قوامی، محمدرضا شجریان، فرامرز پایور، حسن کسایی، علی تجویدی و شهرام ناظری همکاری داشت. محمدرضا شجریان از او به عنوان بزرگ‌ترین استادش در موسیقی ایرانی یاد می‌کند. همه شاگردانش از قلب رئوف عبادی حکایت می‌کنند. این‌گونه بود که او سه تار را از خلوت بیرون آورد و معرفی کرد. داریوش پیر نیاکان می‌گوید: «به همین دلیل است که می‌بینیم اکثر نوازنده‌های هم دوره من که در زمان استاد عبادی شاگرد بودند و سازشان سه تار نبود سه تار را به عنوان ساز دوم خود انتخاب کردند و به آن گرایش پیدا کردند» که می‌توان به حسین علیزاده و پرویز مشکاتیان و پیرنیاکان و سيدخليل عالي نژاد اشاره کرد. آنطور که برخی نقل می‌کنند، او فردی معتقد و متدین بود، قبل از ساز زدن وضو می‌گرفت و در روزهای عزاداری و درگذشت امامان شیعه دست به ساز نمی‌زد. مستندی که اکنون تماشا می‌کنید در دوران حیات این استاد موسیقی از او ساخته شده و به خوبی عمق تخصص و پختگی او مشخص است. این مستند که اشاره‌ای به زندگی پرفراز و نشیب عبادی را نیز دارد، در تابناک تماشا می‌کنید.

گفت‌وگو با «یوشیفوسا سِکی»، ایران‌شناس ژاپنی

جلال ذوالفنون موسیقی‌دان و نوازنده سه‌تار اهل ایران بود و یکی از چهره‌های برجسته موسیقی ایران محسوب می‌شود. تکنوازی سه تار جلال ذوالفنون را با این توضیح می‌بینید که این اجرا با کیفیت مطلوب ثبت نشده است.

فرهنگ شریف نوازنده صاحب سبک تار و سه تار در ایران بود. او تار را نزد استادان عبدالحسین شهنازی و مرتضی نی‌داوود، تارنوازان بزرگ اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی آموخت، اما شیوهٔ نوازندگی‌اش به استادانش شباهتی نداشت و مخصوص خود او بود. یکی از اجراهای این استاد فقید را با همراهی تمبک می‌بینید و می‌شنوید.

دو نوازی سه تار و تمبک توسط حسین علیزاده آهنگساز و نوازنده سازهای تار، سه تار و شهنواز و مجید خلج نوازنده سازهای کوبه‌ای را در فستیوال قونیه می‌بینید و می‌شنوید.

سعید هرمزی یکی از نوازندگان و مدرسان تار و سه‌تار بود که در 1276 در تهران زاده شد و در 1355 بدرود حیات گفت. محمدرضا لطفی، داریوش طلایی، حسین علیزاده و عطا جنگوک از جمله مطرح‌ترین شاگردان این استاد برجسته موسیقی ایران بودند و او میراثی ماندگار از خود برجای گذاشت. گفت و گویی از این نوازنده مشهور را به همراه نواختن سه تار و تار توسط او در سال‌های پایانی عمرش ثبت شده که اکنون در تابناک می‌بینید و می‌شنوید.

حسن کسائی از اساتید برجسته موسیقی ایرانی و نوازنده برجسته نِی و سه تار بود. او که در خانواده‌ای تاجرپیشه به دنیا آمده بود، مدتی آواز و گوشه‌های موسیقی ایران را نزد استاد تاج اصفهانی و ادیب خوانساری آموخته و نِی را از مهدی نوایی فرا گرفت. کسائی هر زمان که به تهران می‌رفت از محضر استاد ابوالحسن صبا استفاده می‌نمود. پس از فوت مهدی نوایی، کسایی همچنان از همنشینی با نوازندگان اصفهانی در جهت تسلط بر نوازندگی نِی استفاده کرد. مخصوصاً از همنوازی با جلیل شهناز که به نوعی حق استادی بر گردن او دارد، بهره برد. همنوازی با سازهای پرده‌داری مثل تار و سه‌تار او را بیش از پیش با گام‌های مختلف موسیقی ایرانی آشنا کرد، به صورتی که برای اولین بار دستگاه‌های چهارگاه، اصفهان، نوا و راست پنجگاه را با کوک دقیق و به صورت کامل اجرا کرد. کسایی همچنین از محضر ابوالحسن صبا بهره‌های فراوان برد که می‌توان گفت هنر نوازندگی سه‌تار کسائی، یادگار انس با این هنرمند یگانه‌است. سه‌تار نوازی کسائی تلفیقی زیبا از ترکیب نوازندگی تار جلیل شهناز و سه‌تار ابوالحسن صبا است. تصاویری نادر نادر از سه تار نوازی این استاد موسیقی که عمدتاً با نی نزد عموم مردم شناخته می‌شود را در تابناک می‌بینید و میشنوید.

استاد حسین علیزاده موسیقیدان و نوازنده برجسته تار و سه تار به همراه تریو رمبراند در جشنواره مورگن که در شهر دن بوس هلند، در نوامبر 2016 برگزار شد، اجرایی زنده داشته است؛ بخش‌هایی از این کنسرت را هم اکنون در «تابناک» می بینید و می شنوید.

گمان می‌رود، این رفتارهای سلیقه‌ای، بیش از پیش منجر به کوچِ ذهن میلیون‌ها مخاطب‌ به شبکه‌های ماهواره‌ای شود که توان پرداخت بلیت هشتادهزار تومانی کنسرت کیهان کلهر، حسین علیزاده، شهرام ناظری، همایون شجریان، علیرضا قربانی و... را ندارد و چون رسانه ملی زمینه نمایش برنامه‌های موسیقیایی ایشان را که در کشور اجرا می‌شود، فراهم نمی‌سازد، مجبورند اینچنین برنامه‌ها را از شبکه‌های خارجی پی بگیرند.