امام موسى كاظم علیه السلام هفتمين ستاره آسمان امامت و لايت كه شخصيتهاي بزرگي از جهان تشيع مانند سيد بن طاوس و شيخ مفيد در زيارتنامهء ايشان اين عبارات عظيم را به كار برده اند : (السلام عليك يا نور الله في ظلمات الارض ) يعني درود بر تو اي نور خدا در تاريكي هاي زمين و (خازن علم المرسلين و ... خازن علم النبيين و يا معدن الوحي المبين ... ) يعني ( اي خزانه دار دانش پامبران و انبياء الهي و اي منبع و معدن وحي آشكار و مبين و ... ) .
اين امام همام علیهالسلام در دوره خلافت منصور عباسى به مقام امامت نایل آمد. از آن زمان تا سال 183 هجرى، سال وفات آن حضرت، چندین بار توسط خلفاى عباسى دستگیر و زندانى گردید. و در دوران خلافت هارون الرشید نيز به مدت چهار سال زندانى شد و در همان زندان به شهادت رسید.
در مدت 35 سال امام آن حضرت علیهالسلام رویدادهاى مهمي اتفاق افتاد كه به اختصار به آنها اشاره مي گردد :
- دوران سخت و طاقت فرساي پس از شهادت امام جعفر صادق علیه السلام، پدر ارجمند امام موسى كاظم علیه السلام، به دست منصور دوانیقى، در سال 148 هجرى. كه براي همه پيروان اهل بيت علیهم السلام بسيار دردناك بود . و بسياري آن زمان را بدتر از عصر بني اميه مي دانستند .
- به دليل طولاني بودن مدت زندان امام علیهالسلام و طمع ورزيهاي برخي از شيعيان دروغين و بي بصيرت كه مذهب را مطابق هواهاي نفساني خود مي خواستند و تلاش نمي كردند از مذهب تشيع و رهبران آن يعني ائمهء معصومين پيروي و اطاعت حقيقي كنند ، لذا انشعاباتى در مذهب شیعه، مانند:
اسماعیلیه ( كساني كه معتقد به امامت اسماعيل فرزند امام صادق عليه السلام بودند در حاليكه بنابر روايات معتبر اسماعيل در زمان امام صادق عليه السلام از دنيا رفت و امام صادق عليه السلام ، پيكر وفات يافتهء ايشان را به همه شيعيان نشان داد تا بعداً چنين فتنه اي بر پا نشود ) ، اَفْطَحیه ( ادعاى امامت و جانشینى امام جعفر صادق علیه السلام، توسط عبدالله اَفْطَحْ، برادر امام موسى كاظم علیه السلام و به وجود آوردن مذهب افطحیه در شیعه ) و ناووسیه ) در اواسط قرن دوم فرقه ناووسيه به عنوان يكي از فرق مدعي ظهور مهدي موعود به دست عبد الله بن ناووس از اهل بصره به وجود آمد . فرقه ناووسيه يكي از اين فرقي است كه خواسته يا ناخواسته با عدم درك صحيح از مهدويت به مهدويت امام صادق عليه السلام گرويد.
اين فرقه امامت را در اولاد علي بن ابي طالب تا امام صادق عليه السلام قبول دارد ولی منكر شهادت امام صادق عليه السلام است و علاوه بر این انکار، معتقدند كه امام صادق عليه السلام مهدي موعود است و نمي¬ميرد بلكه از نظرها غائب شده است. چون اين فرقه بر امام صادق عليه السلام تطبيق مهدويت نموده به ايشان جعفريه نيز گفته شده است.
اين فرقه از انواع فرق واقفيه مي باشد و اين واژه اصطلاح واقفيه بر معتقدين به مهدويت برخي افراد و توقف آنها بطوريكه از ديگر اهل بيت عليهم السلام منحرف شوند اطلاق مي شود. مانند واقفيه محض كه قائل به مهدويت امام موسي بن جعفر عليه السلام است و همچنين باقريه كه قائل به مهدويت امام باقر عليه السلام بودند.
ناووسيه نيز بخاطر اعتقادي كه نسبت به امام صادق عليه السلام ابراز داشته به واقفيه جعفريه ناميده مي¬شود ) ، پديد آمد و پس از شهادت امام صادق علیهالسلام و معارضه رهبران مذاهب ياد شده با امام موسى كاظم علیه السلام در مسئله امامت ، از پديده هاي مهم زمان امامت آن حضرت عليه السلام بود . ولي بیشتر اصحاب امام صادق علیه السلام از عبدالله اَفْطَحْ اطاعت نكردند، و گرایش آنان به امام موسى كاظم علیهالسلام ، استمرار راه امامت و ولايت را به همراه داشت.
- مرگ منصور دوانیقى، در سال 158 هجرى، و به خلافت رسیدن ابوعبدالله مهدى عباسى، فرزند منصور و بنابر ترس خلفاي عباسي از ظهورامام منتظر (ع) كه زمين را پر از عدل و دا مي كند بعد از اينكه از ظلم و ستم لبريز شد ، خليفهء جديد عباسي امام موسى كاظم علیه السلام را به بغداد احضار و زندانى نمود و حتي بعد از مهدي عباسي نيز ، خليفه هادي عباسي نيز بر اساس همين ترس سنتي خلفاي عباسي كه مي دانستند كه حكام فسق و جور هستند و به غلط تصور مي كردند كه امام موسي كاظم عليه السلام همان مهدي منتظر است ، دستور داد امام موسي كاظم را در بغداد زنداني كنند .
- مبارزات منفىِ امام موسى كاظم علیه السلام با دستگاه حكومتىِ هارونالرشید، در مناسبتهاى گوناگون. مانند اين سخن كه همواره به پيروان خود مي فرمود ((ای فلان اتق الله و قل الحق و ان کان فیه هلاکک فان فیه نجاتک.و دع الباطل و ان کان فیه نجاتک فان فیه هلاکک )) يعني خود را از غضب خدا حفظ کن و سخن حق را بی پروا بگو هر چند نابودی تو در آن باشد.اما بدان که حق موجب نابودی نیست،نجات دهنده است.باطل را همواره رها کن هر چند نجات تو در آن باشد،و باطل هيچگاه نجات بخش نبود ،بالاخره سبب نابودی مي شود.
- بدگویی و سعایت على بن اسماعیل، برادرزاده امام موسى كاظم علیه السلام از آن حضرت، نزد هارون الرشید با توطئهچینى یحیى برمكى، وزیر اعظم هارون.
- دستگیرى امام كاظم علیه السلام در مدینه و فرستادن آن حضرت به زندان عیسى بن جعفر در بصره، به دستور هارونالرشید، در سال 179 هجرى. و انتقال امام علیه السلام از زندان بصره به زندان فضل بن ربیع در بغداد.
- انتقال امام علیه السلام از زندان فضل بن ربیع به زندان فضل بن یحیى برمكى كه همراه با مراعات كردن حال امام علیه السلام در زندان، توسط فضل بن یحیى بود و عكسالعمل شدید هارون به این قضیه و مجازات كردن فضل را در پي داشت .
- انتقال امام علیه السلام از زندان فضل بن یحیى به زندان سندى بن شاهكي كه از بي رحمترين زندانبان هاي دوران هارون الرشيد بود و زندان بسيار مخوفي در شهر سامرا داشت كه آثار آن تا به امروز باقي مانده است .
- مسموم كردن امام علیه السلام با خرماى زهر آلود، توسط سندى بن شاهك در زندان. و سرانجام شهادت امام كاظم علیه السلام بر اثر آن مسمومیت ، در 25 رجب سال 183 هجرى.
انتقال پیكر مطهر امام موسى كاظم علیه السلام به جِسر (پل) بغداد و فراخوانىِ مردم براى دیدن آن توسط مأموران هارونالرشید ، كه امام علیهالسلام فردي مجهول الهويه بوده و هيچ كسي ندارد. و هنگامي كه سلیمان بن جعفر بن منصور دوانیقى اين تحقیر پیكر امام موسى كاظم علیه السلام، توسط مأموران حكومتى را مشاهد كرد به شدت ناراحت شد و دستور داد آن پيكر پاك و مطهر را تجهیز و تكفین مناسب و در مقابر قریش بغداد خاك سپارى كنند .