پيام اخلاقي عيد قربانعيد قربان، عيد خودسازي و تهذيب نفس است. اين عيد گرامي و ايام پس از آن، فرصت بسيار مناسبي براي سرمشق گرفتن از حضرت ابراهيم، حضرت اسماعيل و حضرت هاجر «سلام‌الله‌عليهم» و پيمودن مسير تقرّب و بندگي خداوند متعال است.
آن بزرگواران براي رضاي خداي سبحان و براي تثبيت دين خدا، جلوۀ ويژه‌اي از گذشت، ايثار و فداکاري را آشکار ساختند. بنابراين در اين ايام بايد فرصت مغتنم شمرده شود و به مناسبت سالروز آن واقعۀ عظيم، همه در جهت قرباني کردن نفس خود تلاش کنند. فلسفۀ قرباني حجّاج در مني نيز همين است که حج‌گزار بگويد: «خدايا حاضرم هرچه دارم در راه تو و در راه دين تو فدا کنم».
هوي و هوس، نفس امّاره و صفات رذيله که سراسر وجود انسان‌هاي معمولي را فراگرفته است، بايد در راه خدا قرباني شود. در اين ايام، زمينه براي ريشه‌کن کردن صفات رذيله و جاگزين نمودن فضائل اخلاقي به جاي آن، وجود دارد.
انسان بايد از بندگي رذائلي که او را محبوس کرده است رهايي يابد و درخت فضيلت در دل خود بکارد و در جهت ريشه‌دار شدن فضائل اخلاقي در دل خويش تلاش نمايد تا به ثمر برسد. پس از آن هم خودش و هم ديگران از ميوه و ثمرۀ درخت فضائل اخلاقي بهره‌مند گردند. و اين کار مهم و اساسي در ايام تشريق، يعني روزهاي پس از عيد قربان، ميسّر مي‌گردد.
ايام تشريق حجّاج، دو تا سه روز و ايام تشريق غيرحجّاج، هفتۀ ولايت، يعني روزهاي بين عيد قربان و عيد غدير است.
پيام اخلاقي عيد غديرعيد غدير، عيد ولايت است. پيام اخلاقي عيد غدير، اين است که پيمودن مسير تقرّب به سوي خداوند متعال و تهذيب نفس و در يک کلام رسيدن به مقام آدميّت، بدون ولايت امکان‌پذير نيست.
مسير سعادت، مانند هر مسير ديگري، نياز به راهنما دارد. راهنمايي که خود مسير را پيموده باشد و از موانع راه آگاهي کامل داشته باشد. اهل‌بيت«سلام‌الله‌عليهم» بهترين راهنما براي پيمودن مسير حرکت به سوي خداوند متعال هستند. از اين جهت خداوند متعال مي‌فرمايد: اسلام منهاي ولايت، ناقص است و در روز عيد غدير کامل مي‌گردد.
«الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتي وَ رَضيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ ديناً»[1]
پس از ابلاغ ولايت اميرالمؤمنين«سلام‌الله‌عليه»، خداوند متعال از دين اسلام راضي مي‌شود. زيرا سلوک معنوي انسان، در پرتو نور قرآن و عترت که همان «ثقلين» هستند امکان‌پذير است و بدون يکي از اين دو گوهر گرانبها، کسي به مقصد نخواهد رسيد.
تبيين وظايف شيعيان در هفتۀ ولايت، در سه بعد اساسيبعد اول: تعظيم شعائر اسلاميفاصلۀ زماني عيد قربان تا عيد سعيد غدير، ايام مبارکي است و از قداست ويژه‌اي برخوردار مي‌باشد. اين ايام نوراني، بايد به عنوان هفتۀ ولايت نام‌گذاري شده و در آن هفته از حيث شعاري، به موضوع مهمّ ولايت پرداخته شود.
جشن‌ها و ديد و بازديدها و آذين‌بندي خيابان‌ها و معابر عمومي در آن هفته بايد فراوان باشد. ذکر اميرالمؤمنين«سلام‌الله‌عليه» بايد بسيار گفته شود. مجالس جشن برگزار گردد و در آن مجالس سخنرانان مسئلۀ ولايت راتبيين کنند و مداحان اشعار زيبايي در مدح اهل‌بيت«سلام‌الله‌عليهم» و در موضوع ولايت بخوانند.
البته در اين خصوص بايد توجه شود که محتواي سخنراني‌ها و مداحي‌ها بايد از آيات شريف قرآن کريم گرفته شود. دست کم سيصد آيه در قرآن کريم پيرامون اميرالمؤمنين«سلام‌الله‌عليه» و ائمۀ طاهرين«سلام‌الله‌عليهم» وجود دارد. با وجود اين آيات، نيازي نيست که در مجالس جشن، اشعار افراطي خوانده شود. بنابراين از خواندن اشعار و بيان سخناني که بهانه دست دشمن مي‌دهد، بايد پرهيز جدي شود.
بعد دوم: تقويّت بنيۀ اعتقادينکتۀ ديگري که بايد هميشه و به خصوص در هفتۀ ولايت به آن اهميّت داده شود، اينکه شعار بايد همراه با عقيده باشد. شيعه بايد امام‌شناس باشد و به طور کلي در اعتقادات، مطالعه و تحقيق کامل بنمايد و به صورت استدلالي مباني اعتقادي خود را تقويت کند.
شيعه، به خصوص جوان شيعه بايد بداند چرا اميرالمؤمنين علي«سلام‌الله‌عليه» خليفۀ بلافصل پيامبر اکرم«صلي‌الله‌عليه وآله وسلّم» است. هر شيعه‌اي بايد با استدلال بتواند اثبات کند که چرا ائمّۀ دوازده‌گانه«سلام‌الله‌عليهم» امام هستند؟
کتاب‌هاي اعتقادي همانند احقاق‌الحق و الغدير در اين زمينه فراوان است. جوانان بايد اين کتب ارزشمند را مطالعه کنند و پس از اينکه قضيۀ ولايت براي خودشان حل شد، با ارائۀ دليل براي ديگران نيز بيان و اثبات نمايند.
در حوزه‌هاي علميّه و دانشگاه‌ها بايد در اين خصوص گفتگوهاي فراواني صورت پذيرد و به موضوع اعتقادات بيش از اين اهميّت دهند. در هفتۀ ولايت نيز در مجالس جشن و سخنراني‌ها بايد دلائل شيعه براي امامت ائمۀ اطهار«سلام‌الله‌عليهم» تبيين شود و آيات مربوطه شرح داده شود.
فضائل اميرالمؤمنين«سلام‌الله‌عليه» و ائمّۀ هدي«سلام‌الله‌عليهم» بايد براي مردم بازگو شود. و مهم‌تر اينکه شبهات اعتقادي بايد رفع شود. مطالعه و تحقيق در موضوع ولايت بايد به قدري باشد که همه بتوانند شبهاتي که از سوي دشمنان مطرح مي‌شود را با دليل و برهان پاسخ گويند.
بعد سوّم: پيروي از اهل‌بيت«سلام‌الله‌عليهم»بعد سوم وظايف شيعيان، که در هفتۀ ولايت بايد بروز و ظهور بيشتري داشته باشد، پيروي از اهل‌بيت«سلام‌الله‌عليهم» است. شيعه بايد علاوه بر اظهار محبّت به ائمّۀ اطهار«سلام‌الله‌عليهم» و افزون بر اعتقاد قلبي به امامت آن بزرگوران، آنان را سرمشق خود قرار دهد و در زندگي از ايشان تبعيّت و پيروي نمايد. سيماي تشيّع بايد در پيشاني هر شيعه‌اي نمايان باشد و رکن اساسي تشيّع عمل به دستورات ديني و تبعيّت از قرآن و عترت است.
هفتۀ ولايت، فرصت ارزشمندي براي تمرين پيروي از اهل‌بيت«سلام‌الله‌عليهم» است. در اين هفته همه بايد تلاش کنند گفتار و کردار خويش را با عملکرد ائمّۀ هدي«سلام‌الله‌عليهم» تطبيق دهند و در حدّ توان اعمال خود را به اعمال آن ذوات مقدس شبيه نمايند.
يکي از مواردي که در سيرۀ اهل‌بيت«سلام‌الله‌عليهم» بروز ويژه‌اي دارد، خدمت به خلق خدا است. مولا اميرالمؤمنين«سلام‌الله‌عليه» در مدّت بيست و پنج سال که خانه‌نشين بودند، بيست و شش مزرعه به دست مبارک خود براي فقرا و مستضعفين آباد کرده و وقف آنان نمودند.
شيعيان بايد از آن حضرت پيروي کنند و هرچه مي‌توانند براي رفاه ديگران تلاش کنند. رسيدگي به مستمندان بايد برنامۀ هميشگي زندگي يک شيعه باشد. اما لااقل در هفتۀ ولايت همه بايد به قدر توان به فقرا و مستمندان رسيدگي کنند و از ديگران به هر صورت ممکن دستگيري نمايند.
اگر به دستور قرآن کريم در خصوص انفاق که مي‌فرمايد:
«لِيُنْفِقْ ذُو سَعَةٍ مِنْ سَعَتِهِ وَ مَنْ قُدِرَ عَلَيْهِ رِزْقُهُ فَلْيُنْفِقْ مِمَّا آتاهُ اللَّه»[2]
عمل شود و اميرالمؤمنين«سلام‌الله‌عليه» سرمشق شيعيان باشند، يک نفر فقير در ميان شيعيان يافت نمي‌شود و همه در رفاه خواهند بود.
ساده زيستي ائمّۀ هدي«سلام‌الله‌عليهم» فضيلت ديگر سيرۀ آن ذوات مقدس است که بايد سرمشق شيعيان باشد. تجمّلات و تشريفات بي‌جا، مطلقاً در زندگاني حضرات ائمّۀ اطهار «سلام‌الله‌عليهم» وجود نداشته است؛ با اينکه آن بزرگواران و به خصوص امرالمؤمنين «سلام‌الله‌عليه» با وجود مزارع فراوان و قنات‌هايي که احداث نمودند، مي‌توانستند به ثروت زيادي دست يابند. اما آن ثروت را به جاي اينکه در راه تجمّلات به کار گيرند، صرف تقويت اسلام مي‌کردند و به مستمندان مي‌بخشيدند.
اميرالمؤمنين«سلام‌الله‌عليه» و حتي اطرافيان ايشان، ذره‌اي از بيت‌المال استفاده نکردند. خوراک ايشان که از دست‌رنج خودشان بود، دو قرص نان جو در شبانه‌روز بود و به دو پيراهن ساده اکتفا کرده بودند.
تجمّل‌گرايي در زندگي‌هاي کنوني به هيچ وجه با سيرۀ اهل‌بيت«سلام‌الله‌عليهم» سازگاري ندارد و اين ننگ بزرگي براي جامعۀ اسلامي محسوب مي‌شود.
اهميّت به نماز و به خصوص نماز اول وقت و به جماعت نيز در سيرۀ اميرالمؤمنين«سلام‌الله‌عليه» و ساير ائمّۀ هدي«سلام‌الله‌عليهم» برجستگي دارد. نماز آن ذوات نوراني بايد سرمشق شيعيان باشد.
مساجد شيعيان بايد در وقت نماز، مملوّ از جمعيّت باشد و در هنگام نماز بايد همه‌جا خلوت باشد و همۀ کارها تعطيل شود و همه به نماز اول وقت، در مسجد و به جماعت بپردازند. لااقل در هفتۀ ولايت بايد مساجد پر از جمعيّت باشد و همه به نماز اهميّت بدهند تا از اين نظر بتوانند شباهتي به اميرالمؤمنين«سلام‌الله‌عليه» پيدا کنند.
اين موارد قطره‌اي از درياي بيکران فضائل اهل‌بيت«سلام‌الله‌عليهم» بود که بايد سرمشق شيعيان گردد.
يک شيعه هم بايد شعار و اظهار محبّت به اهل‌بيت«سلام‌الله‌عليهم» داشته باشد، هم از حيث اعتقادي از بنيۀ قوي و محکم برخوردار باشد و هم از نظر عمل، خود را شبيه اهل‌بيت «سلام‌الله‌عليهم» کند.
ارکان تشيّع که همان ارکان ايمان است، لازم و ملزوم يکديگرند و هر سه رکن بايد در زندگي شيعيان باشد.
از سه رکن تشيّع، دو رکن شعار و عقيده به نسبت موجود است، گرچه بايد بيش از اين باشد. اما آنچه موجب نگراني است، عدم تطابق عملکرد بسياري از مردم با نحوۀ رفتار معصومين «سلام‌الله‌عليهم» است.
بروز علني فساد اخلاقي در جامعه و وجود گناه و معصيت که فعلاً در جامعه رايج است، با تشيّع سازگار نيست. از قرآن و عترت استفاده مي‌شود که چنين ملّتي، شيعۀ واقعي نيست.
هفتۀ ولايت، هفتۀ مهمّي است. اين ايام و اين هفته بايد سراسر اظهار محبّت به اهل‌بيت «سلام‌الله‌عليهم» باشد. همچنانکه بايد موجب تقويت بنيۀ اعتقادي در زمينۀ امام شناسي شود و مهم‌تر از آن دو، اين هفته بايد يک معلّم اخلاق براي شيعيان باشد تا بتوانند پس از آن به واجبات اهميّت دهند و از گناه و معصيت اجتناب جدي داشته باشند و به انجام مستحبات نيز به قدر توان و نشاط بپردازند.
پي‌نوشت‌ها==============1. مائده / 32. طلاق / 7منبع: پايگاه اطلاع رساني دفتر آيت‌الله العظمي مظاهري 
