«تابناک» ـ نگاهی گذرا به زندگینامه آیت الله حاج سید هاشم میردامادی ـ نجف آبادی ـ از علمای برجسته مشهد و جد مادری مقام معظم رهبری، به مناسبت فرارسیدن سالگرد ارتحال آن عالم ربانی؛ (23 جمادی الثانی):
خانوادهآيت الله حاج سید هاشم ميردامادي ـ معروف به نجف آبادي ـ در سال 1303 قمری در نجف اشرف در خاندان علم و فضيلت دیده به جهان گشود. نسب او با سي واسطه به فرزند امام صادق «ع» مي رسد.
از بين اين سلسله جليله، سيد محمد باقر فرزند سيد مرتضي به نجف آباد اصفهان مي آيد و به ترويج احکام دين مي پردازد. سيد هاشم فرزند سید محمد و از نوه هاي سيد محمد باقر است که در دو سالگي پدر خود را از دست داد و تحت سر پرستي مادر قرار گرفت.
وی پس از مدتی به خاطر هوش سرشار به تحصيل علم پرداخت. فرزندش مرحوم حجت الاسلام والمسلمین سيد حسن ميردامادي می گويد: «پدرم آيت الله سيد هاشم نجف آبادي فرمودند: قبل از سنين بلوغ بيشتر وقت من در مجالس علماء و رجال علمي و مراجع عاليقدر مي گذشت و آمادگي فوق العاده اي براي کسب فضيلت و پذيرش هر گونه استفاده علمي را داشتم، و تنها آرزوي من رسيدن به مقامات عاليه علم و عمل بود. از طرفي مادرم اصرار داشت که به خاطر سختي در امرار معاش کار کنم، تا اين که از يکي از اساتيد خواستم نزد مادرم بيايد و مشکل را حل کند...».
آیةالله سید هاشم میردامادی نجف آبادیآيت الله سيد هاشم ميردامادي بعد از گذراندن علوم مقدماتي وارد حوزه علمیه نجف اشرف شد و از محضر اکابر و بزرگان فقه و اصول آن ديار همچون آيات و مراجع عظام آخوند خراساني، ميرزا محمد تقي شيرازي (معروف به ميرزاي کوچک)، ميرزای نائيني، حاج سید ابوالحسن اصفهانی و دیگر بزرگان بهره برد، و از دروس اخلاق و عرفان حضرات آيات سيد احمد کربلايي، سيد مرتضي کشميري و ميرزا جواد آقا تبريزي استفاده کرد.
وی در دوران جواني به درجه اجتهاد و مقام شامخ علمي رسيد و پس از مدتی عازم مشهد مقدس گردید.
کمالات اخلاقیاو مردي متقي، پرهيزگار، خوش اخلاق و خدا ترس بود و با قناعت زندگي مي کرد. از اموال شبهه ناک مصرف نمي کرد و آنچه را احتياج نداشت به فقرا مي داد. در همه عمر از او دروغي شنیده نشد و به کسي آزار نرساند. توکل عجيبي به خدا داشت و اهل کبر و غرور نبود.
فرزندش می گوید: «مادرم هميشه مي گفت: پدر شما فرشته است و پس انداز مالي ندارد، و از تجمّلات پرهيز دارد».
آقای حاج شيخ محمد علي احمديان نجف آبادي که مدت زيادي در نجف اشرف بود، مي فرمود: «آيت الله سيد هاشم نجف آبادي در نجف اشرف همدرس و هم بحث آيت الله العظمي سيد محسن حکيم بودند. هر وقت به نجف مي آمدند به منزل آقاي حکيم وارد مي شدند. قريب چهل سال در مشهد تفسير قرآن گفتند. من پانزده ساله بودم که در مسأله کشف حجاب و حمله به مسجد گوهر شاد به مشهد رفتم. تازه داشتند خون هاي مسجد را پاک مي کردند و سيد هاشم را هم تبعيد کرده بودند...».
مبارزات سياسيآيت الله سيد هاشم ميردامادي از رهبران مبارزه با کشف حجاب رضاخان در سال 1354 قمری بود.
به دنبال کودتاي سال 1299 شمسی، جریان کشف حجاب که يک نوع فرهنگ زدايي ديني و سوغات غرب به حساب مي آمد، در سراسر ايران مخصوصاً در تهران، مشهد و قم با مخالفت علما مواجه گرديد.
در این ماجرا، علما و روحانيون خراسان با کشف حجاب مخالفت نمودند و مراسمی در مسجد گوهرشاد با سخنرانی آیت الله بهلول برگزار شد که پس از لحظاتی با حمله ماموران حکومتی، این مسجد به خاک و خون کشیده شد.
عکسی تاریخی از علمای تبعید شده مشهد در نهضت مسجد گوهرشاد در خانه ای در تهران/ 1314شمسی ایستاده ها از راست به چپ: مرحوم آیةالله زین العابدین سیستانی (احتمالا پدر یا عموی آیةالله سیستانی مرجع)، مرحوم آیةالله سیدعلی اکبر خوئی (پدر آیةالله سیدابوالقاسم خوئی)، مرحوم آیةالله سیدیونس اردبیلی، مرحوم آیةالله سید هاشم میردامادی نجف آبادیآيت الله العظمی حاج آقا حسين قمي که به عنوان اعتراض به تهران رفته بود، دستگير و روانه زندان گردید.
به دنبال بازداشت آيت الله العظمی قمي، مردم مشهد در منازل علمایی همچون آيت الله اردبيلي و آيت الله سيد هاشم ميردامادي تجمع کردند تا اینکه در تاريخ 10 ربيع الثاني سال 1354 قمری برابر با 20 تير ماه سال 1314 شمسی، مأموران دستگاه مسلحانه وارد منازل علما شدند و عده‌اي را مجروح و دستگير نمودند.
پس از آن، مردم به مبارزه خود ادامه دادند و به مسجد گوهر شاد رفتند. مأموران حکومتی نیز دوباره حمله کرده و کشتار وسيعي را به راه انداختند و رهبران و علمای نهضت را همانند حضرات آیات سيد هاشم ميردامادي، سيد يونس اردبيلي، شاهرودي و نهاوندي بازداشت نمودند.
آیت الله سيد هاشم ميردامادي مدتي به زندان تهران منتقل مي شود و سپس به همراه 24 نفر ديگر از علمای مبارز، محاکمه و به سمنان تبعيد مي گردد.
ایشان پس از سرنگونی حکومت رضاخان در سال 1320 شمسی دوباره به مشهد مقدس بازگشت و سالیان متمادی به اقامه نماز جماعت و تفسیر قرآن در مسجد گوهرشاد حرم رضوی و تالیف کتاب پرداخت.
تالیفاتآیت الله میردامادی در طول عمر بابرکت خود، آثار متعددی را تالیف نمود که از آن جمله رساله اي در رجعت، ترجمه کتاب سيف الامّه مرحوم نراقي که بخشي از آن ناتمام ماند و توسط فرزندش سيد حسن ترجمه گرديده است، شرح حال علماء بزرگ همراه با داستان ها، خلاصه البيان في تفسير القرآن - تفسير فارسي قرآن- که دو جلد آن به طبع رسيده است، برخي از تقريرات دروس مرحوم میرزای نائيني و جزواتي در علم اخلاق می باشد.
وفاتآیت الله حاج سید هاشم میردامادی سرانجام، در شب سه شنبه 23 جمادي الثاني سال 1380 قمری به علت بیماری و در سن 77 سالگی دار فانی را وداع گفت و در جوار حرم مطهر امام رضا (ع) در رواق دارالسعاده به خاک سپرده شد.
............................................................................* علیرضا نوروزی ـ حوزه علمیه مشهد مقدسمنابع:1- مشاهیر مدفون در حرم رضوی، ج 1، ص 315.
2- گنجینه دانشمندان، ج 7، ص 175-180.
3- سبك شناسي تفسير در خلاصه البيان في تفسير القرآن، سید مجتبی میردامادی، فصلنامه بینات، شماره 65، بهار 1389، ص 111.
4- نوشتجات مرحوم حجت الاسلام والمسلمین سید حسن میردامادی فرزند معظم له.
