حاصل «اشک چشم آدم» را دریابید!

ورود پساب ها و انواع آلودگی های فیزیکی و شیمیایی از صنایع مجاور سواحل به آب های خلیج فارس، حیات جنگل های حرا را به شدت تهدید می کند. کارشناسان محیط زیست با تاکید بر آلودگی های موجود در سواحل خلیج فارس می گویند: خطر نابودی، جنگل های حرا را در استان هرمزگان تهدید می کند.

به گزارش اعتدال، جنگل‌های حَرّا در حوالی جزیره قشم، بندرپل، جزیره هرمز و بندرخمیر مجموعه‌ای از درختان سر سبز حرا به چشم می‌خورد که با آبراهه‌هایش با پرندگان زیبا و طبیعت بکر وحشی اش از منابع توریستی و دیدنی استان می‌باشد . و هر ساله افراد زیادی را برای تماشا به سوی خود جلب می‌کند . ویکی از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است.

سواحل جنوبی ایران با مناطق خشک و دریایی آب شور شناخته شده است؛ اما نکته شگفت انگیز این منطقه گیاهی است که بی نیاز به آب شیرین می‌روید.

به روایتی این گیاه اسطوره‌ای که از اشک چشم آدم روییده‌است، حرا نام دارد و به افتخار دانشمند شهیر ایرانی، بوعلی سینا این نام را بر آن نهاده‌اند. این درختچه در سواحل ومرداب‌های ساحلی مصر، عربستان و سواحل جنوب ایران، دیده می‌شود. حرا در ۸ منطقه حفاظت شده بین المللی ایران می‌روید که در این میان جنگل‌های همیشه سبز دریایی حرا در حاشیه شمالی غربی قشم، از زیباترین گردشگاه‌های خلیج فارس به شمار می‌آید.

به این گیاه در بندرعباس حرا، در بلوچستان تمر و در بعضی از نقاط تول گفته می‌شود. به عربی نیز آن را شوری و شوره می‌نامند. حرا، گیاهی از تیره شاه پسند است. دانه آن روی درخت مادر می‌روید و نهال تولید می‌کند. سپس از درخت جدا می‌شود و داخل مرداب می‌افتد. جنگل حرا بر دریا و آب شور قرار دارد واین سازش با آب شور و شرایط نامناسب، از حرا یک گیاه استثناییی ساخته‌است. درختان حرا، در قسمتهای کم عمق خور خوران کنار و روی تپه‌های جزیره مانندی که هنگام پایین رفتن آب دریا از آب بیرون می‌مانند قرار گرفته‌است. عمق آب این مناطق از یک تا یک و نیم متر تجاوز نمی‌کند؛ بنابراین جنگل هنگام بالا آمدن آب دریا، در آبهای نیلگون خلیج فارس به حالت شناور می‌ماندو با فروکش کردن آب دریا به مدت ۶ تا ۷ ساعت مانند جنگل‌های مناطق خشک نمایان می‌شود.


مساحت کل جنگل‌های حرا ۷ هزار و ۵۰۰ هکتار و مساحت حوزه جزیره قشم ۲ هزار و ۴۰۰ هکتار تخمین زده شده‌است. جنگل‌های حرا خلیج نای بند گسترده ترین نواحی پراکنش این اجتماعات در ختی کمیاب با وسعت ۳۹۰ هکتار، آخرین مجموعه انبوه و وسیع این در ختان ساحلی درجنوب غربی آسیا محسوب می‌شود. جنگل‌های حرا عسلویه بوشهر به عنوان ذخیره گاه بیوسفری ساحلی آب‌های جنوب کشور در پارک ملی دریایی نای بند یکی از مناطق حساس ساحلی به شمار می‌آید که در اکوسیستم خود گیاهان شور پسند دریایی، جانداران کف زی و پرندگان مهاجر اقیانوسی را پناه داده‌است و به عنوان بانک ژنی سودمند برای نسل حاضر و آینده نقش ایفا می‌کند. وجود جنگل‌های حرا در کرانه خلیج منحصر بفرد نای بند عسلویه بوشهر، این منطقه را به صورت بی نظیر ترین پارک ملی دریایی بین المللی معرفی کرده‌است.


جنگل های حرا در سواحل جنوبی ایران مهد انواع آبزیان، پرندگان و دوزیستان بوده است از پرندگان می توان به مرغ ماهیخوار، حواصیل، لک لک، پلیکان، مرغابی و مرغ دریایی و از آبزیان به خرچنگ، مار دریایی، شیلو، کلینگ (نوعی از صدف) و انواع مختلف قورباغه اشاره کرد. به همین دلیل جنگل های حرا در منطقه قشم به ٣ عنوان جهانی منطقه حفاظت شده بین المللی و تالاب بین المللی لقب گرفته است چرا که ٨٠درصد آبزیان خلیج فارس، دوره تخم ریزی خود را در این منطقه می گذرانند. جنگل حرا در داخل دریا و آب شور قرار دارد و این سازش با آب شور و شرایط نامناسب از حرا گیاهی استثنایی ساخته است.


 در همین راستا یک کارشناس ایستگاه اقیانوس شناسی بندرعباس با اشاره به ورود پساب ها و انواع آلودگی های فیزیکی و شیمیایی از صنایع مجاور سواحل به آب های حوزه خلیج فارس به خبرنگار ما گفت: خطر نابودی، جنگل های حرا را تهدید می کند.

محمودی افزود: همچنین احداث جزایر مصنوعی در کشورهای جنوبی خلیج فارس، می تواند لطمات جبران ناپذیری به لحاظ علمی و بیولوژی به محیط زیست خلیج فارس وارد سازد.

وی ادامه داد: توجه به پژوهش های علمی دریایی و رعایت نتایج پژوهش ها توسط کارخانه های صنعتی نزدیک دریا می تواند محیط زیست دریا را از خطرات احتمالی آلودگی های این کارخانه ها مصون نگه دارد. وی توجه به استانداردهای زیست محیطی دریا را از جمله عوامل کاهش دهنده آلودگی های دریایی عنوان کرد و افزود: تامین اعتبارات مالی ایستگاه اقیانوس شناسی بندرعباس می تواند در گسترش پژوهش ها و روند کار این ایستگاه نقش به سزایی داشته باشد.


ذخیره‌گاه زیست‌کره مناطق حفاظت‌شده طبیعی-زیستی بین‌المللی هستند که علاوه بر حفاظت، دستاوردهایی نظیر ارائه سایتهای مطالعاتی کم نظیر به دانشمندان و تجربه مهارت انسان در پشتیبانی از توسعه پایدار را نمایان می‌سازند. اعلام ذخیره‌گاه‌های زیست کره برای جلوگیری از تغییرات برگشت‌ناپذیر و بهره‌برداری ناپایدار از منابع طبیعی، در عین نیاز به بهره‌برداری از طبیعت (باتوجه به رشد روز افزون جمعیت) شکل گرفته‌است و به یکی از تقسیم بندیهای مهم حفاظتی جهان بدل شده‌است.

این مناطق حفاظت شده از طرف یونسکو تحت پوشش دفتر شورای هماهنگی بین المللی برنامه انسان و کره مسکون (MAB) قرار دارند. از آغاز اجرای آن (دهه ۱۹۶۰ میلادی) تاکنون ۵۵۳ ذخیره گاه زیستکره در ۱۰۷ کشور جهان به ثبت رسیده‌است.

گیاهان حرا برگهایی با ظاهر بییضی شکل و قاعده‌ای باریک (دوکی شکل رویه سبز و براق دارند و پشت برگها نیز سفید یا خاکستری رنگ است. طول این برگها حدود ۵ تا ۵/۷ سانتی متر است. میوه حرا، بادامی شکل است و به یک خامه باریک منتهی می‌شود. ریشه‌های زانویی، شکل منظمی ندارند، اما گل حرا که از فرط کوچکی ناپیدا است و غیر محسوس حکایتی عجیب دارد. گلی به رنگ طلایی با ۴ گلبرگ، که هر گلبرگ بیشتر از چند میلی متر طول ندارد. عطری شیرین و خنک، که تا شعاع چند متری اطراف آن پراکنده می‌شود.

گیاه حرا که گاه به عنوان علوفه خشک برای خوراک چهارپایان استفاده می‌شود، فواید شگفت انگیزی دارد.

درختان حرا از نوع گیاه مانگرو است که می‌تواند در آبهای شور زندگی کند و بافت ساقه، تنه و ریشه این درخت به گونه‌ای است که آب شور دریا را تصفیه ومواد مورد نیاز آن را جذب و بقیه مواد را دفع می‌کند. پوست حرا بر باسیل هانزن که موجب جذام می‌شود، موثر است. شیره درون آوندهای آن بر بیماری خشکی که بیماری پوستی شایع در منطقه هرمزگان است، تاثیری قابل توجه دارد. در صنعت از تانن موجود در حرا، برای تولید جوهر مازو استفاده می‌شود. چسب تخته و خمیر چوب از دیگر مصارف صنعتی آن است.


در زمینهای اطراف خورتیاب از حدود ۳ کیلومتری بندر تیاب میناب، بوته‌های حرا به چشم می‌خورد. طول خورتیاب ۷ مایل دریایی است. در ۲ سمت خور جاسک و در چابهار نیز حراهایی به شکل پراکنده دیده می‌شود؛ اما بهترین نوع حرا از نظر رشد ارتفاع و انبوهی در ناحیه قشم، میان سواحل قشم، پل و خمیر است.

از راه خشکی (مثلا سواحل قشم) راهی به درون جنگل‌ها نیست و تنهاراه دیدن آنها، راه آبی است. برای تماشای این جنگل نیز باید با ناخدایان پرتجربه همراه شد، چون تنها آنها میی توانند آبراهه‌های کوچک و متعدد موجود جنگل را شناسایی کنند.

جنگل حرا بر دریا و آب شور قرار دارد و این سازش با آب شور و شرایط نامناسب، از حرا یک گیاه استثنایی ساخته‌است.