یکی از ادعاهایی که در سالهای گذشته و در جریان مذاکرات هستهای ایران، بارها از سوی غربیها مطرح شده، این است که ایران تلاش دارد با خرید زمان از طریق مذاکرات، به ساخت سلاح هستهای اقدام کند. یک سایت تحلیلی مطرح ژاپنی با انتشار مطلبی این ادعا را به چالش کشیده است.
به گزارش «تابناک»، ادعایی که در موضوع هستهای همواره علیه ایران مطرح بوده، این است که مذاکرات تنها به ایران اجازه خواهد داد زمان کافی برای پیشبرد برنامه ساخت سلاح هستهای به دست بیاورد. با این حال، سایت تحلیلی «دیپلمات»، که از منابع مطرح ژاپنی در زمینه سیاست بینالملل میباشد، بر این باور است این ادعا بر پایه منطقی اشتباه استوار شده و کاملاً غیر قابل دفاع است.
این سایت اشاره میکند، ادعای استفاده ایران از مذاکرات دیپلماتیک برای خرید زمان، نخستین بار در سال ۲۰۰۳ و هنگامی مطرح شد که در پی علنی شدن برنامه تمام عیار هستهای ایران، گروه EU۳ (فرانسه، انگلیس و آلمان) مذاکرات خود با ایران را آغاز کردند.
اما به باور تحلیلگر «دیپلمات»، این ادعا هرچند شاید از جنبههای صحیح به نظر برسد، در مجموع به هیچ وجه پذیرفتنی به نظر نمیرسد.
نخستین دلیل آن است که حتی اگر آغاز برنامه هستهای ایران در زمان شاه را کنار بگذاریم، جمهوری اسلامی ایران، برنامه هستهای خود را از نزدیک به دو دهه پیش از آغاز مذاکرات با گروه EU۳ آغاز کرده بود. در آن زمان، ایران برنامه هستهای خود را گسترش چندانی نداده بود و تنها چند کیلوگرم اورانیوم ۳ تا ۵ درصدی غنی کرده بود که تا سطح لازم برای بمب هستهای بسیار فاصله داشت.
به این ترتیب، با توجه به سرعت اندک برنامه هستهای ایران طی ۲۰ سال، فهم این موضوع بسیار دشوار است که چند ماه و یا یک سال بیشتر، چه نفعی به حال ایران و گسترش برنامه هستهای این کشور خواهد داشت؟ این موضوع به ویژه پس از آن مورد توجه قرار گرفت که ایران با تعلیق غنی سازی اورانیوم خود در جریان مذاکرات موافقت کرد.
اما ده سال پس از آغاز مذاکرات سه کشور اروپایی با ایران، این ادعا که دیپلماسی با ایران تنها زمان بیشتری برای ساخت بمب در اختیار این کشور میگذارد، همچنان مطرح میشود؛ برای نمونه، پس از دور نخست مذاکرات آلماتی، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم اسرائیل در جریان کنفرانس «آیپک» اظهار داشت «زمان ایران رو به پایان است» و مدعی شد، «ایران از مذاکرات، به ویژه مذاکرات اخیر، به منظور خرید زمان برای پیشبرد برنامه هستهای خود استفاده میکند».
با این حال، هرچند ایران در یک دهه گذشته به پیشرفت چشمگیری در عرصه هستهای دست یافته، باز هم دستکم دو یا سه سال تا رسیدن به توانایی لازم برای ساخت سلاح هستهای فاصله دارد. این برآوردی است که به تازگی توسط خود نهادهای اطلاعاتی اسرائیلی ارائه شده است.
مهمتر از همه، نمیتوان به گونهای منطقی گفت که ایران در پی دستیابی به سلاح هستهای است. در حقیقت، این کشور در یک سال و نیم گذشته، اقداماتی را انجام داده که تواناییاش برای تولید سریع سلاح هستهای را زیر سوال میبرد.
بر اساس گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی، از اواخر سال ۲۰۱۱، ایران مشغول تبدیل اورانیوم ۲۰ درصدی خود به صفحههای سوخت برای استفاده در رآکتور هستهای تحقیقاتی تهران بوده است. در حقیقت، در فاصله دسامبر ۲۰۱۱ تا ژوئن ۲۰۱۲، ایران یک سوم ذخیره اورانیوم ۲۰ درصدی خود را به سوخت هستهای تبدیل کرده که قابل بازگرداندن و تبدیل دوباره برای استفاده در سلاح هستهای نیست.
این اقدام ایران، کاری دفعی نبوده و از آن زمان تاکنون ادامه داشته است. بر پایه آخرین گزارش آژانس، ایران ۲۸۰ کیلوگرم اورانیوم ۲۰ درصدی غنی کرده؛ اما اکنون به جز ۱۶۷ کیلوگرم، بقیه را به سوخت تبدیل کرده است؛ افزون بر این، بر اساس گفتههای وزیر خارجه ایران و همچنین گزارشهای منتشره، ایران به تبدیل اورانیوم خود به سوخت سرعت بخشیده است.
هیچ یک از این کارها، مشابه رفتار کشوری نیست که بخواهد از روند مذاکرات، به منظور خرید زمان بیشتر برای ساخت سلاح هستهای استفاده کند. در حقیقت، این کارها حاکی از آن است که ایران دستکم فرصت رسیدن به توافق با آمریکا و متحدانش را برای خود زنده نگه داشته است.