لطفا ایمیل را ملی نکنید

حمید ضیایی‌پرور در همشهری نوشت:

روز گذشته وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و رئیس سازمان فناوری اطلاعات و مدیرعامل شرکت پست یک تفاهمنامه امضا کردند که به‌موجب آن ایمیل ملی وارد فاز اجرایی شده است.

گذشته از اینکه بین یک وزیر و 2 مدیر زیر دستش هیچ‌وقت تفاهمنامه امضا نمی‌شود، نفس راه‌اندازی این ایمیل از چند زاویه قابل تأمل است:آنچه دیروز راه‌اندازی شد، ایمیلی است که زیر دامنه سایت post.ir ایجاد شده است. این ایمیل چیز جدیدی نبوده و از حدود 5سال پیش وجود داشته است و راه‌اندازی مجدد آن یا امضای تفاهمنامه بین مقامات وزارت ارتباطات برای اعلام عمومی آن امری تشریفاتی به‌شمار می‌رود که هدف آن مشخص نیست.

این ایمیل رایگان نیست، 50مگابایت فضا به کاربر ارائه می‌دهد و برای دریافت آن نیاز به احراز هویت و ارائه کارت ملی و مراجعه حضوری است. همین الان سرویس جیمیل 15گیگابابت فضای رایگان به کاربران ارائه می‌دهد که 307برابر ایمیل ملی مذکور است. چه انگیزه‌ای می‌تواند یک کاربر را به سمت این ایمیل بکشاند؟ آیا ما انتظار داریم کاربر اینترنت بازگشت به عقب کند؟

چه‌کسی گفته است این ایمیل ملی است؟ تا جایی که ما به‌یاد داریم ایمیل تحت دامنه iran. ir ایمیل ملی لقب گرفته است. دست بر قضا ایجاد شناسه در این ایمیل نیز مستلزم پیمودن هفت‌خان‌رستم است، به‌همین دلیل و به‌رغم همه هزینه‌هایی که برای آن شده تا‌کنون کمتر از 100هزار نفر عضو این سرویس شده‌اند؛ درحالی‌که بیش از 40میلیون کاربر ایرانی در سامانه‌های خارجی ایمیل دارند. از‌سوی دیگر شورای‌عالی اطلاع‌رسانی نیز ایمیلی تحت آدرس chmail. ir از مدتی پیش راه‌اندازی کرده که آن را ایمیل ملی نامیده است. نویسنده اطلاع دارد که برخی نهادهای دیگر نیز درصدد راه‌اندازی ایمیل‌های ملی دیگری هستند. شاید برای راه‌اندازی ایمیل ملی کمک‌هزینه یا تسهیلاتی به مجریان و طراحان آن پرداخت می‌شود که همه درصدد راه‌اندازی ایمیل ملی هستند.

واقعیت این است که نه پروژه اینترنت ملی (که بعدها به شبکه ملی اطلاعات تغییر نام داد)، پروژه موفقی است و نه ایمیل ملی یا موتور جست‌وجوی ملی یا هر پروژه مشابه دیگری در حوزه فناوری اطلاعات که بخواهد پسوند ملی به‌خود بگیرد، موفق خواهد بود؛ کما‌اینکه سیستم عامل ملی نیز با شکست مواجه شد و نرم‌افزارهای مشابهی که سعی کردند در این حوزه فعال شوند با عدم‌استقبال کاربران رایانه و اینترنت در ایران مواجه شدند. دلیلش معلوم است. هیچ کدام از این پروژه‌ها مزیت نسبی خاصی که سایر سرویس‌های خارجی مشابه ارائه می‌دهند ندارند و محیط‌های این سرویس‌های آنلاین آنقدر با محیط سرویس‌های خارجی مشابه فاصله دارد که حتی کاربران مبتدی نیز قادر و مایل به‌کار کردن با آنها نیستند.

اینکه چه انگیزه‌ای باعث شده تا متولیان امور فناوری اطلاعات و ارتباطات به فکر ملی‌کردن ایمیل یا موتور جست‌وجو و یا سیستم عامل بیفتند معلوم نیست اما به‌نظر می‌رسد بیش از هرچیز دیگری در این میان دغدغه‌های امنیتی مطرح بوده است. بخشی از این دغدغه‌ها ناشی از فقدان کپی‌رایت در ایران و استفاده وسیع از نرم‌افزارهای قفل شکسته، آنتی‌ویروس‌های قفل شکسته، عادت کاربر به استفاده رایگان از همه سرویس‌ها و ضعف سواد دیجیتال در ایران است. اگر ایران طبق قواعد نظام بین‌الملل در محیط سایبر اقدام کند دغدغه‌های امنیتی‌اش هم تا حدود زیادی برطرف خواهد شد.

لطفا ایمیل را ملی نکنید. وقتی بر سرویسی با این درجه از ضعف و ایراد نام «ملی» می‌گذارید، کاربران را نیز نسبت به مفهوم ملی‌شدن در محیط سایبر بدبین می‌کنید. لطفا ایمیلی راه بیندازید که بتواند ایمیل‌های خارجی را پشت سر بگذارد، آن‌وقت هر اسمی که خواستید بر آن بگذارید.