انتشار اسناد فوق سری نقش آمریکا در حمله شیمیایی صدام به ایران

فارین پالیسی در این مورد نوشته است: دولت آمریکا ممکن است گزینه اقدام نظامی علیه دولت سوریه را در پاسخ به حمله‌ای شیمیایی به یکی از مناطق حومه دمشق بررسی کند. اما یک نسل قبل‌تر، نهادهای نظامی و اطلاعاتی آمریکا از حملات شیمیایی‌ای مطلع بودند و هیچ‌کاری در قبال آن نکردند که بسیار بدتر از هر حمله‌ای بود که تاکنون در سوریه رخ داده است.

به گزارش «تابناک»، در سال 1988، در روزهای پایانی جنگ ایران و عراق، آمریکا به واسطه تصاویر ماهواره‌ای متوجه شد که ایران در آستانه باز کردن معبری بزرگ در دل لایه‌های دفاعی عراق و رسیدن به دستاوردی راهبردی قرار دارد. مقامات اطلاعاتی آمریکا در حالی محل نفوذ نیروهای ایرانی را به اطلاع عراقی‌ها رساندند که به خوبی می‌دانستند «صدام حسین» با تسلیحات شیمیایی از جمله عامل اعصاب «سارین» به آن‌ها حمله می‌کند.

تصاویر و نقشه مسیر پیشروی نیروهای ایرانی، محل استقرار تاسیسات پشتیبانی و لجستیکی و جزئیاتی در مورد سامانه‌های پدافندی ایران، از جمله اطلاعاتی بود که آمریکا به عراق منتقل کرد. عراقی‌ها پیش از آن هم در اوایل سال 1998 با کمک تصاویر و نقشه‌های ماهواره‌ای و دیگر اطلاعاتی که از آمریکا دریافت کرده بودند، چهار حمله شیمیایی گسترده دیگر نیز با گاز «خردل» و «سارین» انجام داده بودند.

به نوشته فارین پالیسی این حملات به تغییر موازنه در جنگ و حضور ایران پای میز مذاکره موثر بود. این حملات همچنین از جمله آخرین سری حملات شیمیایی بود که دولت ریگان از آن اطلاع‌ داشت و از افشای آن خودداری می‌کرد.

مقامات آمریکایی همواره اطلاع و رضایت خود از حملات شیمیایی عراق را انکار کرده و تاکید کرده‌اند که دولت «صدام» هیچ‌گاه به آن‌ها اعلام نکرد که قصد دارد از این تسلیحات استفاده کند. اما «ریک فرانکونا» سرهنگ بازنشسته نیروهای هوایی آمریکا که در زمان حمله 1988 وابسته نظامی آمریکا در بغداد بود، تصویری تفاوت ارائه می‌دهد.

وی می‌گوید: عراقی‌ها هیچ‌وقت به ما نگفتند که می‌خواهند از گاز اعصاب استفاده کنند. لازم نبود بگویند. ما از قبل می‌دانستیم.

اسناد تازه‌افشاشده سیا و اظهارات افرادی مثل فرانکونا نشان می‌دهد که آمریکا مستندات قاطعی از حملات شیمیایی عراق از اوایل سال 1983 در اختیار داشته است. در آن زمان ایران در مجامع عمومی می‌گفت عراق از تسلیحات غیرقانونی استفاده کرده و شکایتی را نیز برای ارائه به سازمان ملل آماده می‌کرد. اما این پرونده شواهد کافی علیه عراق نداشت. این در حالی است که نهادهای اطلاعاتی آمریکا در گزارش‌های فوق‌محرمانه و یادداشت‌هایی که در اختیار مقامات ارشد اطلاعاتی قرار گرفته بود، چنین شواهدی را در اختیار داشتند. با این حال، سیا از ارائه آن‌ها و اظهارنظر در مورد این پرونده خودداری کرد.

اسناد منتشر شده که طبقه‌بندی اولیه آن فوق سری بوده است به چند بازه زمانی متفاوت مربوط می‌شود. اسناد جولای 1982 یا اوایل مرداد 1361 از آماده شدن دو طرف برای وضعیتی خبر می‌دهد که سلاح‌های شیمیایی مورد استفاده قرار گیرد. به واحدهای توپخانه عراق دستور آماده شدن برای حمله داده شده است و نیروهای هر دو طرف درخواست اقلام حفاظت در برابر سلاح شیمیایی داده‌اند.

نیروهای عراقی به تازگی از گازهای اشک‌آور برای توقف موج حمله ایران با موفقیت استفاده کرده‌اند.

اسناد بعدی که به اواسط آبان 1361 یا چهارم نوامبر 1982 مربوط می‌شود به استفاده گسترده عراق از گاز کشنده خردل و نیز گازهای غیرکشنده علیه نیروهای ایرانی اشاره دارد. در این اسناد، تاثیر این اقدام بر ایران تحلیل شده است. ایران در این دوره به دنبال ارائه شواهد برای اثبات اقدام جنایت‌کارانه صدام در سازمان ملل بوده است.

در اسناد فوریه 1984 یا اسفند 1362 به برنامه عراق برای استفاده از عامل اعصاب اشاره شده است. در این اسناد آمده است که عراق برنامه‌ای برای کسب سلاح شیمیایی و عامل‌های خردل و اعصاب با کسب کمک از کشورهای غربی و مصر را آغاز کرده است و تا آن زمان برنامه خردل به موفقیت رسیده و به طور گسترده علیه نیروهای ایرانی مورد استفاده قرار گرفته است.

در اسناد بعدی که به 13 مارس 1984 یا چند روز مانده به نوروز 1363مربوط می‌شود موضوع جنگ ایران و عراق در میان مسائل مهم جهانی مورد اشاره قرار گرفته است و تهدید صدام به استفاده از یک سلاح جدید به تلاش رژیم بعث برای استفاده از عامل اعصاب مرتبط دانسته شده است. پیش‌بینی شده که صدام تا انتهای تابستان به این توانایی دست یابد.

اسناد مربوط به اواسط فروردین 1363 و اواخر 1984 نشان دهنده شروع استفاده محدود عراق از عامل اعصاب است. پیش‌بینی شده است که صدام تا پاییز آن سال به توانایی استفاده وسیع از گاز اعصاب برسد. در حالی که تلاش ایران برای توجه جهانی به رفتار عراق، تاثیر چندانی بر جنایات صدام نداشته، احتمال استفاده از سلاح شیمیایی علیه شهرها رد نشده است. سیا معتقد است ایران توانایی حمله به تاسیسات شیمیایی عراق را دارد ولی مشکل این است که از محل دقیق آنها اطلاع ندارد.

در سند بعدی که به شش سپتامبر 1984 یا نیمه شهریور 1363 مربوط است، عواقب بلند مدت دستیابی عراق به سلاح‌های شیمیایی مورد توجه قرار گرفته است. آمریکاییها در مقابل این سوال قرار گرفته‌اند که صدام بعد از جنگ با تسلیحات شیمیایی خود چه خواهد کرد و ان را در اختیار چه کسی ممکن است قرار دهد. این سوال مطرح شده است که آیا سلاح‌های شیمیایی عراق می‌تواند نقش بازدارندگی در برابر سلاح‌های هسته‌ای اسرائیل داشته باشد؟