بررسی مهمترین عوامل موثر در کاهش جمعیت حیات وحش، شناسایی مشکلات ساختاری، قانونی، اعتباری سازمان محیط زیست در حمایت از حیات وحش، بررسی مشکلات محیط بانان و معضلات فرهنگی در میان مردم و مسئولان برای جلوگیری از کاهش جمعیت حیات وحش و نقد و بررسی صید و شکار حیات وحش از موضاعتی بود که در میزگرد روز جهانی حیات وحش مطرح شد.
به گزارش مهر، همزمان با روز جهانی حیات وحش سوم ماه مارس (12 اسفند) مصادف با تاریخ پذیرش کنوانسیون سایتیس، میزگردی در خبرگزاری مهر با حضور معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست، استاد پیشکسوت جانور شناسی دانشگاه، مدیر کل دفتر حیات وحش سازمان محیط زیست، مدیردیده بان حقوق حیوانات و مدیر دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران برگزار و پیرامون معضلات و چالشهای این حوزه به ویزه شکار و صید بحث و نبادل نظر شد که در بخش اول اهم مباحثی که توسط دکتر احمد علی کیخا و مهندس هوشنگ ضیایی در این میزگرد مطرح شد، آمده است.
دکتر احمد علی کیخا معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست به عنوان نخستین سخنران این میزگرد با بیان اینکه در حال حاضر حدود 10 درصد یعنی بیش از 61 هزار گونه جانور مهره دار در سراسر دنیا در معرض خطر و تهدید انقراض قرار دارند، گفت: در ایران نیز در حال حاضر نسل گونه هایی مانند ببر مازندران و شیر ایرانیکه در گذشته به وفور وجود داشتند منقرض شده و با توجه به شرایط اقلیم و زیستگاهی کشور، 1401 گونه جانوری در کشور شناسایی شده که از این تعداد 4/6 درصد گونه ها یعنی 74 گونه در معرض تهدید هستند و در صورت عدم ایجاد عزم ملی برای حفاظت از آنها، شاهد از دست دادن این گونه ها خواهیم بود.
توسعه ناپایدار علت اصلی تلفات حیات وحش در کشوروی برنامه های توسعه از جمله راه سازی، ایجاد خطوط انتقال برق، گاز، نفت، تلفن، مکان یابی صنایع، گسترش سکونتگاههای انسانی، گسترش بخش کشاورزی در زیستگاههای حیات وحش را از مهمترین عوامل تلفات حیات وحش عنوان کرد: در حقیقت در حال حاضر توسعه بی ضابطه قلمرو گسترده بسیاری از گونه های جانوری را کاهش داده و به یکی از مهمترین تهدیدات حوزه حیات وحش تبدیل شده است.
کیخا اظهار داشت: بررسی نمودار آماری مرگ و میر گوشتخواران عظیم الجثه از سال 1385 تا 1391 نشان می دهد که 41 درصد از 1218 مورد مرگ گونه های جانوری کشور مربوط به گوشتخواران است که 70 درصد آن بر اثر تصادفات جاده ای است.
معاون سازمان حفاظت محیط زیست یکی دیگر از تهدیدات حوزه حیات وحش را افزایش تعداد سلاحهای مجاز و غیرمجاز در دست مردم دانست و گفت: افزایش صدور مجوز سلاح برای عشایر، افزایش واردات سلاح قاچاق، تصویب تبصره 1 ماده 16 مجازات قاچاق اسلحه و مهمات در سال 1390 که مردم با تحویل سلاح ظرف 6 ماه می توانستند برای حمل سلاح مجوز دریافت کنند؛ بر حجم تهدیدات این حوزه افزود.
قاچاق حیوانات و اعضای بدن آنها سومین رتبه قاچاق بین المللی
کیخا حضور بیش از ظرفیت دام در زیستگاه ها، توسعه بی ضابطه کشاورزی، تجارت غیرقانونی حیوانات را از دیگر تهدیدات حوزه حیات وحش اعلام کرد و افزود: پس از قاچاق مواد مخدر و اسلحه، قاچاق حیوانات و اعضای بدن آنها سومین رتبه قاچاق در دنیا را به خود اختصاص داده است و با توجه به موقعیت حساس ایران و سودآوری این قاچاق، در ایران هم یکی از موارد تهدید همین موضوع است.
به گفته وی، در 4 دهه گذشته در حوزه های مختلف محیط زیست رویکردهای مخربی وجود داشته که برای حل مشکلات محیط زیست در درجه اول باید چنین تفکرات مخرب و رویکردهای ناهمسو با محیط زیست اصلاح شوند و آحاد مردم پی به اهمیت محیط زیست ببرند چرا که اگر بخواهیم زندگی پایداری داشته باشیم و نسلهای آینده بتوانند به زندگی خود ادامه دهند و نیازهایشان را بر طرف کنند باید نوع نگاه ها به محیط زیست عوض شود و نباید به محیط زیست به عنوان منبعی که می توان به طور دائم از آن برداشت بنگریم .
هیچ مجوز شکاری در سال آینده صادر نخواهد شدمعاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست با اعلام اینکه استراتژی سازمان حفاظت محیط زیست و ریاست سازمان بر لغو مجوز شکار در سال آینده است، گفت: البته این موضوع نیازمند بررسی های تخصصی تر است و به همین منظور مدیرکل اداره حفاظت و مدیریت شکار و صید موظف شده است با تشکیل کارگروهی ویژه موضوع شکار و ارتباط با نخبگان حوزه علمیه برای دریافت مجوزهای فقهی و رهیافت در موضوعات فقهی بحث شکار اقدام نماید.
وی یادآور شد: بحث شکار مخالفان و موافقان بسیاری دارد و حتی برخی با اشاره به آمار شکار غیرمجاز در کشور، این آمار را نشانی برای تقاضا در حوزه شکار می دانند و معتقدند نادیده گرفتن این موضوع، نادیده گرفتن واقعیت های جامعه است.
کیخا با تاکید بر اینکه در بحث شکار، نیاز به یک بسته سیاستی کامل با در نظر گرفتن نقش تمامی اقشار، گروه ها و نهادها هستیم، تصریح کرد: افزایش فرهنگ عمومی جامعه به منظور گسترش اقداماتی شبیه شکستن تفنگ توسط شکارچی کردستانی یکی از این اقدامات است.
صدور 357 مجوز شکار در سال 92وی از صدور 357 مجوز شکار در سال 92 خبر داد و گفت: 200 مجوز شکار عادی و 157 مجوز برای مناطق ویژه صادر شده است.
کیخا با اشاره به شهادت 116 محیط بان محط زیست و جانبازی بیش از 100 نفر ، اظهار کرد: قابل قبول نیست که در این کشور هنوز هم برای حفاظت از محیط زیست شهید بدهیم.
وی ادامه داد: اگر کل پرسنل سازمان حفاظت محیط زیست از اعضای ستادی گرفته تا محیط بانان جمع شوند، بیش از 10 هزار نفر نخواهند بود در حالی که در مقابل جمعیت کثیری قرار دارند که گرایش به تخلف در حوزه محیط زیست دارند.
تولید سلاحهای شکاری در کشور متوقف می شودکیخا گفت: طی توافق صورت گرفته با وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح مقرر شد خط تولید سلاح شکاری در کشور تعطیل شود.
وضعیت حیات وحش کشور اسفبار استدر ادامه این میزگرد مهندس هوشنگ ضیایی استاد پشکسوت دانشگاه نیز با بیان اینکه وضعیت حیات وحش در کشور اسف بار است گفت: زمانی بنده خودم شکارچی بودم و از طرفداران شکار اما در آن روزها در منطقه بیستون 10 هزار راس کله بز و در منطقه بختگان 17 هزار راس کله بز، قوچ و میش وجود داشت.
در گذشته شکارچیان تنها حافظان حیات وحش بودندوی افزود: در آن زمان شکارچیان تنها کسانی بودند که با طبیعت و حیات وحش انس داشتند و به نوعی تنها حامیان محیط زیست محسوب می شدند و همین افراد بودند که حیات وحش را به مردم معرفی می کردند اما امروز وضع فرق کرده در همان منطقه بختگان که 17 هزار کله بز وجود داشت به زحمت می توان بیش از 200 راس از این گونه ها شمارش کرد و وقتی جمعیت گونه ای زیر 500 عدد در یک منطقه باشد بدان معناست که آن جمعیت از شرایط مناسبی برخوردار نیست و از آنجایی که در بسیاری از مناطق کشور در مورد بسیاری از گونه ها جانوری وضع به همین صورت است بنابر این امروز دیگر نمی توان از شکار و صید حرفی زد.
ضیایی با اشاره به حضورش در سازمان محیط زیست از سالهای پیش از انقلاب اظهار داشت: متاسفانه در گذشته کسانی که به محیط زیست وارد می شدند تنها به فکر انحلال این سازمان بودند و کارشناسان می بایست آنقدر با آنها بحث می کردند تا متقاعد می شدند که محیط زیست و حفاظت از آن برای کشور ضروری است. چراکه در کشور ما همواره به محیط زیست به عنوان یک موضوع مجلل و لوکس نگریسته می شده است.
ممنوعیت یکباره شکار و صید مجاز تنها افراد قانون مدار را محدود می کندضیایی ادامه داد: به هر حال اگر چه وضعیت حیات وحش امروز کشورمان اسفبار است اما اگر به یکباره به طور کلی شکار صید را ممنوع کنیم تنها جلوی شکارچیان قانون مدار را می گیریم. و این کار نقشی در کاهش شکار و صید غیر مجاز نخواهد داشت کما اینکه همین افراد قانون مدار راهم وادار به انجام تخلفات می کنیم .
این استاد دانشگاه تصریح کرد: بنابر این اگر قرار است شکار و صید را ممنوع کنیم باید از نیروهای بسیج، سپاه و اطلاعات برای جلوگیری از تخلفات در این حوزه کمک بگیریم.
سازمان محیط زیست در تلفات حیات وحش مقصر استبه اعتقاد وی، سازمان محیط زیست در تخریب حیات وحش در طی سالیان گذشته خیلی مقصر بوده چرا که به عنوان مثال دو سال پیش زمانی که قانونی تصویب شد مبنی بر اینکه هر کس سلاح شکاری دارد با اعلام آن می تواند مجوز کسب کند سازمان محیط زیست هیچ عکس العملی نشان نداد و کاملا بی تفاوت بود و در مدت 6 ماهه ای که در این قانون به دارندگان سلاح شکاری برای کسب جواز فرصت داده شده بود بسیاری از افراد اقدام به خرید و وارد کردن اسلحه شکاری از خارج به داخل کشور کردند به گونه ای که گفته می شد کارخانجات اسلحه سازی ترکیه شبانه روز برای وارد کردن اسلحه شکاری به ایران کار می کردند.
ضیایی افزود: این در حالی است که سازمان محیط زیست می توانست با اعتراض نسبت به تصویب این قانون دست کم فرصت 6 ماهه را به 15 روز کاهش دهد که اگر این کار را می کرد اکنون یک میلیون اسلحه شکاری در دست مردم نبود.
معاون طبیعی محیط زیست در واکنش به این گفته ضیایی اظهار داشت: در آن زمان من در سازمان محیط زیست نبودم بلکه در مجلس شورای اسلامی نماینده بودم و همانطور که شما اشاره کردید حتی یکبار هم نشد که یکی از مسئولان محیط زیست نسبت به این قانون اعتراض کنند.
سازمان محیط زیست آمار دقیقی از شکارچیان حیات وحش نداردضیایی در ادامه گفت: یکی دیگر از ضعفها که در برخورد با مسئله شکار صید با آن مواجه است نداشتن آمار دقیق از تعداد شکارچیان هر منطقه و تعداد افرادی که اسلحه دارند است. این در حالی است که در کشورهای پیشرفته آمریکایی و اروپایی حتی مساله شکار صید و حفظ حیات وحش در قوانین راهنمایی و رانندگی این کشورها دیده شده است و چنانچه کسی با حیوانی تصادف کند اگر آن رها کند بدون آنکه با محیط زیست و پلیس تماس بگیرد تا 2 هزار دلار جریمه شده و گاهی زندانی می شود و برایش سوء پیشینه محسوب می شود.
قوانین و مقررات حمایت از حیات وحش در کشور بسیار ضعیف است
ضیایی با بیان اینکه قوانین کشور ما در این زمینه بسیار ضعیف است خاطر نشان کرد: در کشورهای آمریکایی و اروپایی حتی اگر کسی متوجه شود که متخلفی در حال شکار حیات وحش است و یا در حال تخریب جنگلهاست و این موضوع را به محیط زیست یا پلیس اطلاع ندهد خودش مجرم محسوب می شود این در حالی است که در کشور ما بسیاری از مردم به دنبال شکارچیان می روند تا طریق شکار کردن او را از نزدیک ببینند.
دشمنی با حیات وحش در ادبیات و محاورات ما نهادینه استوی ضعف فرهنگی را یکی دیگر از عوامل وضعیت بد حیات وحش کشور بیان کرد و افزود: در بسیاری از مناطق مردم ما با محیط زیست و حیات وحش کاملا بیگانه هستند. و حتی به صورت تاریخی در برخی موارد با حیات وحش دشمنی دارند کما اینکه در ادبیات ما ضرب المثلهای مانند مار در آستین پروراندن، ترحم بر پلنگ تیز دندان ستمکاری بود بر گوسفندان دیده می شود.
ضیایی افزود: در طول تاریخ ما نتوانستیم آشتی با طبیعت و حیات وحش را در جامعه نهادینه کنیم به شکلی که در بسیاری از موارد هر گاه کسی عمل زشتی انجام می دهد آن را با اسامی حیوانات ترکیب می کنند مانند خفاش شب، کفتار پیر و... و سازمان محیط زیست نیز هرگز کوششی نکرده است که ارزش این حیوانات را به مردم بشناساند. تا مردم به مباحث زیست محیطی و طبیعی علاقه مند شوند.
انتخاب رشته محیط زیست تنها به خاطر عنوان مهندسی نه از روی علاقه وی با اشاره به 30 سال سابقه تدریسش در محیط زیست یادآور شد: بسیاری از دانشجویان این رشته آن را نه از روی علاقه بلکه فقط به خاطر عنوان مهندسی که دارد انتخاب می کنند و تعدادی از آنها که توسط اساتید پرورانده می شوند و در این رشته ادامه تحصیل می دهند در نهایت در جایگاه و پستهای کارشناسی مهم استفاده نمی شوند به همین دلیل روز به روز شاهد افزایش مشکلات در محیط زیست هستیم.
آموزش دانش آموزان و جوامع محلی با استفاده از محیط‌بانان این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در حال حاضر برخی اقدامات فرهنگی در زمینه محیط زیست کلید خورده اظهار داشت: سازمان محیط زیست باید از این پتانسیلها نهایت استفاده را بکند و از آنجایی که محیط بانان یکی از آشناترین با مسائل طبیعی و به ویژه حیات وحش هستند باید برای جوامع محلی از این پتانسیل استفاده شود کما اینکه زمانی بنده مسئول پروژه یوز بودم از محیط بانان برای آموزش دانش آموزشان در مدارس منطقه استفاده می شد که این تعامل ارتباط بسیار خوبی بین دانش آموزان و کودکان آن منطقه با محیط بانان برقرار می کرد و به این ترتیب از یک سو میزان تخلفات محیط بانان بسیار کاهش می یافت و از سوی دیگر هر یک از دانش آموزان چون نسبت به طبیعت حساس شده بودند کوچکترین تخلفات اطرافیانشان را به محیط زیست گزارش می دادند.
ایجاد پلیس تخصصی محیط زیست در ناجامعاون طبیعی محیط زیست در ادامه در واکنش به اظهارات این استاد دانشگاه گفت: سازمان محیط زیست به دلیل ضعف نیرو و تجهیزات به دنبال استفاده از تمام پتانسیل های کشور برای حفاظت عرصه های طبیعی است و همانطور که در بسیاری از کشورها پلیس حافظ محیط زیست وجود دارد با فرمانده نیروی انتظامی مکاتباتی داشته ایم تا همانند دیگر پلیسهای تخصصی ناجا مانند پلیس مواد مخدر، پلیس فتا و پلیس راهنمایی و رانندگی، پلیس محیط زیست نیز انتخاب شود تا به ویژه در عرصه هایی که خارج از مناطق حفاظت شده محیط زیست هستند با تخلفات محیط زیست مانند شکار و صید و یا قاچاق گونه های داخلی و ورود گونه های غیر مهاجر مقابله شود. به گفته او مهمترین سازمان محیط زیست این است که در جهت اجرای اصل پنجم قانون اساسی حرکت کند که در این عصر دو نکته بسیار مهم وجود دارد. که تلقی حفاظت از محیط زیست به عنوان یک وظیفه عمومی یکی از این نکات است که باید آحاد جامعه نسبت به محیط زیست احساس مسئولیت کنند و در بلند مدت اگر بخواهیم در این عصر موفق باشیم باید از همین حالا برای کودکان و دانش آموزان کار کرده و آنها را با مسائل زیست محیطی و ارزشها و منافع گونه های جانوری و گیاهی آشنا کنیم تا آنها در آینده چه به عنوان مدیران و چه به عنوان شهروندان حافظان محیط زیست کشور باشند.
وظایف پلیس محیط زیست با محیط بانان تداخل نداردوی ضمن تاکید بر اینکه ایجاد پلیس تخصصی محیط زیست هیچ تداخل وظیفه ای با محیط بانان ندارد، تصریح کرد: بسیاری از اتفاقات حوزه محیط زیست خارج از مناطق تحت حفاظت سازمان و در ارتباط با موضوعاتی همچون ورود و خروج غیرقانونی گونه ها از مرزها رخ می دهد، و این نشان دهنده لزوم ایجاد پلیس تخصصی محیط زیست است.
کیخا خاطرنشان کرد: تجربه جهانی نشان داده که در امر حفاظت از محیط زیست باید از تمام پتانسیل های جامعه بهره برد و بی شک یکی از پتانسیل ها، توان NGO ها و نهادهای مدنی در رابطه با آگاه سازی مردم برای حفاظت از محیط زیست است.
سازمان محیط زیست هرگز نتوانسته از تمام ظرفیت قانونی اش برای حمایت از حیات وحش استفاده کندمعاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست افزود: البته قبول دارم که سازمان محیط زیست هرگز نتوانسته است از ظرفیت قانونی خود برای مقابله با متخلفان و مخربان استفاده کند ولی یکی از دلایل اصلی آن ساختار محیط زیست است.
ساختار دولتی و تأثیر نگرش دولت ها به محیط زیست عامل تضعیف جایگاه سازمان
وی افزود: چرا که محیط زیست بخشی از دولت است و به عنوان جزئی از دولت مادامی که دولتی روی کار باشد که علاقه مند به محیط زیست است سازمان محیط زیست هم فرصت پیدا می کند اظهار وجود کنند اما برخی از دولتها علاقه و اهمیتی به محیط زیست نمی دهند بنابراین کرسی و جایگاه محیط زیست نیر در چنین دولتهایی پررنگ نیست کما اینکه در دولت قبل شاهد بودیم که بسیاری از اصول بنیادی و اساسی محیط زیست از بین رفت به عنوان مثال شاهد انحلال شورای عالی محیط زیست در دوره قبل بودیم.
بی اهمیت بودن محیط زیست در بین برخی قانونگذاران
وی افزود: در حال حاضر نیز در مجلس شورای اسلامی که محل قانونگذاری است و جایی است که باید حافظ موازین قانون اساسی باشد 63 نماینده با نادیده گرفتن اصل 50 قانون اساسی که تاکید کرده سازمان محیط زیست متولی و حافظ ظبیعت کشور است با طرحی خواسته اند که این سازمان جزئی از وزارت جهاد کشاورزی شود.
کیخا تأکید کرد: این در حالی است که بنا به اذعان بسیاری از کارشناسان و صاحب نظران این حوزه طرحهای کشاورزی و توسعه بی ضابطه کشاورزی یکی از مهمترین دلایل تخریب محیط زیست در بسیاری از موارد است کما اینکه به گفته دکتر کلانتری رئیس کار گروه نجات دریاچه ارومیه 70 درصد خشکی این دریاچه به خاطر توسعه کشاورزی در این حوزه است.
وی افزود: بنابر این چگونه چنین دستگاهی که خود یکی از عاملان تخریب محیط زیست است می تواند حافظ آن باشد.
ساخت جاده در زیستگاه جانوران نشان دهنده عدم آگاهی مسئولان دیگر دستگاهها نسبت به اهمیت حیات وحشکیخا با اشاره به توسعه بی رویه در زیست گاههای حیات وحش به عنوان یکی دیگر از عوامل نابودی جانواران کشور گفت: چندین بار سازمان محیط زیست مخالفت خود را با جاده گزوئیه اعلام کرده و در بازدیدهایی که شخصا در این منطقه داشته ام مشاهده کردم که این جاده از وسط زیستگاه و امنطقه امن جایی که بارها دوربینهای تله ای از یوزپلنگ عکس گرفته اند در بین پیچ کوه ها با هزینه زیاد عبور می کند آن هم تنها برای یک جمعیت هزار نفری در حالی که جاده آسفالته در فاصله حدود 40 کیلومتری در این منطقه وجود دارد و همچنین مسیر جایگزین با تخریب بسیار کمتر از سوی محیط زیست پیشنهاد شده است اما مسئولان وزارت راه و استاندار هنوز این جاده را متوقف نکرده اند و زیر بار نمی روند. بنابر این مشاهده می شود که حفظ محیط زیست تنها توسط سازمان محیط زیست امکان پذیر نیست و تمام دستگاهها باید به اهمیت آن پی ببرند.
قبل از ورود به سازمان محیط زیست شکار می کردم /شکارچی مانند قصاب هیچ احساسی نسبت به شکار نداردضیایی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه او پیش از ورود به سازمان محیط زیست خود شکار می کرده است یادآور شد: من تا پیش از اینکه وارد این سازمان شوم به شکار به عنوان یک تکه گوشت زنده نگاه می کردم و همانطور که قصاب در عین سلاخی هیچ احساسی نسبت به گوشت ندارد منهم به حیات وحش در حین شکار هیچ احساس خاصی نداشتم.
پس از آشنایی با ارزش حیات وحش هرگز دست به تفنگ نبردم
به گفته وی، اما زمانی که وارد سازمان شدم و به اهمیت و ارزشهای حیات وحش پی بردم دیدگاهم عوض شد و حتی زمانی که به عنوان مسئول پروژه تاکسیدرمی پروانه شکار می گرفتم نمی توانستم دست به تفنگ ببرم و این وظیفه را به محیط بانان همراه می سپردم.
هنوز هم با شکار کنترل شده در شرایط خاص کاملا مخالف نیستم وی افزود: اما با اینکه در حال حاضر دیدگاهم نسبت به قضیه شکار کاملا فرق کرده اما شکار و صید را کاملا بد نمی دانم و معتقدم اگر شرایط حیات وحش مهیا باشد نه مانند آنچه اکنون در ایران وجود دارد می توان به صورت قانونی و کنترل شده در برخی مناطق مجوز شکار داد.
درآمد حاصل از مجوز شکار باید نصیب جوامع محلی شودوی افزود: البته به شرطی که اگر درآمدی از شکار و صید به دست می آید نصیب جوامع محلی منطقه ای که در آن شکار انجام شده شود، به شکلی که صندوقی در آن منطقه ایجاد شده و درآمد حاصله از مجوز شکار در آن واریز شود در آن صورت جوامع محلی جانوران را منبع درآمد احساس می کنند و اجازه شکار و صید غیر مجاز را به اطرافیانشان نمی دهند.
افزایش حساسیت نسبت به شکار به دلیل افزایش آگاهی مردم و کاهش جمعیت حیات وحش
معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست در ادامه گفت: به طور کلی می توان نتیجه گیری کرد که شکار از قدیم الایام در ایران انجام می شده است ولی علت اینکه در گذشته این قدر نسبت به این مساله حساسیت وجود نداشته دو موضوع بوده یکی آنکه مردم نسبت به کارکردهای حیات وحش و ارزش زیستی موجودات آگاهی نداشته اند و دیگر اینکه آنقدر جمعیت حیات وحش زیاد بوده که حذف شدن تعدادی از آنها توسط شکار مساله خاصی ایجاد نمی کرده و مثل امروز تهدید محسوب نمی شده است.
پیگیری اقدامات فرهنگی در زمینه حیات وحش از سوی سازمان محیط زیست کیخا اظهار داشت: به هر حال آنچه مهم است این است که در حال حاضر اهمیت حیات وحش دست کم برای بخشی از جامعه روشن شده و جرقه هایی برای نشان دادن ارزش محیط زیست و حیات وحش در میان آحاد جامعه زده شده که سازمان محیط زیست نیز از این گونه فرهنگ سازی ها به شدت استقبال می کنند کما اینکه از پیشنهاد آرش نورآقایی برای استفاده از نماد یوزپلنگ در پیرآهن تیم ملی سازمان محیط زیست به خوبی استقبال و آن را پی گیری کرد اما این نباید آخرین اقدام فرهنگی باشد بلکه به باید آغاز خوبی برای این گونه اقدامات فرهنگی باشد. چرا که حرکاتی از این قبیل می تواند منجر به بسط مسائل محیط زیست در جامعه و اقداماتی از قبیل طرح بیمه یوز، محیط بانان یوز، زیستگاه های یوز و پرداخت خسارات یوز به جامعه از سوی بیمه دانا شود.
صدا و سیما نقش خود در زمینه فرهنگ سازی محیط زیست را انجام نمی دهدوی افزود: اما آنچه که مهم است اینکه دیگر دستگاهها باید در این بخش به سازمان محیط زیست کمک کنند به عنوان مثال صدا و سیما با این همه بودجه علیرغم فشارهایی که محیط زیست به این سازمان واردمی کند و تمام تلاشی که مسئولان سازمان برای جا انداختن مسائل زیست محیطی برای مسئولان صدا و سیما کرده اند هنوز هم به خوبی با ما برای فرهنگ سازی در محیط زیست همکاری نمی کنند همچنین دانشگاهها و آموزش و پرورش نقش لازم در زمینه آموزش محیط زیست و حیات وحش و تغییر در نگرش و رفتار مردم به درستی انجام نمی دهند این در حالی است که برای جامعه عمل پوشاندن به آمال محیط زیست همه باید همکاری کنند و مسئولان تمام دستگاهها باید به این حقیقت برسند که توسعه بلند مدت در کشور در گرو حفظ محیط زیست است.
