چگونه اختلاف بر سر ایران، کشورهای عرب منطقه را به چالش می‌کشد؟

نشست سران شورای همکاری خلیج فارس، در حالی در شرف برگزاری است که اختلافات شدید و بی‌سابقه میان اعضای این شورا، چشم انداز تثبیت روابط میان آن‌ها را در آینده نزدیک به کلی از میان برده است. در این میان، اخبار و تحلیل‌ها حاکی از آن است که مواضع اعضا نسبت به ایران، یکی از عواملی است که به شکاف موجود میان آن‌ها دامن زده است.

به گزارش «تابناک»، خبرگزاری «رویترز» در مطلبی به بررسی وضعیت روابط کشورهای عرب منطقه در آستانه برگزاری نشست جدید سران شورای همکاری خلیج فارس پرداخته و از افزایش شکاف میان آن‌ها بر سر طیفی از موضوعات گوناگون خبر داده است.

این خبرگزاری می‌نویسد، شکاف‌های موجود بر سر سیاست خارجی میان کشورهای عضو شورای همکاری، احتمالاً یک موضع مشترک از سوی آن‌ها در قبال چالش‌های منطقه، از جمله آنچه برخی از آن‌ها «تهدید بهبود روابط ایران و آمریکا» می‌دانند را دشوار می‌کند.

از سوی دیگر، هرچند شاید اعضای این شورا درباره افزایش کمک‌های «بشردوستانه» به سوریه به توافق برسند، انتشار قطعنامه‌ای از سوی آن‌ها که خواستار برکناری بشار اسد از قدرت باشد، با توجه به دیدگاه‌های گوناگون آن‌ها نسبت به بحران سوریه، دشوار به نظر می‌رسد.

اما ایران و سوریه، تنها چالش‌های موجود در نشست پیش روی شورای همکاری ـ که فردا و پس فردا در کویت برگزار می‌شود ـ نخواهد بود. در حقیقت، این نشست پس از وقوع تقابلی آشکار میان اعضا بر سر حمایت از اخوان المسلمین در مصر و همچنین تنش لفظی میان عراق و عربستان سعودی بر سر خشونت‌های استان «انبار» عراق برگزار می‌شود.

ابتسام القطبی، استاد علوم سیاسی در دانشگاه امارات می‌گوید: «هیچ نشستی خالی از اختلاف نیست؛ اما این نشست، سرشار از اختلافات است. نقطه ممیزه این نشست، شدت این درگیری هاست که باری اضافی را بر کشور میزبان تحمیل می‌کند»؛ بنابراین، وی بر این باور است که این بار حتی صدور قطعنامه‌ای مشترک نیز دشوار خواهد بود؛ چه رسد به یک توافقنامه یا چیزی مشابه آن.

افزون بر این، تصمیم عربستان سعودی، امارات و بحرین برای فراخواندن سفرای خود از قطر ـ که در اوایل ماه جاری میلادی انجام گرفت ـ بر شدت اختلافات میان اعضا افزوده است؛ هرچند، گفته شده در نشست پیش روی، درباره این موضوع سخنی مطرح نخواهد شد.

رویترز اشاره می‌کند در گذشته، نشست‌های شورای همکاری عموماً بر موضع مشترکی در قبال منازعه رژیم اسرائیل با فلسطین متمرکز بود؛ اما در پی وقوع انقلاب‌های عربی در سال ۲۰۱۱، روند «قطبی شدن» منطقه آغاز شد که با شدت گرفتن اختلافات میان اعضای شورا همراه بود.

اما در موضوع ایران، شماری از کشورهای عضو شورای همکاری که از نفوذ ایران در میان شیعیان بحرین، شرق عربستان سعودی، کویت و عراق نگران هستند، خواستار آنند که نتیجه نشست پیش روی، فرستادن پیامی قوی برای ایران باشد که این کشور را از آنچه آن‌ها «مداخله» در کشورهای منطقه می‌خوانند، بازدارد.

از سوی دیگر، آن‌ها از این نگرانند که مهم‌ترین متحدشان، یعنی آمریکا، که در روند مذاکرات هسته‌ای با ایران وارد شده، ممکن است روزی روابط کامل دیپلماتیک با ایران را از سر بگیرد و این به ضرر کشورهای عرب منطقه پایان یابد.

به هر حال، مجموعه این موارد، چالش‌هایی است که کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در نشست پیش روی خود با آن‌ها روبه رو هستند و با توجه به عمق اختلافات موجود میان آن‌ها، حل و فصل این موارد و رسیدن به موضعی مشترک از سوی این کشور‌ها محتمل به نظر نمی‌رسد.