«در سال گذشته شهرداری تهران ۲۵۰ میلیارد تومان قبض مديريت پسماند براي شهروندان تهراني صادر کرد که فقط ۷۰ میلیارد تومان آن محقق شد.» اين را رحمت‌‌ا... حافظي، عضو كميسيون محيط زيست شوراي شهر تهران اعلام كرد.
به نوشته قانون، اين واقعيت نشان مي‌دهد كه شهروندان رغبت اندكي براي مشاركت در مديريت شهر خويش دارند. آنان حتي تمايل ندارند هزينه مديريت پسماند و زباله‌هايي كه خود توليد كرده‌اند را پرداخت كنند. اما چرا وضع اين گونه است و آيا اين معضل، فقط مختص به شهردار تهران است؟
ضرورت پردازش زبالهرئیس کمیسیون سلامت و خدمات شهری شورای شهر تهران روز گذشته از مركز مديريت پسماند شهرداري تهران بازديد كرد. حافظي با بيان اينكه سال گذشته شهرداری تهران ۲۵۰ میلیارد تومان قبض از این محل صادر کرد که ۷۰ میلیارد تومان آن محقق شد، به رعايت نشدن رعایت حریم اين منطقه نيز اشاره و اظهاركرد: این مجموعه باید حداقل حریم 300 متری داشته باشد، در حالی که شمال و شمال شرق شهرک صنعتی با این مجموعه دیوار به دیوار شده است. وی از مسئولان مدیریت پسماند خواست تا به صورت قانونی به این مسئله رسیدگی کنند و افزود: تفکیک زباله از مبدا به صورت جدی باید صورت بگیرد تا هزینه حمل ونقل آن نیز کاهش یابد، آنچه که در بازدید امروز با آن مواجه شدیم، پردازش زباله به صورت نیمه صنعتی بود. رئیس کمیسیون سلامت و خدمات شهری شورای شهر تهران با تاکید بر اینکه پردازش زباله مطابق با استانداردهای روز و صنعتی صورت گیرد، تاکید کرد: براساس اختیارات شهرداری تهران اگرلازم است، صفر تا صد پردازش زباله به پیمانکار و بخش خصوصی واگذار شود. این عضو شورای شهر تهران خواستار برگزاری تورهای علمی ویژه دانش‌آموزان شد و گفت: اگر دانش‌آموزان بدانند که تولید زباله چه آسیب‌های زیست‌محیطی در بردارد، قطعا نسبت به کاهش تولید زباله تلاش می‌کنند. در این راستا باید از ظرفیت صدا و سیما به خوبی بهره‌برداری شود با تولید مستنداتی از محل پردازش زباله می‌توان امیدوار بود که مردم نسبت به کاهش زباله تلاش کنند. وی با بیان اینکه باید از شهروندانی که بهای پسماند خود را پرداخت نمی‌کنند، جریمه اخذ شود، اظهاركرد: متاسفانه شهروندان به دلیل نبود آموزش مناسب و زیرساخت‌های لازم در تفکیک زباله از مبدا همکاری لازم را ندارند.
مشاركت شهرونداناغلب شهرداري‌هاي كشور از مشكلات يكساني رنج مي‌برند. به همين دليل است كه پاسخ‌هايي كه مسئولان مديريت شهري شهرهاي مختلف كشور براي رهايي از اين معضلات به آن اشاره مي‌كنند نيز شباهت‌هايي با هم دارند. حجت‌ا... موسوي‌اجاق، عضو شوراي شهر كرمانشاه از جمله اين افراد است. وي در پاسخ به اين سوال كه علت مشاركت پايين مردم در پرداخت عوارض پسماند يا تفكيك زباله در مبدا چيست، به «قانون» گفت: يكي از موضوعاتي كه اكثر شهرها از آن غافلند و تنها برخي شهرها روي آن كار كرده اند، موضوع مشاركت شهروندان است. اگر شهروندان بفهمند كه مديريت پسماند چقدر اهميت دارد و عوارض انجام نشدن درست اين امر، مي‌تواند چه پيامدهايي براي شهر، محيط‌زيست و زمين به دنبال داشته باشد. وي اضافه كرد: اگر شهروندان ببينند كه چه كاري در حال انجام است، اين مشكلات حل خواهد شد. البته كرمانشاه در اين حوزه جلوست و همانطور كه مي‌دانيد در اين شهر حتي يك كيلوگرم دفن زباله نداريم و همه صددرصد پسماند شهر بازيافت مي‌شود. اين عضو شوراي شهر كرمانشاه با بيان اينكه خود ما به عنوان شوراي شهر كوتاهي كرديم، به راهكارهايي مانند پيشنهادهاي حافظي براي فرهنگ‌سازي درباره مديريت پسماند و پرداخت عوارض از سوي مردم اشاره كرده و گفت: در اين زمينه بايد گروه‌هاي دانش‌آموزي، دانشجويان، معلمان و اساتيد و ديگر گروه‌هاي اجتماعي از شيوه‌هاي مديريت پسماند و محل‌هاي آن بازديد كنند تا بفهمند كه چه كار مهمي در اين زمينه درحال انجام است. اين آگاهي است كه مشاركت شهروندان در پرداخت عوارض يا تفكيك زباله از مبدا را تضمين خواهد كرد. موسوي اجاق با بيان اينكه مردم بايد ببينند كه چه اتفاقي افتاده است، اظهاركرد: در شهر كرمانشاه روزانه 700 تن زباله توليد مي‌شود و مردم بايد بدانند كه اگر اين زباله‌ها در اطراف شهر رها شود، مي‌تواند چه فاجعه‌اي را به بار بياورد، اين درحالي است كه اكنون با مديريت بهينه اين پسماندها اطراف شهر بسيار زيباست و از اين زباله‌ها ثروت نيز كسب و توليد مي‌شود، به همراه اينكه محيط زيست آلوده نشده و شيرابه هم توليد نمي‌شود.
مسئله اصلي چيست؟اكنون شهروندان همه شهرهاي كشور، نه تنها به تفكيك زباله از مبدا اهميت چنداني نمي‌دهند، بلكه در پرداخت هزينه‌هاي مديريت پسماند و دفن آن نيز كوتاهي مي‌كنند. اين امر باعث مي‌شود كه شهرداري‌ها از محل منابع ديگر، هزينه‌هاي اين امر را تامين كنند، هزينه‌هايي كه مي‌توانست صرف زيباسازي شهر يا ارائه خدمات متنوع‌تر و بهتر به شهروندان شود. موسوي اجاق درباره اينكه علت پرداخت نكردن عوارض پسماند از سوي شهروندان چيست، گفت: در هر صورت مسئله اصلي اين است كه اعتماد مردم بايد جلب شود. مردم در صورتي عوارض پسماند را پرداخت خواهند كرد كه بدانند اين پول‌ها چگونه و در چه مكان‌هايي هزينه مي‌شود. وي با اشاره به هدفمندي يارانه‌ها و درخواست دولت از مردم براي انصراف از دريافت يارانه‌هاي نقدي اضافه كرد: نمونه ديگرش هدفمندي يارانه‌ها كه مي‌بينيم استقبال زيادي نسبت به انصراف از دريافت يارانه نقدي صورت نگرفت. اگر مردم ببينند كه انصراف چه پيامدهاي مثبتي در حوزه‌هاي اجتماعي، سلامت و غيره دارد، انصراف خواهند داد. اين عضو شوراي چهارم شهر كرمانشاه تصريح كرد: در حوزه مديريت شهري هم بحث همين است و اصلي‌ترين كار اين است كه اعتماد مردم جلب شود. به اعتقاد من يكي اينكه بايد به مردم آموزش داده شود و ديگر اينكه مردم بايد بدانند وقتي آنان مشاركت نمي‌كنند، هزينه‌هاي پسماند از كجا تامين مي‌شود و چه اتفاقي براي شهر و شهرداري افتاده است.
درآمدزايي از پسمانددر همه سال‌هاي اخير، مديران شهري بارها در سخنراني‌هاي خود، زباله و پسماند را طلاي كثيف ناميده‌اند. با وجود اين، بهره‌برداري ما از اين طلاي كثيف و تبديل آن به ثروت، اغلب در حد حرف باقي مانده است و اتفاق زيادي در اين حوزه نيفتاده است. اما اين امر همه‌جايي نيست و در كشور ما شهرهايي را مي‌توان سراغ گرفت كه در اين زمينه موفق بوده اند. كرمانشاه از جمله همين افراد است كه حتي يك كيلوگرم از زباله‌هاي شهري خود را در زمين و محيط‌زيست دفن نمي‌كند. موسوي اجاق درباره اينكه چه اتفاقي در اين حوزه افتاده است، گفت: مديريت پسماند كرمانشاه اكنون درآمدزا شده است و ماهانه صدها تن فروش كود داريم. وي اضافه كرد: در فاز بعدي توسعه آن را مدنظر داريم كه قرار است براساس آن سوخت پتروشيمي از زباله‌ها توليد شود كه اين امر مي‌تواند به توليد ثروت انبوه بينجامد.
عضو شوراي شهر كرمانشاه به دستاوردهاي ديگر مديريت شهري اين شهر در حوزه مديريت پسماند اشاره و اظهار كرد: در روزهاي آينده نيز نخستين شهري خواهيم بود كه بازيافت نخاله‌هاي ساختماني را در دستور كار قرار خواهيم داد تا معادن شن تخريب نشوند. موسوي اجاق درباره سرانه مديريت پسماند كه از سوي شهروندان پرداخت مي‌شود، گفت: در سال گذشته هزينه هرخانوار براي مديريت پسماند 3000 تومان بود كه امسال به 3500 تومان رسيد.
