چه جریانی در دولت احمدی‌نژاد تولید سانتریفیوژها را متوقف کرد؟

به گزارش «تابناک»، در آستانه برگزاری دور جدید مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه ۱+ ۵، مخالفان توافق هسته‌ای ژنو بیش از هر زمان دیگری فعال شده و در یکی دو هفته اخیر، نشست‌ها و جلسات متعددی با موضوع انتقاد از توافق‌نامه مذکور برگزار شده است. با این حال، در یکی از آخرین نشست‌ها از این دست، یکی از مقامات هسته‌ای دولت قبل به مواردی اشاره کرده که خود ناقص بودن اطلاعات ارائه شده از سوی برخی مخالفان توافق ژنو را اثبات می‌کند.

روز یکشنبه هفته جاری، دانشگاه صنعتی شریف، میزبان جلسه‌ای بود که با‌‌ همان محور انتقاد از توافق هسته‌ای و با حضور فریدون عباسی، رئیس سابق سازمان انرژی اتمی بود. توجه به بخشی از سخنان عباسی در این جلسه دربردارنده نکته جالب توجهی است.

نشریه دانشجویی دانشگاه صنعتی شریف با نام «روزنامه شریف»، گزارشی از این نشست منتشر کرده که در بخشی از آن به نقل از فریدون عباسی آمده است: «جریانی در داخل‌‌ همان دوره ریاست جمهوری احمدی‌نژاد، تولید سانتریفیوژ‌ها را به بهانه ورود نسل جدید متوقف کرده بود... احمدی‌نژاد در اواخر دولت به بنده گفت که بقیه سانتریفیوژ‌ها را راه بیندازید که تبعات آن بر عهده من خواهد بود. ما از آقای روحانی سؤال کردیم که سانتریفیوژ‌ها را راه بیندازیم یا خیر که وی جوابی به ما نداد. البته ما در توافق ژنو جواب خود را گرفتیم».

اذعان به این موضوع در حالی صورت می‌گیرد که در ماه‌های اخیر و در پی امضای توافق‌نامه هسته‌ای ژنو، یکی از محورهای اصلی حملات منتقدان به تیم مذاکره کننده هسته‌ای، طرح این ادعا بود که با امضای این توافق‌نامه، تولید سانتریفیوژ‌ها در ایران متوقف شده و به عبارت دیگر، ایران اقدام به دادن امتیازی غیرضروری به غرب کرده است.

اما آن گونه که از سخنان عباسی برمی‌آید، توقف تولید سانتریفیوژ‌ها اصولاً ربطی به توافق‌نامه ژنو و به طور کلی تیم مذاکره کننده فعلی نداشته و در دوره پیش انجام گرفته است. البته این موضوع کم و بیش از سوی مسئولین کنونی نیز مورد اشاره قرار گرفته بود، زیرا تاکنون بار‌ها گفته شده که موضوع تعداد و کیفیت سانتریفیوژ‌ها، هنوز موضوع توافق نبوده و مذاکره در این زمینه ‌به نتیجه‌ای نرسیده که بخواهد بر پایه آن کاری انجام شود.
 
به هر حال، در این موضوع دو نکته مهم قابل طرح است؛ نخست اینکه عباسی تنها در دوره کوتاهی پس از روی کار آمدن دولت جدید، مسئولیت سازمان انرژی اتمی را بر عهده داشت و سپس این مسئولیت به علی اکبر صالحی واگذار شد؛ بنابراین، طبیعی است که برای تصمیم‌گیری درباره شرایط موجود و اقدامات بعدی، به زمان و فضایی نیاز باشد که در دوره انتقالی فراهم نبوده است.

دوم آنکه عباسی اشاره نکرده که دقیقاً کدام «جریان» در دولت قبل جلو‌ تولید سانتریفیوژ‌ها را گرفته و این جریان دارای چه قدرتی بوده که حتی احمدی‌نژاد نیز نتوانسته تا آخر دوره خود‌ جلو آن بایستد و زمانی هم که تصمیم به این کار گرفته، از «تبعات» آن سخن گفته است.

‌بر کسی پوشیده نیست که هیچ یک از اعضای دولت و تیم مذاکره کننده فعلی ـ که از سوی مخالفان متهم به سازشکاری می‌شوند ـ در دولت قبل حضور و عضویت نداشته‌اند. پس این کدام جریان بوده که چنین تصمیم مهمی را درباره سانتریفیوژ‌ها گرفته و نه تنها صدایی از مخالفان فعلی درنیامده، بلکه رئیس‌جمهور وقت نیز نتوانسته در برابر آن مقاومت کند!

به هر حال، به نظر می‌رسد پاسخ به این پرسش‌ها، شفاف‌تر کردن فضا و به طور کلی، در پیش گرفتن رویکردی منصفانه و بیان کامل حقایق از سوی منتقدان، دست‌کم زمینه را برای نقد منصفانه و سازنده توافق‌نامه موجود ـ و هر گونه توافق آتی ـ فراهم کند.