وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به ضرورت ایجاد فضای نقد در دانشگاه‌ها، گفت: دولت اگر خود را مستثنی از نقد بداند دچار اشتباهات فاحشی می‌شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی عصر امروز در نخستین اجلاس سراسری معاونان فرهنگی دانشگاه‌ها با اشاره به حوزه‌های همکاری وزارت ارشاد و وزارت علوم اظهار داشت: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی متولی فرهنگ عمومی و وزارت علوم عمدتا متولی حوزه‌های علم و دانش است. این دو وزارتخانه هرچند از نظر ساختاری با هم تفاوت‌هایی دارند، اما در بسیاری از حوزه‌ها دارای اهداف مشترکی هستند.
وی با اشاره به اینکه شیوه‌های رسیدن به این اهداف مشترک جای بررسی است، افزود: همه قبول دارند توسعه فرهنگی، شالوده توسعه سیاسی و اقتصادی در کشور است و به فرموده رهبر معظم انقلاب ،سیاست و اقتصاد ذیل فرهنگ تعریف می‌شوند.
جنتی در همین زمینه ادامه داد: وقتی به توسعه اقتصادی فکر می‌کنیم، متوجه می‌شویم بین فرهنگ و اقتصاد رابطه مشخصی وجود دارد و اگر بتوانیم اندیشه و احساس جامعه خود را از نظر فرهنگی سامان دهیم قطعا در حوزه سیاسی و اقتصادی نیز موفق‌تر خواهیم بود.
وی با ذکر مثالی در این زمینه یادآور شد: به عنوان نمونه در حوزه اقتصاد بخشی از مفاهیم و مسائل مانند پایه‌های سرمایه‌مادی و اجتماعی داریم و از طرف دیگر مفاهیمی مانند فرهنگ کار، مسئولیت‌پذیری و وجدان کاری وجود دارد که اگر این پایه‌ها نباشد سرمایه‌های مادی راه به جایی نمی‌برند و به نتیجه نخواهند رسید.
وزیر فرهنگ با اشاره به اینکه یکی از دلایلی که تا به حال شاهد تولید آثار تاثیرگذار فرهنگی و هنری در زمینه مسائل اقتصادی به خصوص با رویکرد اقتصادی نبوده‌ایم این است که بسیاری از مفاهیم در این حوزه هنوز نامشخص هستند،تصریح کرد: اگر می‌خواهیم به یک حرکت جدی در حوزه اقتصادی دست یابیم و ارزش افزوده، تولید، پیشرفت داشته باشیم باید همه اهالی فرهنگ، هنر، علم و دانش به یک مفاهیم روشن و قابل درکی نسبت به این حوزه دست پیدا کنند.
جنتی در همین زمینه خاطرنشان کرد: قطعا با هماهنگی جامعه دانشگاهی کشور این امر تصحیح می‌شود و می‌توانیم در سایر حوزه‌ها بخصوص در زمینه اقتصادی موفق‌تر عمل کنیم.
وی با بیان اینکه علاوه بر دستگاه‌های اجرایی فعال در حوزه اقتصادی، دستگاه‌های علمی، آموزشی و فرهنگی نیز باید در این زمینه فعالیت‌هایی را انجام دهند، گفت: از 24 بندی که به عنوان سیاست کلان به حوزه فرهنگ و ارشاد اسلامی برمی‌گردد، فرهنگسازی در این موارد است تا بتوانیم مفاهیم و فرهنگسازی مناسبی در مقوله فرهنگ کار، مقابله با اسراف‌گرایی و مصرف‌گرایی، افزایش بهره‌وری همچنان که در حوزه آموزش عالی وجود دارد، فراهم کنیم و زمینه‌های عملی برای اجرایی کردن این سیاست‌ها از ضروریات است.
وزیر ارشاد به اقداماتی که در این زمینه باید صورت گیرد اشاره کرد و گفت: با کمک دانشگاه‌های کشور باید متون و منابعی که قابلیت ایجاد و تولید آثار فرهنگی را دارند به کار گرفته شود که از این جمله آموزه‌های مرتبط به مسائل دینی و فرهنگ دینی - اسلامی است که البته بخش عمده‌ای از آن امروز در دسترس ماست ولی نیاز به پردازش دارد.
جنتی ادامه داد: از جمله اموری که می‌شود در همین راستا بر آن تاکید کرد، بحث تبلیغات است که از روش‌های شناخته شده است و می‌تواند مبنایی برای حوزه فرهنگ در دانشگاه‌ها باشد که خوشبختانه در این زمینه پیشرفت‌های قابل توجهی داشته‌ایم.
وی افزود: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این امکان را دارد تا نسبت به شکل‌گیری واحدی تخصصی و فرهنگی با رویکرد اقتصادی فعالیت کند و در حال حاضر مشغول بررسی راهکارها و گردآوری اطلاعات از تحولات فرهنگی کشور هستیم که در سالهای اخیر مغفول مانده بود و همچنین مشخص کردن شاخص‌هایی که مرتبط با اقتصاد فرهنگ در این زمینه بوده است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اینکه دانشگاهیان می‌توانند در این زمینه به ما کمک کنند، گفت: البته شناخت این شاخص‌ها کار سختی است، زیرا باید شاخص‌های کیفی را به شکل شاخص‌های کمی تبدیل کرد.
جنتی خطاب به حاضران و معاونان فرهنگی دانشگاه‌های کشور و با اشاره به اینکه مسئولان فرهنگی - اجتماعی دانشگاه‌ها چه کارهایی را می‌توانند دنبال کنند، تصریح کرد: بسترسازی برای تجلی اخلاق و ارزش‌های اخلاقی در دانشگاه‌ها بارزترین وظیفه‌ای است که بر دوش همه ماست. البته کاملا روشن و واضح است که در شناخت فضائل اخلاقی قبل از معرفی کردن آن، خود ما به عنوان مسئولین باید به آن متخلق بوده و سپس به نشر آن بپردازیم. زیرا آنچه که بیش از همه تاثیرگذار است عمل، رفتار و منش ماست.
وی با اشاره به اینکه یکی از نقاط ضعف ما این است که در کارهای جمعی چندان موفق نیستیم، گفت: انجام فعالیت‌های جمعی و کار جمعی در حوزه اندیشه را در دانشگاه‌ها تقویت کنیم. قطعا از این طریق فرهنگ کار جمعی می‌تواند در جامعه به شکل بهتری مطرح شود.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اقدام دیگر مسئولان فرهنگی و اجتماعی در دانشگاه‌ها که مورد نیاز کشور است گفت: ایجاد شرایطی در دانشگاه‌ها که افراد بتوانند بدون دلهره و واهمه افکار و عقاید خود را بیان کنند، متاسفانه ما در سالهای اخیر در این زمینه عقبگرد زیادی داشتیم که در حوزه دانشگاه‌ها و در حوزه علمیه وجود داشته است.
جنتی با اشاره به اینکه در چند قرن اخیر حوزه‌های علمیه مملو از کسانی بوده است که مبانی فقهی را استخراج می‌کردند و براساس آن نظری داده و سپس شخص دیگری با بررسی‌های آن نظر، نظر صددرصد مخالفی را ارائه می‌داده است، اما امروز در حوزه‌های علمیه نیز می‌بینیم چنین مسئله‌ای دیده نمی‌شود و اعلام اندیشه‌های نو و جدید کم‌رنگ شده است. هر مجتهدی که حرف نویی براساس شرایط و نظرات خود می‌زند متهم می‌شود به اینکه عمدتا نظرات شاذی را مطرح کرده است و بر همین اساس بسیاری از اندیشمندان ما در حوزه‌های علمیه جرات نمی‌کنند حرف نویی بزنند.
وی گفت: در مراکز دانشگاهی نیز وضعیت به این شکل است و باید شرایط ایجاد شود که اساتید نظارت خود را بدون دغدغه و دلهره بیان کنند و دانشجویان نیز بتوانند در یک فضای سالم همراه با همدلی و فهم کامل و به منظور فهم حقیقت نظر خود را مطرح کنند.
جنتی با اشاره به اینکه نقد سازنده در دانشگاه‌ها یکی از ضعف‌های ماست تصریح کرد: نقد منصفانه می‌تواند به رشد جامعه ما کمک کند و ابتدا در فضای علمی و نخبگانی و بعد به سطح جامعه منتقل شود. محیط دانشگاه‌ها فرصت خوبی است برای مشق و تمرین انصاف و شنیدن صدای دیگران و همچنین تحمل همدیگر و فهم نظرات دیگران است.
وی گفت: امروز همه ما به چنین فضایی نیاز داریم و باید فضایی ایجاد کنیم تا دیگران ما را نقد کنند. اگر دولت نیز خود را مستثنی از نقد بداند دچار اشتباهات فاحشی می‌شود.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اینکه فرهنگ را نمی‌شود به شکل دستوری و سفارشی در جامعه جا انداخت، گفت: هرجا خواستیم هنر سفارشی و یا دستوری را در جامعه جا بیندازیم، موفق نبوده‌ایم. اما هر جا که هنرمند ما خود به صورت خودجوش اقدام کرده است می‌بینیم کار فاخر و ارزشمندی به وجود آمده است. بنابر این باید به این نکته توجه کنیم که با دستور دادن و سفارش دادن نمی‌شود کار کرد.
جنتی افزود: برخی از بزرگان ما گله می‌کنند که چرا ما در کشورمان آثار خیلی فاخری مانند رمان بینوایان ویکتور هوگو یا آثار تولستوی نداریم و یا کم داریم. ما زمانی موفق به داشتن آثار فاخری می‌شویم که افراد خود بیایند و آنچه که در باطن وجودشان است مطرح کنند. بنابراین ما به عنوان متولیان فرهنگی باید باورهای انسانها را درست بسازیم تا آنها بتوانند آفرینش‌های فاخری داشته باشند.
وی با اشاره به اینکه یکی از وظایف اساسی و اصلی دانشگاه‌ها تربیت نیروهای متخصص است، گفت: جای تربیت نیروهای انسانی در دانشگاه‌هاست. بنابر این ما در حوزه فرهنگ نیاز کامل به بهره‌گیری از اساتید دانشگاه‌ها و آنچه که در مراکز علمی رخ می‌دهد داریم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: مسئله بعدی پژوهش‌ها و تحقیقاتی است که می‌تواند در این زمینه مورد استفاده قرار گیرد و ما امروز بیش از هر زمان دیگری به این نوع پژوهش‌ها و محیط‌های علمی نیازمندیم.
وی با اشاره به اینکه دانشگاه مولد علم و عالمان است، گفت: ما در وزارت فرهنگ در خط مقدم بهره‌گیری از نیروهای دانشگاهی هستیم و قطعا می‌توانیم با دانشگاه‌ها در حوزه فرهنگ عمومی و تخصصی بر مبنای ارزش‌های اصیل دینی و ارزش‌های ناب اسلامی به دور از خرافه و تفسیرهای منحرف بهره گیریم.
جنتی با اشاره به اینکه یکی دیگر از زمینه‌های همکاری دانشگاه‌ها با متولیان فرهنگ الزام به واقع‌بینی و اقتضائات دینی است، گفت: باید شرایط امروز را به خوبی بشناسیم و متناسب با آن حرکت کنیم. شرایط امروز جهان ارتباطات در حال گسترش، اینترنت و نوآوری‌های جدیدی که امروز در دنیا وجود دارد اینترنت را به عنوان یک ابزار دم دستی حتی در روستاهای ما مطرح می‌کند و باید بتوانیم حداکثر استفاده را از این ابزارها داشته باشیم. در حالی که می‌بینیم هنوز هم درگیر بسیاری از محدودیت‌ها هستیم.
"متاسفانه در مواجهه با هر پدیده نویی، ابتدا مانع ترویج آن می‌شویم و پس از اینکه خود به خود رواج پیدا کرد آن را می‌پذیریم. برای همین است که اکثرا در این زمینه نسبت به سایر کشورها عقب هستیم. وظیفه همه نخبگان و مراکز دانشگاهی ما این است که جلوتر از بقیه عمل کنند و با آن به شکل علمی‌تر برخورد کنند. "
وی ادامه داد: دور کردن مراسم‌های دانشگاهی از قشری بودن و شعارپردازی، تشویق برای ایجاد کرسی‌های آزاداندیشی که مورد تاکید رهبری است، دور کردن دانشگاه‌ها از فضاهای امنیتی و جو امنیتی که برای رشد علمی و فکری دانشگاه یک سم است، از دیگر مسائلی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اینکه باید از ورود اساتیدی که معارف اسلامی را در دانشگاه‌ها به خوبی نمی‌شناسند جلوگیری کرد و نباید اجازه دهیم افرادی که اسلام را آنگونه که باید و شاید نمی‌شناسند و به فقه اسلامی تسلط ندارند مشغول تدریس در این خصوص در دانشگاه‌ها شوند، گفت: قطعا ضرر وجود این افراد در دانشگاه‌ها برای اسلام و معارف اسلامی بیشتر از زمانی است که ما فاقد چنین دروسی در دانشگاه‌ها بودیم و در ازای آن یافتن افرادی که آگاه به معارف اسلامی و نخبگان حوزه‌های علمیه هستند می‌توانند به این مسیر کمک کنند.
جنتی ادامه داد: ایجاد امید واقعی در دل دانشجویان از دیگر نکاتی است که باید مورد توجه باشد و همچنین دور کردن صحنه دانشگاه‌ها از حضور چاپلوسان از دیگر مسائل و عناصر فرهنگی موثر در دانشگاه‌هاست.
وی با اشاره به اینکه سوق دادن دانشگاه‌ها به مباحثی که در زمینه تمدن‌سازی اسلامی مورد نیاز است، از دیگر مسائلی است که باید به آن توجه شود گفت: توجه دادن دانشگاه‌ها به این مسیر تمدن‌ساز و بهره گیری از آنها می‌تواند در آینده بسیار مورد توجه باشد.
