چالش‌ها بر سر اینترنت پرسرعت و گفته‌های روز اخیر برخی مقامات درباره نگرانی و پیگیری برخی اعضای حقیقی شورای عالی فضای مجازی، مبنی بر عدم ارائه نسل سوم اینترنت در سطح وسیع و کاملاً عمومی، این پرسش را پیش آورد که این شورا از چه ترکیبی برخوردار است و چه سازوکاری دارد؟
به گزارش «تابناک»، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران، هفدهم اسفندماه ۱۳۹۰ ضمن دستور برای تشکیل شورای عالی فضای مجازی به ریاست رئیس‌جمهور، اعضای حقوقی و حقیقی این شورا را تعیین کردند و در ذیل همین شورا نیز بنا بر این تأکید رهبر انقلاب مرکز ملی فضای مجازی ایجاد شد؛ نهادهایی که با توجه به ترکیبشان و فرمان رهبری، تعیین کننده اصلی خطی مشی و سیاست‌های اصلی فضای مجازی به شمار می‌رفتند.
ایشان در متن فرمان تشکیل این مرکز تأکید کردند: «گسترش فزاینده فن‌آوری‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی به ویژه شبکهٔ جهانی اینترنت و آثار چشمگیر آن در ابعاد زندگی فردی و اجتماعی، و لزوم سرمایه‌گذاری وسیع و هدفمند در جهت بهره‌گیری حداکثری از فرصت‌های ناشی از آن در جهت پیشرفت همه جانبه کشور و ارائه خدمات گسترده و مفید به اقشار گوناگون مردم و همچنین ضرورت برنامه‌ریزی و هماهنگی مستمر به منظور صیانت از آسیبهای ناشی از آن اقتضا می‌کند که نقطهٔ کانونی متمرکزی برای سیاستگذاری، تصمیم‌گیری و هماهنگی در فضای مجازی کشور به وجود آید» و به این مناسبت، دستور تشکیل شورای عالی فضای مجازی کشور با اختیارات کافی به ریاستِ رئیس جمهور را صادر کردند و یادآور شدند: «لازم است به کلیهٔ مصوبات آن ترتیب آثار قانونی داده شود».
مطابق با حکم رهبر انقلاب، مرکز ملّی فضای مجازی کشور نیز با هدف اشراف کامل و به روز نسبت به فضای مجازی در سطح داخلی و جهانی و تصمیم‌گیری نسبت به نحوه مواجهه فعال و خردمندانه کشور با این موضوع از حیث سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و محتوایی در چهارچوب مصوّبات شورای عالی و نظارت بر اجرای دقیق تصمیمات در همه سطوح تشکیل شده است.
این شورا و این مرکز در طول دولت دهم فعالیت‌هایی داشتند که در نهایت با تغییر دولت و حضور محمود واعظی در وزارت ارتباطات، طی حکمی از سوی رئیس جمهور و رئیس شورای عالی فضای مجازی، وزیر ارتباطات جایگزین مهدی اخوان بهابادی شد که پیش از این به عنوان یکی از مسئولان وزارت ارتباطات دولت دهم و همچنین یک عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی، دبیری این شورا و ریاست این شورا را بر عهده گرفت و پس از مدتی نیز در دوازدهم آذر سال ۱۳۹۲، رسماً دومین دبیر شورای عالی فضای مجازی و رئیس مرکز عالی فضای مجازی کشور شد.
در دولت یازدهم نیز به رغم برخی حواشی، نشست‌های این شورا به ریاست دکتر روحانی در فضای نسبتاً آرامی برگزار و سیاست‌گذاری‌ها در این بخش پیگیری می‌شد؛ اما در ماه‌های اخیر، شاهد برگزاری نشستی نبودیم و در همین شرایط برخی تصمیمات از جمله راه اندازی نسل سوم اینترنت موبایل برای همه کاربران عملاً منجر به ایجاد چالشی جدی میان اعضای حقیقی این شورا و برخی اعضای حقوقی ـ که مجریان فضای مجازی هستند ـ شد و حتی برخی از این اعضای حقیقی در دیدار با مراجع، خواستار توقف طرح دولت در این حوزه شده‌اند.
کشمکش‌های روزهای اخیر، باعث شد این پرسش پیش آید که ترکیب کنونی اعضای شورای فضای مجازی و به طور کل اعضای حقیقی این شورا از چه اشخاصی تشکیل شده و چه کسانی درباره فضای مجازی کشورمان تصمیم‌گیری می‌کنند؟
«تابناک» به معرفی اعضای حقوقی و حقیقی پرداخته و نگاهی نیز به سوابق اعضای حقیقی داشته است.
برای مشاهده اینفوگرافی در ابعاد بزرگ تر، بر روی تصویر کلیک کنید
اعضای حقوقی
* رئیس‌جمهوری (رئیس شورای عالی فضای مجازی): دکتر حسن روحانی
* رئیس مجلس شورای اسلامی: دکتر علی لاریجانی
* رئیس قوه قضاییه: آیت الله صادق آملی لاریجانی
* رئیس سازمان صداوسیما: عزت‌الله ضرغامی
* دبیر شورا و رئیس مرکز ملی فضای مجازی: محمدحسن انتظاری
* وزیر ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات: محمود واعظی
* وزیر علوم و تحقیقات و فن‌آوری: رضا فرجی دانا
* وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی: علی جنتی
* وزیر اطلاعات: حجت الاسلام سید محمود علوی
* رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی: احمد سالک
* رئیس سازمان تبلیغات اسلامی: سید مهدی خاموشی
* فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: سردار سرلشکر محمدعلی جعفری
* فرمانده ناجا: سردار سرتیپ اسماعیل احمدی‌مقدم
* دادستان کل کشور: حجت الاسلام غلامحسین محسنی اژه‌ای
اعضای حقیقی
حمید شهریاری
حجت‌الاسلام حمید شهریاری از سال ۱۳۷۵ مدیریت مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی قم را بر عهده دارد. وی که در آغاز دولت دهم، عضو شورای عالی اطلاع‌رسانی شد، تجربه مدیریت در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی را در کارنامه خود داشت.
شهریاری که تحصیلات حوزوی دارد و دکترای فلسفه تطبیقی را از دانشگاه قم دریافت کرده، به رغم برخورداری از برخی حمایت‌های سطح بالا، نگاه متفاوتی با برخی دولتمردان و برخی اعضای شورای عالی اطلاع‌رسانی داشت و شاید به همین دلیل فضای کاری‌اش را تغییر داد.
با این حال پس از تشکیل شورای عالی فضای مجازی که بخش مهمی از وظایف شورای عالی انفورماتیک، شورای عالی اطلاع‌رسانی و شورای عالی فن‌آوری اطلاعات برایش تعریف شد، او نیز یکی از اعضای حقیقی این شورا شد.
سید جواد مظلومی
حجت‌الاسلام سیدجواد مظلومی همزمان با شهریاری تجربه حضور در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی را داشته است. این مرکز در واقع همان جایی است که تاکنون توانسته بسترساز ظهور مدیرانی باشند که علاوه بر حضور در سطوح اجرایی، جزو حلقه تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر، آن هم در عالی‌ترین سطح ممکن تلقی شود.
سیدجواد مظلومی که در دوره‌ای به عنوان مشاور شهریاری فعالیت کرده، به همراه شهریاری به شورای عالی اطلاع‌رسانی آمد و به عنوان نماینده حوزه علمیه قم در شورای عالی اطلاع‌رسانی و دبیر کارگروه «دین و معنویت» حضور یافت.
اما باید گفت، میان شهریاری و مظلومی نه تنها در سوابق اجرایی بلکه در رشته تحصیلی نیز شباهت‌ها و همانندی‌های زیادی وجود دارد چنانکه سید جواد مظلومی که تحصیلات حوزوی دارد، دکترای خود را در رشته فلسفه تطبیقی از دانشگاه قم دریافت کرده است. او در سال ۸۹ معاون امور فرهنگی بعثه مقام معظم رهبری شد و در سال ۹۰ نیز به عضو‌یت اعضای حقیقی شورای عالی فضای مجازی درآمد.
مسعود ابوطالبی
مسعود ابوطالبی با برخورداری از سابقه معاونت تحقیقات و برنامه‌ریزی و معاونت آموزشی و پژوهشی صداوسیما از دیگر اعضای حقیقی شورای عالی فضای مجازی محسوب می‌شود. او همچنین ریاست گروه مشاوران سازمان صداو سیما را دارد.
سابقه آشنایی ابوطالبی با حمید شهریاری دبیر شورای عالی اطلاع‌رسانی به زمانی برمی‌گردد که به عنوان عضو کمیسیون راهبردی و کمیسیون تخصصی اطلاع‌رسانی و تولید اطلاعات به این شورا رفت و آمد داشته و می‌توان گفت، همه اعضای حقیقی به نوعی ارتباطات نزدیکی با دیگر اعضای حقیقی دارند.
کامیار ثقفی
لیسانس خود را از دانشگاه علم و صنعت در رشته برق و مخابرات گرفته و تحصیلاتش را در رشته دکترای تخصصی مهندسی برق ـ الکترونیک از دانشگاه تربیت مدرس به پایان رسانده است.
این عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی با پاگرفتن طرح تکفا (توسعه کاربری فن‌آوری اطلاعات) به عنوان معاون آمار و انفورماتیک سازمان ثبت احوال کشور مدیر پروژه ارائه خدمات الکترونیکی هویت ملی فعالیت کرد. او همچنین در حکم رئیس دانشگاه شاهد نتوانست رضایت عموم را جلب کند.
رسول جلیلی
دکتر رسول جلیلی متولد ۱۳۴۰ استاد دانشگاه شریف در مقطع دکترا از جمله افرادی است که در مدت عضویتش در شورای عالی فن‌آوری اطلاعات از جمله منتقدان آن بود. مدیر شرکت امن‌افزار گستر شریف که در حال حاضر عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی نیز به شمار می‌رود، مدیریت مرکز امنیت شبکه دانشگاه صنعتی شریف، همکاری با مرکز صنایع نوین و توسعه فن‌آوری SMS ایرانی را در کارنامه خود دارد.
جلیلی که یکی دیگر از اعضای حقیقی شورای عالی فضای مجازی است، تاکنون بیشترین فعالیتش در بخش امنیت در فضای فن‌آوری اطلاعات بوده و دغدغه جدی درباره ناامن بودن مجموعه ارتباطی کشور دارد که بار‌ها در گفت‌و‌گوهایش بیان کرده و تاکنون نگاه واقع گرایانه‌ای به تهدیدات فضای ارتباطی کشور داشته است.
علیرضا شاه‌میرزایی
اگر میانگین سنی اعضای حقیقی شورای عالی فضای مجازی را پنجاه سالگی برآورد کنیم، قطعا علیرضا شاه میرزایی، دومین عضو جوان است که البته ضمن تجربه مدیریتی متفاوت در بخش‌های غیر دولتی و شبه خصوصی، توانسته جایی در میان اعضای حقیقی شورا داشته باشد.
شاه میرزایی متولد سال ۱۳۵۴ است. او که هنوز از دهه سوم زندگی‌اش نگذشته، دانش آموخته دانشگاه شریف در رشته کار‌شناسی نرم‌افزار و کار‌شناسی ارشد فلسفه علم در همین دانشگاه است و دارای دکترای مدیریت تکنولوژی دانشگاه علامه طباطبایی است.
شاه میرزایی از سابقه ریاست پژوهشکده فن‌آوری اطلاعات، مؤسسه تحقیقات ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات برخوردار است؛ جایی که ریاستش بر عهده مهدی اخوان بهابادی، قائم‌مقام وزیر ارتباطات وفن‌آوری اطلاعات و یکی دیگر از اعضای حقیقی این شورا بود.
مدیرعاملی شرکت شمص تأمین و ریاست شبکه تحلیلگران تکنولوژی از جمله سوابق مدیریتی اوست، شرکت شمص تأمین از جمله شرکت‌هایی است که در زمینه فن‌آوری اطلاعات در زیرمجموعه هلدینگ شستا متعلق به سازمان تأمین اجتماعی قرار دارد.
محمد سرافراز
سرافراز چهره شناخته است. هرچند او فعالیت رسانه‌ای خودش را با رسانه‌های مکتوب آغاز کرد، پس از تجربه روزنامه نگاری در روزنامه رسالت به سازمان صداوسیما مهاجرت کرد و از دوران ریاست علی لاریجانی وارد سازمان شد و در بخش برون مرزی فعالیت خودش را آغاز کرد.
او سپس معاون برون‌مرزی صداوسیما و رئیس شبکه پرس‌تی‌وی شد و سپس ریاست شبکه هیسپان را نیز بر عهده گرفت. مدیر ۵۳ ساله صدا وسیما به عنوان یکی از اعضای حقیقی شورای عالی فضای مجازی در حالی فعالیت می‌کند که احتمالاً در آینده موقعیت‌های بهتری را تجربه می‌کند و ظاهراً در سطوح بالا، اعتماد ویژه‌ای نسبت به او وجود دارد.
مهدی اخوان بهابادی
جوان‌ترین عضو شورای عالی فضای مجازی و دبیر سابق این شورا، متولد ۱۳۵۷ است. او در سال ۷۵ رتبه اول کنکور سراسری و در سال ۷۸ رتبه اول کنکور کار‌شناسی ارشد را کسب کرده و تحصیلات خود تا مقطع دکترا را در رشته مهندسی برق ـ مخابرات دانشگاه تهران گذرانده و جزو دانشجویان نخبه محسوب می‌شود. وی در سال ۱۳۷۹ موفق به کسب عنوان رتبه اول المپیاد دانشجویی مهندسی برق کشور و دانشجوی نمونه سال کشور شد.
بهابادی در آذرماه ۱۳۸۸ به معاونت آموزش، پژوهش و امور بین‌الملل وزارت ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات منصوب شد. در دی ماه همان سال به سرپرستی مرکز تحقیقات مخابرات ایران که بزرگ‌ترین مرکز تحقیقاتی ایران است و سپس در اردیبهشت‌ماه ۸۹ به قائم مقامی وزیر ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات در فن‌آوری و امور بین‌الملل منصوب شد. او در سال ۱۳۹۰ در حکمی که از سوی رهبر ایران به عنوان یکی از اعضای شورای عالی فضای مجازی منصوب شد. در ۶ خرداد ۱۳۹۱ او به حکم محمود احمدی‌نژاد رئیس جمهور ایران به عنوان «دبیر شورای‌عالی و رئیس مرکز فضای مجازی کشور» منصوب شد.
به نظر من اينترنت ملي هرچه سريع تر جايگزين شود ... گوشي هاي اينترنت دار از بازار جمع و كشور را به سمت مطالعه كتب داخلي ترغيب كنيم ... با تشكر 
و ایضا دایر نمودن کاروانسرا ها و تشویق مردم به مسافرت باشتر . 