نبض دشت‌های ممنوعه «قروه»، «دهگلان» و «چاردولی» به دلیل کاهش سفره‌های آب زیرزمینی به شماره افتاده است. این خبر تراژیک را مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کردستان در جلسه شورای حفاظت از منابع آبی کردستان فریاد زد.
روزنامه شهروند در ادامه نوشت: «اقبال شانظری» می‌گوید زندگی و حیات آبی دشت‌های شرقی کردستان رو به موت است و اگر هیأت دولت با اختصاص اعتبار ویژه وزارت نیرو و کشاورزی را مکلف به برقدار کردن و نصب کنتورهای هوشمند بر چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق نکند شریان آب دشت‌ها از نبض زندگی می‌افتد. او گفت: در دشت‌های ممنوعه شرق استان یک هزار و ۷۹۴حلقه چاه عمیق و نیمه‌عمیق غیرمجاز شناسایی شده است.
به گفته او ۱۲هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی دشت‌های قروه، دهگلان و چاردولی به صورت غیرمجاز از آب‌های زیرزمینی استفاده می‌کنند و برداشت بی‌رویه و غیرقانونی بهره‌برداران موجب نابودی دشت‌های شرقی استان شده است.
او از شناسایی ۹هزار و ۵۸۳ حلقه چاه غیرمجاز و فاقد پروانه بهره‌برداری با سطح ۵۱هزار هکتار زمین‌های زیر کشت در مناطق آزاد استان نیز خبر داد و گفت: پرونده کشاورزان حفار متخلف این تعداد از چاه‌های غیرمجاز به مراجع قضایی فرستاده شده است.
به گفته او، تاکنون براساس رأی محاکم قضایی ۲هزار حلقه چاه غیرمجاز پر و مسلوب‌المنفعه شده است و پرونده مابقی نیز درحال اجرای حکم یا در مرحله رسیدگی قضایی است. مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کردستان با لحن و بیانی تلخ داستان سیر صعودی کاهش سفره آب‌های زیرزمینی دشت‌های شرقی استان را روایت کرد وگفت: در چند دهه گذشته سطح آب سفره‌های زیرزمینی دشت دهگلان ۳۱ متر، قروه ۱۰و چاردولی ۱۵ متر کاهش یافته است.
او از اجرای طرح نجات بخشی دشت‌های شرقی استان براساس مصوبه شورایعالی آب کشور خبر داد و گفت: براساس مفاد این مصوبه تا افق ۲۰سال آینده تأمین و پمپاژ ۶۰۰میلیون مترمکعب آب برای احیای این دشت‌ها از طریق اجرای طرح‌های مصنوعی، ساماندهی میزان مصرف آب چاه‌های مجاز مطابق پروانه بهره‌برداری، شناسایی و مسدود کردن چاه‌های غیرمجاز پیش‌بینی شده است.
این مقام بر هم‌اندیشی و همراهی مسئولان دستگاه‌های ذیربط اجرایی برای نجات این دشت‌های موثر در اقتصاد کشاورزی استان تأکید کرد و افزود: ایجاد شعبه ویژه رسیدگی به تخلفات بخش آب و همکاری ماموران انتظامی درخصوص اجرای احکام صادره از مراجع قضایی از مهم‌ترین مطالبات شرکت آب منطقه‌ای است.
تأمین فرآورده‌های سوختی، تسریع در روند برقدار کردن چاه‌ها، ایجاد تشکل‌های آب بران، بازنگری و اصلاح الگوی کشت متناسب با شرایط اقلیمی از دیگر مطالباتی بود که مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اجرای آن را به مدیران ذیربط پیشنهاد داد.
او استراتژی حفاظت و صیانت از منابع آبی و دشت‌های ممنوعه شرق استان را تشریح کرد و گفت: تاکنون یک‌هزار و ۳۰۰ دستگاه کنتور هوشمند آب و برق برای کنترل میزان بهره‌برداری آب متناسب با پروانه بهره‌برداری در این منطقه نصب شده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کردستان استقرار گروه‌های گشت و بازرسی در سطح استان، نصب کنتورهای هوشمند آب و برق روی تمام چاه‌های برقی، کنترل و نظارت بر چاه‌های دارای پروانه بهره‌برداری و مسلوب‌المنفعه کردن چاه‌های فاقد پروانه و ساماندهی شرکت‌های حفاری را از سیاست‌های وزارت نیرو با هدف کاهش افت و جبران کسری حجم مخازن آب زیرزمینی عنوان کرد.
به گزارش این مقام تأمین آب استان، از ۱۰۰درصد میانگین مصرف آب استان کردستان ۹ درصد در بخش خانگی، یک‌درصد در بخش صنعت و۹۰ درصد در بخش کشاورزی مصرف می‌شود.
الگوي غلط كشاورزي، دشمن دشت‌های شرقیمدیرکل هوا‌شناسی کردستان تغییر الگوی کشت و عدم مدیریت درست مصرف آب در دشت‌های شرقی استان را از دلایل کاهش سفره‌های آب زیرزمینی می‌داند و می‌گوید: قدمت تاریخی سفره‌های زیرزمینی دشت‌های چاردولی، قروه و دهگلان به هزاران سال پیش برمی‌گردد.
«طالب حیدری»،گفت: «در ۲۰سال اخیر الگوی مصرف آب و کشت محصولات کشاورزی در زمین زراعی این دشت‌ها از دیم به آبی تغییر یافته است.
به گفته او کشاورزان ساکن دشت‌های ممنوعه شرقی کردستان به جای کشت گندم به کشت سیب‌زمینی، پیاز و جالیز روی آورده‌اند که میزان مصرف آب این محصولات چند برابر گندم و جو است.
این مقام مسئول هوا‌شناسی نسبت به افت شدید سفره‌های زیرزمینی هشدار داد و گفت: کاهش میزان آب دشت‌های قروه و دهگلان در فرآیند زمانی موجب فروپاشی و ناپایداری خاک می‌شود.
به گفته او دشت‌های قروه و دهگلان با مساحت ۱۲۰هزار و ۷۰۰ هکتار حدود ٤درصد از مساحت استان را دربرمی‌گیرد و این پتانسیل خوبی برای رونق اقتصاد کشاورزی و دامپروری در منطقه است. به گفته حیدری، میزان بارندگی سالانه در این دشت‌ها ۳۰۰ تا ۵۰۰ میلیمتر است که آورده سالانه آب حاصل از بارندگی ۳۵۰ تا ۶۰۰میلیون مترمکعب پیش‌بینی می‌شود.
او میزان جذب نزولات آسمانی و روان آب‌ها را از مزایای دشت‌های شرقی دانست و گفت: بیشترین بارش سالانه زراعی در دشت‌های قروه و دهگلان جذب زمین می‌شود و به دلیل خنکی هوا از تبخیر کمتری برخوردار است.
اهتمام دولت برای احیای دشتهانماینده دولت در کردستان در جلسه شورای حفاظت از منابع آب، این استان را سرزمین موهبت‌های الهی توصیف کرد و گفت: دشت‌های ممنوعه چاردولی، قروه و دهگلان را که چون فرشی قرمز بر زمین گسترانیده شده‌اند، باید با اندیشه و خرد از گزند تیشه به دستان نابودی طبیعت نجات داد.
«عبدالمحمد زاهدی» غرب کردستان را به واسطه رشته کوه‌های جبال زاگرس و شاهو و شرق این استان را به دلیل دشت‌های وسیع و موثر در چرخه اقتصاد کشاورزی و گردشگری مهم خواند و افزود: شماری از بهره‌برداران منفعت‌گرای کردستانی با حفاری غیرمجاز و برداشت بی‌رویه نهاده آب زندگی طبیعی این دشت‌های زیبا را به مخاطره انداخته‌اند.
او این رفتار کشاورزان ضدتوسعه و ناشاکر نعمت‌های الهی را نکوهش کرد و گفت: دود غلیظ رفتار بهره‌برداران و حفاران غیرمجاز بر سیمای سبز دشت‌های شرقی و شهروندان متمدن و دلسوز کردستان می‌نشیند.
مقام عالی دولت در کردستان به تصریح هشدار داد که اگر مسئولان با همراهی و مشارکت تشکل‌های غیردولتی حوزه آب، راه را بر تخریب‌گران دشت‌های ممنوعه سد نکنند تا چند سال آینده رنگ کویر بر سفره سبز مخملی شرق کردستان سایه می‌اندازد.
استاندار کردستان آب را اساسی‌ترین چالش امروز و آینده دنیا دانست و گفت: برای حفاظت از منابع آبی موجود با شناسایی افراد خاطی، اعمال محکومیت قضایی، پرداخت هزینه‌های هنگفت مالی معادل چند برابر خسارت وارده به حیات دشت‌های شرقی برای بهره‌برداران غیرمجاز و افزایش تعرفه آب بهای مصرفی برای کشاورزان دارای پروانه بهره‌برداری می‌توان از سرعت نابودی دشت‌های ممنوعه استان کاست.
زاهدی برای صیانت و حفاظت علمی و عملی به تصریح به معاون سیاسی امنیتی خود تأکید کرد که در اسرع وقت جلسه‌ای با حضور مدیران آب منطقه‌ای، برق، جهاد کشاورزی و دادگستری و نیروی انتظامی برای ساماندهی و نحوه برخورد با چاه‌های غیرمجاز و اضافه برداشت از چاه‌ها برگزارکند.
او بر برقدار کردن چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق کشاورزی تأکید کرد و افزود: برای نظارت و پایش میزان مصرف آب کشاورزی مطابق الگوی مصرف و پروانه بهره‌برداری باید کنتور هوشمند روی چاه‌ها نصب شود.
استاندار کردستان تدوین و تبیین الگوی کشت مناسب توسط کار‌شناسان جهاد کشاورزی متناسب با وضع منابع آبی استان را ضروری دانست.
