مهدی اعتزادی: دکتر مسعود پزشکيان وزير اسبق بهداشت و عضو کميسيون بهداشت و درمان مجلس از درآمد ۷ برابري متخصصان ايراني در مقايسه با پزشکان آمريکايي (نسبت به درآمد سرانه) سخن گفته و دکتر حسن طريقت منفرد که او هم سابقه وزارت بهداشت را دارد، عنوان کرده است که درآمد يک ساعت کار در بخش خصوصي ايران برابر با ۲۰۰ ساعت کار پزشکان فوق تخصص آلمان است.
اما اين اظهارات با واکنش شديد دکتر سيد حسن هاشمي وزير بهداشت دولت يازدهم مواجه شد. در همين ارتباط دکتر عليرضا زالي رئيس کل سازمان نظام پزشکي ايران گفته است که «درآمد بالاي پزشکي سرابي بيش نيست»!
مقايسه درآمد پزشکان متخصص در آمريکا و اروپا
مطلع شدن از درآمد پزشکان غربي اصلا کار دشواري نيست؛ چرا که سازمان هاي مسئول در اين کشورها درآمد سالانه پزشکان در رشته هاي مختلف را براي اطلاع عموم اعلام مي کنند.
شفاف بودن درآمد اين پزشکان نقش بسزايي در برنامه ريزي سيستم هاي بهداشتي و درماني اين کشورها دارد و نسبت اين درآمد به درآمد ديگر اقشار شاغل در سيستم بهداشتي درماني نظير پرستاران و همچنين نسبت به ديگر گروه هاي کاري در اين کشورها به عنوان يک معيار براي عدالت اجتماعي محسوب مي شود.
بر اساس گزارش اداره کار ايالات متحده که در ۲۵ مارس ۲۰۱۵ (۵ فروردين ۱۳۹۴) منتشر شد، متوسط درآمد سالانه يک جراح در ايالات متحده ۲۴۰ هزار و ۴۰۰ دلار است که معادل حدود ۶۵ ميليون تومان درآمد ماهانه مي شود. در همين گزارش درآمد سالانه يک متخصص داخلي ۱۹۰ هزار و ۵۳۰ دلار گزارش شده که معادل حدود ۵۱ ميليون تومان ماهانه مي شود.
درآمد متوسط سالانه براي پرستاران آمريکايي ۶۹ هزار و ۷۹۰ دلار در سال است که معادل حدود ۱۹ ميليون تومان درآمد ماهانه براي اين گروه است. حقوق متوسط براي تمامي مشاغل در ايالات متحده ۴۷ هزار و ۲۳۰ دلار در سال است که معادل درآمد ماهانه حدود ۱۳ ميليون تومان مي‌شود. بالاترين درآمد در ايالات متحده متعلق به مديران ارشد، پزشکان و روانپزشکان و کارمندان شاغل در شرکت هاي نفتي است.
بر اساس گزارش اداره سلامت عمومي بريتانيا در اکتبر ۲۰۱۴ (مهر۱۳۹۳) درآمد متوسط پزشکان در انگلستان در ۱۲ ماه قبل از گزارش حدود ۷۴۰۰۰ پوند در سال بوده که معادل ماهانه ۳۰ ميليون تومان است. درآمد سالانه پرستاران و گروه مامايي در انگلستان سالانه حدود ۳۱۰۰۰ پوند در سال ۲۰۱۴ بوده است. در همين حال ميانگين درآمد سالانه تمامي مشاغل در بريتانيا حدود ۲۷۰۰۰ پوند است.
بر اساس گزارش اداره فدرال کار آلمان و اتحاديه ماربورگ پزشکان آلمان، درآمد متخصصان رشته هاي مختلف پزشکي بر اساس سابقه خدمتي و محل خدمت (بيمارستان دانشگاهي يا خصوصي) بين ۵۳۰۰ يورو (متخصصين بين ۱ تا ۳ سال سابقه) تا ۶۸۰۰ يورو (متخصص با سابقه ۱۳ سال کار) است. اين ميزان معادل ماهانه حداقل ۵ ميليون و ۱۸۰ هزار تومان تا حداکثر ۲۴ ميليون تومان مي شود.
اگر اين متخصصان به عنوان رئيس گروه پزشکان متخصص انتخاب شوند حقوق آنها ماهانه بين ۶۶۰۰ يورو (با سابقه ۱ تا ۳ ساله در بيمارستان هاي خصوصي) تا حداکثر ۹۲۰۰ يورو (با سابقه بيش از ۱۳ سال کار در بيمارستان هاي دانشگاهي) است که معادل حداقل ۲۳ ميليون تومان تا حداکثر ۳۲ ميليون تومان در ماه است. در نهايت اگر متخصصي بتواند به رتبه رياست کل يک بخش درماني با درجه پروفسوري برسد در اين صورت به طور متوسط حدود ۸۰ ميليون تومان درآمد ماهانه کسب مي کند. درآمد متوسط ماهانه يک پرستار حدود ۲۳۰۰ يورو است که معادل ۸ ميليون تومان درآمد ماهانه است.
براساس آخرين گزارش فدراسيون پزشکان اروپا در سال ۲۰۱۴، حداکثر درآمد پزشکان شاغل در بيمارستان هاي فرانسه بين ۴۵۰۰ تا ۷۹۰۰ يورو (۱۲ تا ۲۵ ميليون تومان)، در ايتاليا بين ۴۵۰۰ تا ۱۲۰۰۰ (۱۲ تا ۴۲ ميليون تومان)، در دانمارک بين ۸۳۰۰ تا ۱۳۳۰۰ (۲۹ تا ۴۶ ميليون) و در اسپانيا بين ۲۴۰۰ تا ۴۳۰۰ يورو (5.8 تا ۱۵ ميليون تومان) است.
همچنين متوسط درآمد سالانه دستياران پزشکي در آمريکا ۵۵۳۰۰ دلار (حدود ۱۵ ميليون تومان ماهانه) است. درآلمان متوسط درآمد دستياران رشته پزشکي بر اساس سال تحصيلي فرد بين ۴۰ تا ۵۴ هزار يورو در سال است که معادل ماهانه ۵ميليون و ۱۱۰ هزار تا ۵ ميليون و ۱۵۰ هزار تومان مي شود.
البته درخور ذکر است که از درآمدهاي ذکر شده، بر اساس شرايط کاري، خانوادگي و طبقه مالياتي حدود ۱۵ تا ۴۰ درصد ماليات کم مي شود. همچنين با وجود نزديک بودن درآمد پزشکان به ساير افراد شاغل در سيستم بهداشتي – درماني و همچنين متوسط درآمد ديگر مشاغل، در سال هاي گذشته اعتراضاتي نسبت به اين اختلاف در رسانه هاي مختلف اين کشورها منتشر شده است. اعتراض نسبت به اين تبعيض ها به وضع قوانيني منجر شده، تا سقف درآمد پزشکان کاهش يابد. از طرف ديگر پزشکان نيز در کشورهاي غربي نارضايتي خود را از دريافت کم ابراز داشته اند. در آلمان بين ۱۰ تا ۵۳ درصد از پزشکان متخصص در رشته هاي مختلف از درآمد خود ناراضي بوده اند که بيشترين گروه ناراضي ها در بين متخصصان گوش و حلق و بيني هستند و کمترين آنها را پاتولوژيست ها (متخصصين آسيب شناسي) تشکيل مي دادند.
درآمد پزشکان متخصص ايراني چقدر است
بر خلاف کشورهاي اروپايي و آمريکايي، هيچ آمار رسمي از درآمد متوسط و همچنين حداقل و حداکثر درآمد پزشکان متخصص در کشورمان از مراجع رسمي نظير وزارت بهداشت، سازمان نظام پزشکي، وزارت کار و يا اداره آمار وجود ندارد. گرچه براي پاسخ صريح و روشن به اين سوال که درآمد متخصصان ايراني نسبت به پزشکان ديگر کشورها در چه سطحي است نياز به شفاف سازي در اين زمينه وجود دارد ولي سعي کرديم تا با استفاده از شواهد نسبتا متقن موجود، ميزان درآمد متخصصان ايراني را تخمين بزنيم.
ارقام متفاوتي از سوي دست اندرکاران و صاحب نظران در خصوص کارانه پزشکان متخصص در بيمارستان هاي مختلف گزارش شده است. در نامه ۶ تن از نمايندگان اقتصاددان مجلس به رئيس جمهوري در خصوص تعرفه پزشکان که منتشر شد، اين نمايندگان به تبعيض درآمد پزشکان با ديگر اقشار کادر درماني، اعتراض کردند.
همچنين در خبري که يکي از خبرگزاري ها در فروردين ۱۳۹۴ گزارش کرد، حسن غفوري فرد وزير و نماينده سابق مجلس اذعان داشته که «مدير يکي از بيمارستان ها خودش به من گفت که من فقط ۴۵ ميليون تومان کارانه مي گيرم». دکتر ايرج خسرونيا رئيس جامعه پزشکان متخصص داخلي ايران نيز بيشترين کارانه‌ها را مربوط به جراحان قلب و مغز و اعصاب دانست که مي تواند ماهانه تا ۷۰ ميليون تومان هم برسد.
در مقابل اين رقم ها، معاون درمان وزارت بهداشت در خرداد ماه ۱۳۹۳ اعلام کرد که استادان دانشگاه که مطب ندارند و تمام وقت در بخش دولتي کار مي کنند کارانه زير ۱۰ ميليون تومان مي گيرند و علي جعفريان رئيس دانشگاه علوم پزشکي تهران، متوسط رقم کارانه هيئت علمي دانشگاه را ۵ ميليون و ۶۰۰ هزار تومان دانست.
در سال ۱۳۹۲ حسن طريقت منفرد وزير بهداشت وقت، اعلام کرد که درآمد کارکرد پزشکان در بخش دولتي براي ۱۵۰ ساعت کار ماهانه ۳۴ ميليون تومان است. بسياري از پزشکان متخصص که در دانشگاه‌ها و يا ديگر سازمان هاي دولتي يا غير دولتي نظير سازمان تامين اجتماعي کار مي کنند حقوق ماهانه چند ميليوني بر اساس سابقه کار و رده علمي دريافت مي کنند. اين ارقام به کارانه اضافه و به عنوان دستمزد نهايي پرداخت مي شود. ارقام اين دستمزدها نيز به طور شفاف در دسترس نيست.
درآمد مطب و کلينيک هاي خصوصي
در مطب ها معمولا تعداد زيادي بيمار ويزيت مي شوند که علاوه بر حق ويزيت در بسياري از اين مطب ها درآمدزايي از طريق انجام آزمايش هايي نظير نوار قلب، نوار مغز، سونوگرافي و… نيز انجام مي گيرد. متاسفانه بررسي هاي انجام شده، نشان مي دهد که از درآمد متوسط مطب ها و کلينيک ها نيز هيچ گاه گزارش شفافي منتشر نشده است.
با توجه به نکاتي که عنوان شد، تخمين درآمد نهايي يک پزشک متخصص در ايران به خاطر منابع متعدد درآمد و نبود شفافيت غير ممکن است. دکتر ايرج خسرونيا رئيس جامعه پزشکان متخصص داخلي در مصاحبه اي که با مهر داشته است، بيشترين درآمد را متعلق به جراحان مغز و اعصاب دانست که بين ۲۰۰ تا ۳۰۰ ميليون تومان در ماه است.
ايرج نديمي نماينده مجلس به وجود دست کم ۳۰۰ پزشک با درآمد ماهانه يک ميليارد تومان اشاره کرد.
دکتر علي اصغر پيوندي رئيس هيئت مديره نظام پزشکي تهران نيز با تاييد وجود پزشکان متخصص با درآمدهاي چند صد ميليوني اظهار کرد که نمي توان درصدي را براي اين تعداد پزشکان تعيين کرد.
در تحقيقي که توسط يک گروه در صدا و سيما انجام شده بود، گزارشي از ۲ هزار پزشک با درآمد بالاي ۵۰۰ ميليون تومان در ماه ارائه شد. در عين حال با آشفتگي اطلاعات موجود به طور قطعي نمي توان گفت که درآمد متخصصان ايراني بيشتر يا کمتر از همتايان خارجي آنهاست، ولي دو نکته با توجه به اطلاعات موجود قطعي است.
گروهي ازپزشکان متخصص که درآمدشان شامل کارانه، حقوق پايه، درآمد مطب و حتي زيرميزي مي شود قطعا چندين برابر متخصصان اروپايي و آمريکايي درآمد دارند.
نبود عدالت در پرداخت بين پزشکان و ديگر کادر درماني و همچنين دستياران پزشکي حتي با اطلاعات داده شده توسط نظام پزشکي و وزارت بهداشت، کاملا مشهود است.
دريافتي متوسط پرستاران در آمريکا و آلمان يک سوم تا يک چهارم درآمد پزشکان است که در ايران اين رقم به شدت کمتر است. همچنين حقوق دستياران پزشکي در آمريکا حدود ۲۵ درصد درآمد يک متخصص و در آلمان حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد درآمد يک متخصص است.
در تمامي کشورهاي پيشرفته دنيا، درآمد پزشکان جزئي از بودجه کلي سلامت کشور محسوب مي شود و به اين خاطر است که با شفافيت هر ساله بايد اعلام شود.
مهم ترين نکات
درآمد سالانه يک جراح در ايالات متحده ۲۴۰ هزار و ۴۰۰ دلار است.
درآمد سالانه پرستاران در انگلستان حدود ۳۱۰۰۰ پوند در سال ۲۰۱۴ بوده است.
در سال ۲۰۱۴، درآمد پزشکان بيمارستان هاي فرانسه ۴۵۰۰ تا ۷۹۰۰ يوروبود.
اغلب پزشکان متخصص ايراني که درآمدشان شامل کارانه، حقوق پايه، درآمد مطب و حتي زيرميزي مي شود چندين برابر متخصصان اروپايي و آمريکايي درآمد دارند
برای من چیزی که می بینم مهمه! چیزی که می بینم اینه که یک پزشک برای 2 تا 3 دقیقه معاینه 35000 تومن می گیره و برای یک عمل جراحی ساده باید بیش از ده میلیون تومن خرج کرد. در مقابل این هزینه، هیچگونه مسوولیتی در قبال درمان نداشته و در بیشتر موارد نگاه پزشکان به بیمار نگاه از نوع نگاه به عابر بانکی هست که بدون ضابطه باید از آن پول درآورد. 