پس از آنکه نمایش فیلمهای خارجی در پردیسهای سینمایی با چراغ سبز کلید خورد، صنوف ذینفع در عدم اختصاص بخشی از ظرفیت سینمای ایران به فیلمهای خارجی، تمام تلاش خود را برای حذف دوباره فیلمهای غیرایرانی از پرده سینما کردند تا در بازار بدون رقیب بتوانند بتازند؛ رویهای که با سیاست گذاری دولت در حوزه سینما تناقض است اما منافع صنوف برای این گروه از هر موضوع دیگری پراهمیت تر است.
به گزارش «تابناک»؛ در همه نقاط دنیا، فیلمهای خارجی سهم قابل توجهی از اکران را برعهده دارند
و شاید فقط دو کشور از این قاعده مستثنی باشند؛ هند و آمریکا. مردم هند
سلیقه منحصر به فردی دارند و عمده سالنهای سینمای هند نیز متمرکز بر پخش
فیلم هندی است اما در آمریکا به عنوان دارنده بزرگترین صنعت سینمای جهان،
شرایط به گونه دیگری است.
ایالات متحده آمریکا با بیش از چهل هزار
سالن سینما از مجموع حدود 150 هزار سالن سینمای جهان و همچنین عناوین
تولیدی فیلمهای سینماییاش که در طول هر سال چهاررقمی میشود، آنچنان
ظرفیت عظیمی را در اختیار دارد که اکران چند صد فیلم سایر کشورها و محصولات
مشترک با تعداد مشخصی سالن، نمود آنچنان پررنگی در این کشور ندارد.
سوای
این دو کشور، هیچ نقطه جغرافیایی را نمیتوان یافت که سهم قابل توجهی از
اکران را به تولیدات سایر کشورها اعم از تولیدات سینمای آمریکا، اروپا و
آسیا (کره جنوبی، ژاپن و چین) نداده باشد و در واقع شاید ایران یکی از
انگشتشمار کشورهای دنیا باشد، که اقتصادی سالنهای سینمایش، صرفاً متکی بر
محصولات داخلی است و بخش وسیعی از مردم کشور فیلمهای خارجی را تماشا
میکنند اما نه به طریق قانونی و نه بر روی پرده سالنهای سینما!
در اوایل سال 1395 و همزمان با برگزاری جشنواره بین المللی فیلم فجر، همایش «اکران فیلم خارجی در ایران» برگزار شد که از جمله سخنرانانش حسام الدین آشنا چهره کلیدی سیاست گذار در حوزه فرهنگ دولت یازدهم و حجت الله ایوبی رئیس سازمان سینمایی بودند. هر دو این مدیران در همایش مورد اشاره بر از سرگیری اکران فیلم سینمایی خارجی با رعایت ملاحظاتی تاکید کردند.
آشنا در آن سخنرانی این گونه ریل گذاری کرده بود: «با توجه به محدودیتهای مورد اشاره
در عرصههای زیرساختی (کمبود سالن)، عرصه فرهنگی (عدم تناسب محتوا و فرم
فیلمهای روز جهان با فرهنگ کشور)، عرصه حقوقی (عضو نبودن ایران در
کنوانسیونهای مرتبط با کپی رایت) و همچنین عرصه مدیریتی (انتخاب فیلمهای
بیکیفیت برای اکران) ضروری است که اتخاذ هر رویکردی در این خصوص با
تمهیدات دقیق و کارشناسی در هر یک از بخشهای مورد اشاره باشد.
علاوه
بر این، راهبرد اتخاذ شذه باید دارای انعطافپذیری باشد و قابلیت تطبیق با
سایر عناصر زمانی و فرهنگی و اجتماعی و سیاسی را داشته باشد؛ به تعبیری
اتخاذ یک راهبرد و برنامه اقدام (مثلا سهم بیست درصدی اکران خارجی) به شکل
ثابت و مطلق نباشد و با توجه به مقتضیات نظام سینمایی کشور (مثلا فصول رونق
و رکود اکران داخلی) قابل افزایش یا کاهش باشد. به عبارتی عصر قوانین و
سیاستهای ثابت و سخت به پایان رسیده و زمان «تنظیمگری و مقرراتگذاری
بهتر» فرارسیده است. انسانها، نهادها، ابزارها، ذائقهها و مرزها منعطف
شدهاند، در نتیجه سیاستهای ناظر بر رفتار انسانها و تنظیمکننده
ذائقهها و مصرف فرهنگی ایشان نمیتواند غیرمنعطف باشد.»
این سازوکار در نهایت تیرماه تصویب شد و به گونهای طراحی شد که اساساً امکان اکران فیلم سینماییِ خارجی بسیار دشوار گشت. در همین ارتباط غلامرضا فرجی، سخنگوی شورای صنفی نمایش، چهاردهم تیرماه اعلام کرده بود: «از این پس،
فیلمهای خارجی با دریافت پروانه نمایش از وزارت ارشاد و حواله نمایش از
شورای صنفی نمایش میتوانند در سینماهای کشور اکران شوند»
نکته جالبتر اینکه گروهی از سینماگران با همین حد اکران فیلمهای خارجی نیز مشکل داشتند و به عنوان نمونه، علیرضا داودنژاد از این پروانه نمایشها با نام اکرانهای تکسانس و محدود یاد کرد. با این حال
در مصوبه چنین چیزی ذکر نشده و یک سینما میتواند سانس متعدد و پیاپی را
همچون فیلمهای داخلی به نمایش درآورد.
اکران فیلمهای خارجی با همین قاعده در ماههای گذشته دشوارتر شده است. در گذشته «سینماتک»ها بدون برخورداری از حواله فیلمهای سینمایی خارجی را به صورت تک سانس اکران میکردند اما اکنون باید برای اکران تک سانس هر فیلم سینمایی درخواست پروانه نمایش دهد و حواله دریافت کنند که به منزله دریافت دهها حواله در طول هر ماه است! این رویه عملاً به معنای عدم اکران فیلمهای خارجی به صورت محدود در سینماهای ایران است.
در همین راستا جنگ شورای صنفی نمایش با مدیران پردیسهای سینمایی آغاز شده و غلامرضا فرجی رئیس شورای صنفی نمایش، اکران فیلمهای خارجی را در پردیسها تخلف خواند و در این زمینه به اشکان خطیبی و علی سرتیپی هشدار داد و گفت: در رابطه با پردیسهای سینمایی چهارسو و کورش در دوشنبه گذشته (8 شهریورماه) نامه تخلفشان از طریق ورزات ارشاد ابلاغ شده و با رونوشت شورای صنفی نمایش به مدیران این پردیسهای سینمایی ابلاغ شد.
در همین حال اشکان خطیبی در کانال تلگرامش بر سوابق تایید قانونمند بودن سینمای تحت مدیریتش تاکید کرد و حتی عنوان کرد که چارسو به عنوان سینمای نمونه تقدیر شده است؛ موضعگیری که با واکنش سیدضیاء هاشمی رئیس جامعه صنفی تهیه کنندگان همراه شد. سیدضیاء هاشمی هشدار داد که به بازرسی از سالنهای سینما میپردازند و با دادن کارت زرد و قرمز، ممکن است سالنهای متخلف را از چرخه اکران حذف کنند. البته این تهدیدها بلوف است، چون تهیه کنندگان و پخش کنندگان حاضر به از دست دادن سهم فروششان از پردیسهایی نظیر کوروش نیستند.
جنگ اکران در هر روز ابعاد بزرگتری مییابد و به نظر میرسد در این درگیری بیشترین ضرر را مردمی میکنند که حق دارند فیلم سینماییِ خارجی را در پرده سینما ببینید. با این حال، با وجود رسیدن پردههای سینمای ایران به 500 پرده، همچنان اختصاص تک سانسها به فیلمهای خارجی برای تهیه کنندگان قابل هضم نیست. آنها همه سهم اکران را برای فیلمهایشان میخواهند و حق انتخابی برای تماشاچی قائل نیستند و بدین ترتیب این تراژدی ادامه دارد.