محمد جواد ظریف، وزیرامور خارجه کشورمان اظهار کرد: چالش‌های امروز جهان اسلام مخلوطی از چالش‌های بیرونی و درونی است و ما نباید از مشکلات درونی جهان اسلام فرار کنیم.
به گزارش ایسنا، محمدجواد ظریف صبح امروز در اولین همایش بین‌المللی بحران‌های ژئوپلیتیک جهان اسلام که در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد در یک سخنرانی علمی با اشاره به اینکه مبنای تأثیرگذاری در یک حوزه درک صحیح است و بدون درک صحیح امکان تأثیرگذاری و کنشگری فعال وجود ندارد، ادامه داد: حرکت اول برای حل مشکل، فهم مشکل است، ما باید درک کنیم که در چه شرایطی هستیم.
وی با بیان اینکه در دیدگاه روابط بین‌الملل ما اکنون در شرایط دوران گذار هستیم، ادامه داد: در شرایط دوران گذار چالش‌ها و فرصت‌ها قابل تبدیل به یکدیگر هستند. برخلاف شرایط جهان دوقطبی که شاهد یک شرایط ایستا و متصلب بودیم اکنون در شرایط سیالی قرار داریم و توان تبدیل فرصت‌ها به تهدیدها و توان تبدیل تهدیدها به فرصت‌ها وجود دارد.
ظریف در بخش دیگری از صحبت‌های خود با بیان اینکه امروز در عرصه کنونی با چالش‌های مشترک جهانی روبرو هستیم و این چالش‌ها فقط محدود به جهان اسلام نیست، تصریح کرد: یکی از این چالش‌های جهانی تعدد بازیگران در عرصه بین‌الملل است. واقعیت این است که تعدد و تکثر کنشگران و بازیگران در جامعه بین‌المللی به یک چالش عمده تبدیل شده، گرچه باید گفت این واقعیت یک فرصت جدید برای کشورهایی است که در شرایط متصلب دوقطبی گذشته نمی‌توانستند در عرصه بین‌المللی ایفای نقش کنند.
ظریف با تأکید بر اینکه امروز کنشگران در عرصه بین‌المللی فراتر از دولت‌ها هستند و بازیگران در این عرصه فقط محدود به دولت‌ها نیستند، توضیح داد: امروز کنشگری در عرصه بین‌المللی ضرورت داشتن سرزمین را کنار گذاشته و می‌توان بدون داشتن سرزمین در ساحت بین‌المللی به کنشگری پرداخت به یک کنشگری زاینده امنیت و یا کنشگری ناامن کننده و ایجاد ناامنی در عرصه جهانی.
وی با بیان اینکه این یکی از مختصات مهم فضای بین‌المللی است که می‌تواند اثر عمده در بیرون و داخل جهان اسلام داشته باشد در بخش دیگری از صحبت‌های خود، تأکید کرد: امروز جغرافیای جهان اسلام، جغرافیای جهانی است. امروز جهان اسلام در هر گوشه‌ای از دنیا حضور دارد که این هم فرصت و هم تهدید است.
ظریف با بیان اینکه امروز در دوران گذار کنشگران در فاصله‌های قدرتمند شدن، نهادینه شدن قدرت و اضمحلال و یا نابودی آن حرکت می‌کنند و تعیین نوع حرکت مبتنی بر شناخت و درک صحیح است، ادامه داد: شاید یکی از مهمترین چالش‌ها در جهان و همچنین جهان اسلام ضرورت شناخت صحیح توانمندی‌ها و چالش‌های ما و سایر کشورهای دنیا و سایر بازیگران و کنشگران این عرصه است. اگر بتوانیم به درستی تشخیص دهیم که در چه شرایطی به چه سمتی حرکت کنیم در این چارچوب می‌توان بین نهادینه شدن قدرت و یا اضمحلال آن حرکت کرد.
وی با بیان اینکه اشتباه در محاسبه در همین چارچوب می‌تواند تأثیر بنیادینی بر روی کنشگران دوران گذار داشته باشد در بخشی دیگر از صحبت‌های خود، تأکید کرد: حتماً چالش‌های جهان اسلامی مخلوطی از چالش های درونی و بیرونی است. ما نباید از مشکلات درونی جهان اسلام فرار کنیم.
ظریف با اشاره به این نکته که مشکلاتی نیز از خارج جهان اسلام به این منطقه تحمیل می‌شود، افزود: این مسائل به چالش‌های موجود در جهان اسلام دامن زده است.
وزیر امور خارجه کشورمان با برشمردن برخی از چالش‌های موجود در جهان اسلام از جمله تروریسم، اختلاف و شکاف‌های ملی، قومی و مذهبی، ادامه داد: اشغال خارجی و تحمیل سیاست‌ها توسط قدرت‌های خارجی نیز بر این چالش‌ها موثر بوده است.
ظریف ادامه داد: چالش‌های درونی جهان اسلام چالش‌های سیاسی، اجتماعی و مهم‌تر از همه چالش‌های گفتمانی است.
وی در تشریح چالش‌های سیاسی موجود در جهان اسلام، گفت: ناکارآمدی دولت‌ها در عرصه کشورهای اسلامی در پاسخ دادن به خواسته‌های جامعه مدنی آنها در ایجاد این چالش موثر بوده است. دولت‌ها در بسیاری از کشورهای جهان اسلام نتوانسته‌اند به آنچه که وظایف ذاتی دولت‌ها بوده عمل کنند و بدون تلاش برای حل این مشکل بعضاً به دنبال توجیه و انحراف این خواسته بودند.
وی در ادامه گفت: یکی از علت‌های اصلی ایجاد حرکت‌های افراط‌گرایانه در این منطقه ناکارآمدی دولت‌ها در تأمین حداقل خواسته‌های ملت‌ها در این منطقه بوده است نه فقط خواسته‌های اقتصادی بلکه خواسته‌های هویتی ملت‌های مسلمان که شاید مهمترین ناکارآمدی دولت‌ها در این عرصه در برخورد با رژیم صهیونیستی باشد.
ظریف با بیان اینکه ناکارآمدی این دولت‌ها در برخورد با این رژیم یکی از عامل‌های ریشه‌ای برای ایجاد حرکت‌هایی است که به جای هدف گرفتن دشمن اصلی تبدیل به حرکت‌های افراطی در جهان اسلام شده‌اند.
وی ادامه داد: ضرورت دارد که این چالش‌ها در جهان اسلام به درستی شناخته و درک شوند به جای اینکه این چالش‌های هویتی و ناکارآمدی که در بین برخی از دولت‌ها وجود دارد منحرف شوند و سران این دولت‌ها این خواسته‌ها را به سمت دشمنان غیرواقعی و خطرات غیرواقعی منحرف کنند به سمت دعواهایی چون دعوای شیعه و سنی و یا دعوای عرب و عجم.
ظریف در بخش دیگری از سخنان خود به اهمیت توانمند کردن مردم در مدیریت این چالش‌ها اشاره کرد و افزود: در جمهوری اسلامی ایران با حضور مردم در صحنه و تصمیم‌گیری فعال و موثر آنها بسیاری از چالش‌هایی که در کشورهای همسایه وجود دارد تبدیل به فرصت شده است. ملت ایران در برابر تحریم‌ها و فشارهای خارجی ایستادند و آنچه را که اهدافشان بود پیش بردند.
وی با اشاره به جایگاه رأی و نظر مردم در دیدگاه امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب، اظهار کرد: مقام معظم رهبری بارها تأکید کرده‌اند که رأی مردم حق‌الناس است و من از همه خواهران و برادران جهان اسلام می‌خواهم که به جای اینکه این چالش‌ها که در دنیای گذار فرصت است را به خوبی بشناسند، درک کنند به جای آنکه آنها را منحرف کنند و یا آدرس‌های غلط در ارتباط با حل این بحران‌ها بدهند. چرا که منحرف کردن و ارائه آدرس‌های غلط منجر به ایجاد چالشی اساسی می‌شود که خطرات آن فقط در محدوده جغرافیای اسلام نیست بلکه بشریت را تهدید می‌کند و درواقع آنها با این اقدامات یک چالش فرصت‌ساز را به یک چالش امنیت برانداز تبدیل می‌کنند.
ظریف گفت: ما باید به سمت تهیه راه‌حل و حل کردن این مشکلات پیش برویم. ما باید بپذیریم که کنشگر هستیم و اینکه دیگر موضوع کنشگری دیگران نیستیم و این خودباوری است و فقط شعار نیست. یک واقعیت در جهان کنونی است.
وی افزود: ما در جمهوری اسلامی ایران باور و تلاش کرده‌ایم که بازیگران غیرحکومتی را به ابزار و فرصت تبدیل کنیم، این موضوع را پذیرفته‌ایم در جهان اسلام باید این کنشگران و عناصر تأثیرگذار را پذیرفت. چنانکه امروز حزب الله عامل امنیت‌ساز و قدرت‌آفرین در جهان اسلام است.
وزیر امور خارجه کشورمان در بخش دیگری از صحبت‌های خود در این همایش که او در مراسم افتتاحیه‌اش سخن می‌گفت، تصریح کرد: ما باید بپذیریم که چالش‌های موجود قابل مدیریت هستند و حرکت در این راستا نیازمند کار جمعی و مشترک است. باید به بحران‌هایی که امروز جهان اسلام را تهدید می‌کند، توجه کنیم و بحران‌های مصنوعی را با بحران‌های واقعی اشتباه نگیریم و تلاش نکنیم که بحران‌های واقعی را به بحران‌های مصنوعی تبدیل کنیم و با ایجاد بحران‌های مصنوعی توجهات را از بحران‌های واقعی دور کنیم.
ظریف در بخش پایانی سخنان خود گفت: ما باید ژئوپلیتیک وحدت را در برابر ژئوپلیتیک تفرقه، ژئوپلیتیک مقاومت را در برابر ژئوپلیتیک تسلیم، صلح را در برابر خشونت و احترام را در برابر خطر افراط و تفریط به پیش ببریم.
