افتتاح نخستین میدان خواربار در تهران و تاسیس کارخانه کاغذسازی در اصفهان

31 فروردین 1334 اولین میدان خواربار در تهران افتتاح می شود و خبر تاسیس یک کارخانه کاغذسازی در سال 1315 و در اصفهان در روزنامه ی اطلاعات منعکس می گردد. 

به گزارش تابناک اقتصادی، تاریخ اقتصاد ایران و جهان آینه ای است تمام نما از رویدادهای اقتصادی که در گذشته رخ داده است و بیانگر ریشه های تاریخی بسیاری از واقعیت های امروز ایران و جهان است. موضوع "اقتصاد ایران و جهان در گذر زمان" در این نوشتار به وقایع تاریخی آخرین روز فروردین ماه اختصاص دارد که به طور مستقیم و غیر مستقیم اقتصاد ایران و جهان را متاثر کرده است. 

31 فروردین 1315: در تلگرافی که ازسوی اداره مخابرات اصفهان روز سی و یکم فروردین 1315 به دفتر روزنامه اطلاعات در آن زمان مخابره شده آمده است: مقاله راجع به تشکیل شرکتی جهت تاسیس کارخانه کاغذسازی که در روزنامه اطلاعات انتشار یافته بود بسیار مورد توجه طبقه تجار و افراد علاقه ‌مند به امور اقتصادی واقع‌گردید و به این وسیله می‌ توانید این مژده را به خوانندگان خود بدهید که در اینجا (اصفهان) شرکتی با سرمایه 10 میلیون ریال جهت تاسیس کارخانه کاغذسازی تشکیل شد و از سهام دو میلیون و سیصد هزار ریال تعهد باقیمانده و بقیه سهام، تماما پرداخت شده است. 

31 فروردین 1322: سازمان اسناد ملی سند موافقت وزارت دارایی با پیشنهاد بانک ملی ایران، مبنی‌ بر انعقاد قرارداد چاپ اسکناس با کمپانی برادیروی ویلکینسن در تاریخ 31 فروردین ماه 1322را منتشر کرده است. در این سند، وزیر دارایی، به بانک ملی ایران اجازه داده تا قرارداد چاپ 1600 میلیون ریال اسکناس را با کمپانی برادیروی ویلکینسن امضا کند، به همین دلیل به طور مختصر گزیده ای از تاریخچه ی چاپ اسکناس در ایران را آورده شده است : کاغذ یک درهمی چاپ شده در دوره ایلخانان، قدیمی ترین اسکناس شناخته شده در ایران است که روی آن، عبارت «لااله الا الله، محمدا رسول الله» چاپ شده بود. این اسکناس ایرانی، در اواخر قرن هفتم هجری و در هنگام سلطنت گیخاتوخان چاپ شد. پادشاه ایلخانی به دلیل خالی شدن خزانه و کسری بودجه، به پیشنهاد وزیر خود، عزالدین مظفر، پول کاغذی به نام چاو(موسوم به چاو مبارک) در تبریز منتشر کرد که با اقبال عمومی مواجه نشد و استفاده از آن منسوخ شد. تا سال 1266ش صرافی‌ های بزرگ و کوچک، مهم‌ ترین نهاد های مالی ایران را تشکیل می ‌دادند. بانک جدید شرق- که مرکزش در لندن بود و در جنوب آسیا فعالیت‌ های اقتصادی می‌کرد- در تهران نیز اقدام به چاپ نوعی پول کاغذی به‌صورت حواله کرد. در سال 1267ش. ناصرالدین شاه، اجازه تاسیس بانک شاهنشاهی را به مدت 60 سال، به بارون جولیوس دو رویتر واگذار کرد. یکی از امتیازهای این قرارداد استعماری، واگذاری حق انحصاری نشر اسکناس به بانک مزبور بود. این بانک، اجازه داشت تا 800 هزار لیره انگلیس(معادل 2 میلیون و 800 هزار تومان) اسکناس منتشر کند. در ابتدا اجازه انتشار اسکناس‌ های کمتر از دو تومان ممنوع بود، ولی در 23 اسفند 1268ش مجوز انتشار انواع اسکناس صادر شد و بانک شاهنشاهی 1، 2، 3، 5، 10، 20، 50، 100، 500 و 1000 تومانی را وارد جریان اقتصادی کشور کرد. اولین سری اسکناس‌ های بانک، شبیه اسکناس‌ های امروزی بود. روی قطعات یک تا پنج تومانی، امضای رئیس بانک چاپ شده بود؛ ولی اسکناس ‌های 10 تومانی و مبلغ‌ های بالاتر در هنگام صدور، پس از امضا به مشتری داده می ‌شد. بازرس دولت با مهر بیضی شکلی خود- که روی آن، عبارت «ملاحظه و ثبت دفتر دولتی شد. امضای مامور محترم دولت علیه ایران» مهر شده بود- هر قطعه اسکناس را تایید می‌کرد.بانک شاهنشاهی، در سال 1309 شمسی حق انحصاری نشر اسکناس را در مقابل دویست‌ هزار لیره به بانک ملی ایران فروخت. اسکناس‌ های بانک ملی، از فروردین 1311 منتشر و تا سه ماه اسکناس‌ های این دو بانک همزمان در ایران رواج داشت. در سال 1339ش بانک مرکزی ایران، تاسیس و بر اساس قانون، حق انحصاری نشر اسکناس به آن واگذار شد و تاکنون نیز ادامه دارد.

افتتاح اولین میدان خواربار تهران 

31 فروردین 1334: نخستین میدان خواربار شهرداری تهران صبح روز پنج ‌شنبه سی و یکم فروردین 1334 در خیابان و محله سنگلج در خیابان پارک شمالی پارک شهر و با حضور اعلم وزیر کشور و منتصر شهردار وقت تهران افتتاح شد، در این مراسم گفته شد: میدان شماره یک شهرداری کلیه اجناس مایحتاج مردم را با رعایت 10 درصد تقلیل نرخ در اختیار عموم خواهد گذاشت.  و نیز اعلام شد: سبزیجات و سیب‌ زمینی و پیاز که امروز در میدان شماره یک به‌فروش می‌رسد ارزان‌تر از نرخی بود که در دکان‌های خارج به‌فروش می‌رفت و با این ترتیب در ایجاد رقابت، تنزل فاحشی در نرخ مایحتاج عمومی حاصل خواهد شد. در این مراسم همچنین گفته شد که کلیه اشخاص کاسب می‌توانند با مراجعه به اشخاص مربوط از محل میدان مزبور جهت کسب‌ و‌کار و فروش خواربار با قیمت نازل استفاده کنند. همچنین یادآوری شد که میدان‌ های خواربار شماره 2 و 3 شهرداری تهران یکی در راه‌آهن و یکی در میدان شهناز (امام حسین) دایر شده است که از فردا صبح افتتاح می‌ شود و فروش خواربار و انواع میوه و سبزیجات و... در آن میسر است.

منبع:

آرشیو روزنامه دنیای اقتصاد