روز گذشته، دونالد ترامپ در نشست عربی ـ آمریکایی در ریاض، سخنان قابل توجهی در مورد وضعیت منطقه و به ویژه تروریسم و ایران بیان کرد؛ سخنانی که البته نیازمند پایش اساسی است تا بتوان به درستی در مورد ماهیت آنها قضاوت و مشخص کرد تا چه حد جوهره اصلی سیاست آمریکا در مورد منطقه و تا چه حد تنها بیانات دیپلماتیک و غیر عملیاتی بوده است. با این حال، نکته بسیار بااهمیت در مورد سخنان روز گذشته ترامپ وجود دارد که مربوط به تغییر لحن وی در مورد اسلام است.
به گزارش «تابناک»؛ سخنان روز گذشته ترامپ و همچنین ملک سلمان، پادشاه عربستان سعودی سرشار از اتهامات و مانیفست های همیشگی در خصوص ایران و مربوط به ایران بود. به شکلی صریح این دو، ایران را مقصر تروریسم در منطقه معرفی و بی ثباتی در خاورمیانه را ناشی از اقدامات ایران در سوریه، عراق و یمن عنوان کردند.
اما این برای اولین بار نیست که دونالد ترامپ و مقامات سعودی چنین خطاب و عتابی را در مورد ایران به کار می گیرند و تکرار این لحن و این رویکرد در نشست عربی ـ آمریکایی در ریاض نیز جای چندان تعجبی ندارد. آنچه بیش از همه در مورد سخنان دونالد ترامپ در روز گذشته تازگی و تحجب دارد، تغییر لحن و بیان وی در رابطه با اسلام است.
وی که پیش از این در رقابت های انتخاباتی و حتی پس از پیروزی در انتخابات، رویکردی تند و تیز به اسلام داشت و تروریسم و افراط گرایی را از جمله نتایج اسلام معرفی می کرد، روز گذشته تا حد زیادی از این رویکرد به اسلام فاصله گرفت و این دین را یکی از ادیان بزرگ جهان معرفی نمود.
وی از این جمله که «مسلمانان از ما متنفر هستند» به رویکردی دوستانه نسبت به اسلام تغییر جهت داد که ارزش های مشترک و منافع مهمی با غرب دارد. این تغییر لحن ترامپ، البته به نظر کاملا متفاوت از رویکردهای فعلی وی در عمل بوده و به ویژه سفر آتی وی به فلسطین اشغالی به خوبی نشان می دهد که آیا این «منافع و ارزش های مشترک» در عمل نیز وجود دارد یا نه!
در همین حال، سخنان ترامپ در رابطه با تروریسم اسلامی همچنان قابل توجه است و بیان این ترکیب تحت عنوان «نهادهای تروریستی اسلامی» قطعا به مزاج بسیاری از شرکت کنندگان دیروز در نشست عربی-آمریکایی خوش نیامده است؛ ضمن آنکه هیچ توقعی از دونالد ترامپ نیست که عدم دموکراسی در بسیاری از کشورهای منطقه خاورمیانه را یکی از ریشه های شکل گیری تفکر افراطی در این کشورها معرفی کند.
طنز ماجرا آنجاست که این سخنان، در کشوری بیان شده که خود از ایدئولوژی وهابی به عنوان عقیده و رکن اصلی اعتقادی خود بهره می برد؛ عقیده و مکتبی که گزارش سال 2013 پارلمان اروپا به صراحت آن را «اصلی ترین دلیل شکل گیری تروریسم جهانی» معرفی کرد.
از سوی دیگر، این سخنان در مبارزه با تروریسم و تغییر لحن در خصوص اسلام و اتهامات به ایران، همگی در حالی بیان شده که قبل از آن قرارداد پر و پیمان فروش تسلیحات آمریکایی به عربستان سعودی بالغ بر 110 میلیارد دلار ـ که قرار است به رقم 350 میلیارد دلار افزایش یابد ـ امضا شده است؛ فروش تسلیحات به کشوری که خود «پدر تروریسم» در منطقه است. این دو دستور کار متفاوت یعنی مبارزه با تروریسم و قراردادهای تجاری و اقتصادی و نظامی با عربستان به هیچ وجه همخوانی ندارد.
بنابراین، می توان به خوبی حدس زد که ترامپ بعد از امضای این قرارداد، چه شور و شعفی در خود احساس می کرده که او را تا به آنجا پیش برده که لحن خود در مورد اسلام را به کلی تغییر دهد. فراموش نکنیم که حلقه نزدیک وی از جمله رودی جولیانی، استف بنان و مایکل فلین مستعفی، با دو خصیصه شناخته می شوند: ارتباط با روسیه و اسلام ستیزی.
وقتی این موضوع را در کنار موضوع پیشنهاد امارات و عربستان سعودی به ایوانکا ترامپ قرار می دهیم، کلیدهای بیشتری از آنچه منجر به انگیزش ترامپ برای سخنرانی در جمع کشورهای عربی شده، به دست می آوریم.
بنا بر گزارش ها این دو کشور پیشنهاد ارائه مبلغ 100 میلیون دلار به ایوانکا ترامپ و در راستای کمک به بنیاد وی تحت عنوان «بنیاد کارگشایی زنان» کرده اند.
هیچ جای تعجب نیست، در حالی که ترامپ برای عمل به وعده های اقتصادی خود در راستای بهبود شرایط قشر سفید پوست و ضعیف جامعه آمریکا و به ویژه رستاخیز دوباره در کمربند زنگ زده آمریکا، نیازمند سرمایه های عظیم است و در حالی که عواید ناشی از تجارت آزاد تا حد زیادی از دست وی برای این موضوع خارج شده، این قراردادها و کمک های اقتصادی بلاعوض، مهمترین محرک وی برای سخنرانی در راستایی است که عربستان سعودی و ملک سلمان را رضایت خاطر حاصل شود. ترامپ حتی به صراحت روز گذشته از سرمایه گذاری های عظیم اقتصادی عربستان سعودی در صنایع آمریکایی تشکر کرده بود.
می توان به خوبی حدس زد که سفر دونالد ترامپ به خاورمیانه تا به این جا، موضوع جدی در سیاست خارجی نبوده، بلکه بیش از هر چیز این سفر مقدمه داد و ستد اقتصادی و «بیزینس» بوده است؛ داد و ستدی که ملک سلمان برای شنیدن و بیان آنچه می خواسته در مورد ایران بشنود و بگوید تا کنون بیش از 110 میلیارد دلار هزینه کرده است؛ معامله ای فوق العاده برای دونالد و ایوانکا ترامپ.
فقط ایالات متحده است که می تواند این وهابی های احمق را بدوشد. ترامپ جان بدوش نوش جانت