در چند روز اخیر قیمت پیاز به حدی رسیده که از قیمت موز نیز سبقت گرفته است. این در حالی است که طبق اخبار، قیمت این محصول کشاورزی در سال گذشته اشک کشاورزان را درآورده بود. این حرکت سینوسی قیمت محصولات کشاورزی که در اقتصاد به عنوان قضیه تار عنکبوتی مطرح می باشد، هر ساله تکرار می شود و ضرر آن چه در زمان افزایش و چه در زمان کاهش متوجه کشاورزان است. راهکار حل این موضوع در دست سیاستگذاران می باشد.
به گزارش
تابناک اقتصادی، اگر در چند سال گذشته به اخبار رسانه ها دقت کرده باشید متوجه خواهید شد که قیمت محصولات کشاورزی به صورت سینوسی عمل کرده و همواره در نوسان بوده است. یک سال قیمت به اوج می رسد و سال دیگر به حضیض. امسال قرعه به نام پیاز افتاده است. محصولی که در سال گذشته اشک کشاورزان را درآورد و امسال بنا به ضرب المثل معروف جزو میوه ها شده است! قیمت پیاز آنچنان در روزهای اخیر افزایش یافته که حتی از قیمت برخی میوه ها چون موز نیز سبقت گرفته است.
این فراز و فرود قیمت محصولات کشاورزی در اقتصاد به قضیه تار عنکبوتی معروف است. قضیه تار عنکبوتی، قضیه ای است که قیمت بعضی تولیدات (به طور کلی تولیدات فاسدشدنی زراعی) در نقطه تعادل استقرار نمی یابد، بلکه در اطراف نقطه تعادل نوسان می کند. اگر نمودار مسیر قیمت این گونه کالاها در ظرف چند سال ترسیم شود شکل آن به تار عنکبوت می ماند. از این رو آن را قضیه یا مسئله تار عنکبوتی گویند. دلیل اصلی رخ دادن قضیه تار عنکبوتی برای محصولات کشاورزی به بحث عرضه و تقاضای این محصولات کشاورزی بر می گردد. در سالی که قیمت در اوج است تولیدکنندگان تصمیم می گیرند که برای سال زراعی آینده جهت کسب سود بیشتر اقدام به تولید آن محصول بکنند و همین عامل باعث افزایش میزان تولید و عرضه می شود و با توجه به مشخص بودن میزان تقاضا در بازار این محصول، اضافه عرضه ایجاد شده و قیمت می شکند و به حدی خواهد رسید که کفاف هزینه های تولید را نخواهد داد. با رخ دادن این موضوع برای سال آینده دیگر کمتر تولیدکننده ای به سمت تولید این محصول خواهد رفت و همین کاهش میزان کشت باعث خواهد شد که عرضه کاهش یافته و در نتیجه مازاد تقاضا و افزایش قیمت اتفاق بیفتد.
بازنده اصلی این بازی قیمت ها در مرحله اول کشاورزان می باشند. در سالی که قیمت این محصولات در اوج می باشد و روز به روز افزایش می یابد مصرف کنندگان سعی می کنند یا آن محصول را نخرند یا لااقل در صورت نیاز مبرم به استفاده از آن، کمتر از آن محصول تقاضا کنند. در نتیجه این تصمیم مصرف کنندگان، کشاورزان آن گونه که باید سود نمی کنند. در سالی هم که قیمت این محصول در حضیض است کشاورزان پاسخگوی هزینه های تولید خود نخواهند بود و باز هم ضرر خواهند کرد. همچنین در مراحل بعدی و در زمان افزایش قیمت این محصولات این مصرف کنندگان هستند که از مصرف این محصول ضرر خواهند نمود.
اما راهکار مقابله با این نوسان قیمتی محصولات کشاورزی در اختیار دولت و سیاستگذاران بخش کشاورزی است. به طور معمول کشاورزان با وجود داشتن دانش تجربی، دسترسی کمتری به اطلاعات موجود در اقتصاد و ابزارهای لازم جهت تحلیل شرایط بازار دارند. در چنین شرایطی این دولت ها و نهادهای سیاستگذاری هستند که می توانند به این قضیه ورود پیدا کنند و با در اختیار گذاشتن اطلاعات لازم در جهت آگاه سازی کشاورزان از اوضاع بازار و همچنین سیاست های حمایتی هوشمندانه با تمرکز بر محصولات کشاورزی، از ضرر و زیان کشاورزان در نتیجه نوسان های قیمتی جلوگیری کنند.
به هر صورت امید است که دولت و سیاستگذاران بخش کشاورزی به صورت جدی به این قضیه ورود پیدا کنند تا در سال های آینده شاهد نوسان قیمتی محصولات کشاورزی و در نتیجه ضرر و زیان کشاورزان و مصرف کنندگان این محصولات نباشیم.
