خسارات مالی و جانی گرما در خوزستان

به گزارش مهر، مدیرکل هواشناسی خوزستان با اشاره به رسیدن دمای اهواز به ۵۴ درجه سانتی‌گراد، گفت: چنین دمایی حداقل در ۱۰ سال اخیر در کشور بی‌سابقه بوده است. کوروش بهادری گفت: «البته در سطح جهان چنین دماهایی در نقاطی نظیر دره مرگ آمریکا و العزیزیه لیبی تجربه شده است اما در چند سال گذشته دمای ۵۴ درجه در هیچ نقطه‌ای از کشور ما ثبت‌نشده بود.»

مدیرکل هواشناسی خوزستان تصریح کرد: به‌جز اهواز، شهرهای امیدیه، آغاجاری، ماهشهر، گتوند، بستان، هندیجان و دزفول نیز دمای بالای ۵۰ درجه سانتی‌گراد را تجربه کردند.

اولین حادثه جدی

امسال شرایط به‌گونه‌ای بود که نه‌تنها انسان‌ها که حتی برخی تجهیزات و تأسیسات نیز توان تحمل در برابر گرمای شدید هوا را نداشتند و گاه و بی گاه تصاویری ناشی از آتش گرفتن تجهیزات برقی و خروج قطار از ریل منتشر شد تا ثابت شود امسال گرمای هوا در استان خوزستان خیلی باب طبع نیست و مشکلات و گرفتاری‌های فراوانی را به همراه داشت.

اولین مشکلی که گرمای بی‌سابقه با خود به همراه داشت، قطعی‌های گاه و بی گاه برق بود که در شرایط گرمایی که گاه به ۵۴ هم می‌رسید بدون برق به سر کردن واقعاً قابل‌تحمل نبود.

اولین بحران جدی در این زمینه، آتش گرفتن ایستگاه توزیع برق سپیدار اهواز در آخرین روزهای بهار امسال بود و این اتفاق که مردم بخشی از اهواز را کلافه کرده بود حکایت از ورود به تابستانی سخت را برای مردم خوزستان داشت و این‌گونه هم شد.

در شب ۲۷ خردادماه امسال که گرمای شدیدی بر خوزستان حاکم شده بود، مردم منطقه سپیدار اهواز با قطع برق مواجه شدند و انتظار برای وصل مجدد آن بی‌نتیجه بود و مردم مجبور شدند به خانه‌های وابستگان خود کوچ موقت کنند.

در آن شب به گفته مدیرعامل شرکت برق منطقه‌ای خوزستان، «ایستگاه اهواز سه با آتش‌سوزی مواجه شده بود که این ایستگاه مناطقی از جمله سپیدار، باهنر و نواحی اطراف را تحت پوشش می‌دهد.»

«ترانس‌های شبکه، قلب تپنده و مهم‌ترین تجهیزات هستند که تأمین بار را انجام می‌دهند و هرچه تحت تنش باشند ریسک بهره‌برداری را بالابرده و حوادث این‌چنینی را پیش می‌آورد. براثر پرباری شبکه و افزایش دمای هوا پست سپیدار اهواز دچار مشکل شد که این امر منجر به آتش‌سوزی کابل سوئیچ گیر شد. آتش‌نشانان ساعت یک بامداد آتش آن را که از ۱۰ و هشت دقیقه شروع‌شده بود، مهار و بلافاصله نسبت به برق‌دار شدن بخش‌های آسیب‌دیده اقدام کردند . اولین ترانسفورماتور ساعت دو صبح به مدار وارد و بارگیری از آن شروع شد».

بعد از آن باز هم شاهد قطعی‌های گاه و بی گاه برق بودیم و در این مدت ترانس‌های بی‌شماری در اهواز به علت مصرف بالای برق و استفاده فراوان مردم از دستگاه‌های خنک کننده به‌منظور فرار از گرما دچار آتش‌سوزی شدند.

گرما کوتاهی‌ها را عیان کرد

بعد از اتفاق حادث شده در ایستگاه برق سپیدار اهواز، استاندار خوزستان به موارد جالبی از کوتاهی‌های گذشته اشاره کرد و گفت: تمام پست‌های فوق توزیع ما در استانی که بیشترین تولید برق کشور را داریم وضعیت مناسبی ندارند. می‌بینیم در استان فارس با چهار هزار مگاوات برق، ۲۷۰ پست وجود دارد ولی در استان خوزستان با هشت هزار مگاوات برق مصرفی تنها ۲۱۰ پست برق بوده که ۷۵ مورد آن موقتی است. متأسفانه وضعیت برق به نحوی است که ترانس به دلیل مصرف بالا آتش می‌گیرد.

غلامرضا شریعتی عنوان کرد: از بیش از ۲۰۰ پست برق فوق توزیع در واقع ۷۵ مورد آن‌ها پست‌های موقت است و این کم‌توجهی‌هایی هست که به استان شده و ما هم پذیرفتیم که با استان چنین برخورد شود. مشهد با یک هزار و ۳۰۰ مگاوات برق مصرفی، بالای یک هزار کلید خودکار (بریکر) دارد ولی خوزستان با مصرف بالای دو هزار مگاوات فقط ۷۵ کلید خودکار و اتوماتیک دارد.

شریعتی تصریح کرد: اگر قبلاً هم مانند مقطع فعلی استانداری برای این مسئله وقت می‌گذاشت و به دستگاه‌های اجرایی از جمله برق کمک می‌شد اکنون این مشکلات اخیر یا کمتر بود و یا اصلاً به وجود نمی‌آمد و تأکید می‌کنم اتفاقات روی‌داده و مشکلات مربوط به خاموشی‌های گسترده اخیر ریشه در کوتاهی‌های چند سال اخیر دارد و مربوط به چند ماه گذشته نیست.

استاندار خوزستان افزود: با وجودی که در بروز این وضعیت نقشی نداشتیم به‌عنوان نماینده عالی دولت در استان مسئولیت آن را به عهده می‌گیرم و از مردم عذرخواهی می‌کنم.

وی ادامه داد: شرکت برق در ۱۰ سال گذشته اقدامات غیراستاندارد انجام داده و پدافند غیرعامل در طرح‌های توسعه آن رعایت نشده است و وقتی چنین حادثه‌ای روی می‌دهد بخش عمده‌ای از شهروندان را دچار مشکل می‌کند و کم‌توجهی‌های مسئولان در چند سال اخیر موجب شد چنین مشکلاتی در مقطع فعلی بروز پیدا کند.

شریعتی تصریح کرد: وقتی ایستگاه‌های برق ما بالای ۱۰۰ در صد زیر فشار باشد و با قدمت زیاد نتوانند جوابگو باشد و ترانس‌های توزیع هم همین وضعیت را داشته باشند اول باید خود را مورد سؤال و نقد قرار دهیم. برای حق شهروندان طبق دستور رئیس‌جمهور که آئین حقوق شهروندی را اعلام کرد خود را مسئول می‌دانیم اما باید توجه داشت شرایط فعلی نتیجه کم‌کاری‌های سال‌های گذشته است.

خروج قطارها از ریل

اما تنها مشکل پیش آمده در این زمینه قطعی های برق نبود بلکه در این مدت چندین نوبت قطارهای مسیر خرمشهر - تهران در مکان هایی نرسیده به اندیمشک از ریل خارج و در آخرین نوبت آن، هشت نفر مجروح شدند. مسئولان راه‌آهن علت این امر را گرمای شدید عنوان کرده‌اند و شرایط به‌گونه‌ای شد که مردم از سوارشدن به قطار واهمه داشتند.

مدیرکل راه‌آهن جنوب در تشریح شرایطی که باعث خروج قطار از ریل شد با اشاره به شرایط دمایی محل حادثه خروج سه واگن قطار مسافربری خرمشهر – تهران در ۲۰ تیرماه امسال گفت: در این روز درجه حرارت بسیار افزایش یافت که در ۵۰ سال اخیر بی‌سابقه بود. هواشناسی دمای آن منطقه را ۵۰ درجه سانتی‌گراد به ما اعلام کرد اما وقتی در محل حادثه حضور یافتیم، دماسنج خودرو دمای ۵۰ درجه سانتی‌گراد را در ساعت ۱۷ نشان می‌داد.

عبدالکریم درویش زاده بیان کرد: زمانی که درجه حرارت محیط بیش از دمای پیش‌بینی‌شده افزایش می‌یابد، امواج ریز ناشی از آن، خود را در خط ریل نشان می‌دهد. فرار ریل در بیشتر اوقات در زمان عبور قطار از ریل رخ می‌دهد و معمولاً در قوس‌های خطوط ریلی، این فرار ریل اتفاق می‌افتد و نیروی گریز از مرکز، ریل را به بیرون هدایت می‌کند.

وی بیان کرد: اما در خصوص حادثه خروج واگن از ریل در ایستگاه میان آب در آن روز، خط ریل مستقیم بود و این حادثه بسیار عجیب است. در سابقه ۲۵ ساله‌ای که دارم، مشابه این حادثه که ۳۰۰ متر خطوط ریلی را حدود یک متر جابجا کند، نداشتیم.

مدیرکل راه‌آهن جنوب ادامه داد: واقعاً این حادثه پدیده بسیار عجیبی بود. حتی تراوس های بتنی که در هر ۶۰ سانتی‌متر نصب می‌شوند و ۳۰۰ کیلوگرم وزن دارند نیز در این خطوط ریلی حرکت کرده بودند. پس از این حادثه، کمیسیون عالی سوانح هم بررسی‌هایی از نزدیک انجام داد اما این حادثه، هیچ عامل دیگری جز فرار ریل و درجه حرارت هوا نداشت.

فرار از گرما و رفتن در آغوش مرگ

در مدتی که گرمای هوا در خوزستان به اوج خود رسیده بود، برخی از مردم به‌خصوص نوجوانان برای فرار از گرما به سراغ آب‌تنی رفته‌اند که به علت نبود شرایط و تجهیزات مناسب، آمار غرق شدن در خوزستان به‌شدت بالا رفت و به اخبار عادی این روزهای خوزستان تبدیل شد.

اهواز، دزفول، ایذه، آبادان و سایر شهرهای خوزستان به اخبار غرق شدن نوجوانان در این مدت خو گرفتند؛ هر چند آمار دقیقی هنوز از سوی سازمان‌های متولی امر منتشر نشده است ولی شرایط غرق شدن که اغلب آن برای فرار از گرما بوده، بسیار دل‌خراش شده است.

این در حالی است که بر اساس آمارهای موجود سه استان مازندران، خوزستان و گیلان به ترتیب استان‌های دارای بیشترین آمار تلفات غرق‌شدگی در ۱۵ سال گذشته هستند. در این مدت سه هزار و ۱۷۷ نفر در استان مازندران، سه هزار و ۹۳ نفر در خوزستان و یک هزار و ۷۶۵ نفر در استان گیلان به دلیل غرق‌شدگی جان باخته‌اند.

آمار تلفات غرق‌شدگی در این سه استان در ۱۵ سال گذشته هشت هزار و ۳۵ نفر بوده که ۴۴ درصد کل موارد غرق‌شدگی این مدت را به خود اختصاص می‌دهد.

قطعاً امسال آمار غرق شدن در خوزستان رکوردی جدید از خود به‌جای خواهد گذاشت به همین دلیل انتظار می‌رود، مسئولان ضمن تجهیز استخرها و کاهش نرخ بلیت‌ها، در شرایطی که امکان غرق شدن بالاست و به عبارتی مناطق پرخطر به شمار می‌روند، عوامل انسانی و ایمنی بیشتری برای مراقبت از جان مردم به کار گیرند.

مدیرکل پزشکی قانونی خوزستان در همین زمینه گفت: در سال گذشته ۱۳۵ خوزستانی شامل ۲۱ زن و ۱۱۴ مرد، بر اثر غرق‌شدگی جان خود را از دست دادند. بیشترین مرگ‌ومیر ناشی از غرق‌شدگی در فصل تابستان و در ماه‌های گرم سال اتفاق می‌افتد.

فرزاد حسینی افزود: در ۱۰ سال اخیر خوزستان همواره ازنظر مرگ‌ومیر ناشی از غرق‌شدگی، جزو ۳ استان نخست کشور بوده است. در استان خوزستان به علت گرمای هوا و وجود آب‌های سطحی و رودخانه‌ها، آمار غرق‌شدگی به نسبت سایر استان‌ها بالا است به صورتی که ما در اکثر شهرهای استان، رودخانه‌ها و آب‌های سطحی داریم که مردم به شنا در این آب‌ها می‌پردازند.

مرگ دو نفر به علت گرما

امسال گرمای خوزستان تلفات انسانی هم داشت و در این مدت، دو نفر از مردم خوزستان به علت شدت گرما جان خود را از دست داده‌اند که در این میان کارگران که برای امرار معاش مجبور به انجام فعالیت در شرایط بسیار سخت بوده‌اند، آسیب جدی دیده‌اند.

قائم‌مقام معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی اهواز در همین زمینه گفت: گرمازدگی در دو هفته اخیر، جان دو کارگر را در این استان گرفت.

دکتر رمضان احدی اظهار کرد: یک کارگر ۵۵ ساله کارخانه آلومینیوم‌سازی مسجدسلیمان در ساعت چهار بعدازظهر شنبه هفته قبل در هنگام کار کردن در اوج گرما به علت توقف عملکرد قلب و ریه جان خود را از دست داد. چون تعریق زیاد و بالا رفتن دمای بدن بر اثر گرما می‌تواند باعث ایست قلبی شود. نیروهای اورژانس این فرد را در حین رساندن به بیمارستان از طریق ماشین شخصی تحویل گرفته و در طول مسیر عملیات احیا را انجام می‌دادند اما فرد فاقد علائم حیاتی بود.

احدی ادامه داد: همکاران حوزه بهداشت و درمان اطلاعی از سابقه بیماری‌های قلبی و عروقی کارگر فوت شده گزارش ندادند و پزشکی قانونی مرگ بیمار را توقف کارکرد قلب و ریوی در اوج گرما گزارش کرد.

قائم‌مقام معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی اهواز گفت: کارگاه عمرانی شرکت آلومینیوم‌سازی مسجدسلیمان استانداردهای لازم طب کار و حفاظت فردی را ندارد و زمان کاری ادارات و شرکت‌های تولیدی تا ساعت ۱۳ باید رعایت شود.

احدی اظهار کرد: همچنین یک کارگر ۳۱ ساله در ساعت چهار بعدازظهر ۱۹ تیرماه براثر گرمازدگی در محل کوره‌های آجرپزی در کوت عبدالله شهرستان کارون فوت کرد.

گرمازدگی به جان مردم افتاد

در این مدت آمار گرمازدگی به‌شدت بالا رفته است و مردمی که مجبور هستند در این گرمای بی‌سابقه برای کار از منزل یا محیط کار خارج شوند با عوارضی روبرو شده‌اند. در همین زمینه برای نمونه رئیس مرکز اورژانس و فوریت‌های پزشکی خوزستان از مراجعه ۱۴۰ بیمار گرمازده به اورژانس‌های خوزستان از پنجم تیرماه تا ۱۷ تیرماه امسال خبر داد.

دکتر شهیار میرخشتی با اشاره به تعداد بیمارانی که در اثر گرمای شدید هوا و در اثر گرمازدگی از سوی اورژانس در سطح استان خوزستان مورد رسیدگی قرار گرفته‌اند، اظهار کرد: اورژانس خوزستان از ۵ تا ۹ تیرماه به ۱۱۱ بیمار گرمازده در سطح استان رسیدگی کرده که این آمار با ۲۹ نفر افزایش، در هفته بعد به ۱۴۰ نفر رسید.

وی با اشاره به افرادی که به دلیل گرمازدگی با اورژانس پیش‌بیمارستانی ۱۱۵ تماس گرفته و به بیمارستان منتقل شده‌اند، افزود: در این مدت اورژانس‌های ۱۱۵ تابعه دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز به ۳۰ بیمار گرمازده، اورژانس تابعه دانشگاه دزفول به سه بیمار، اورژانس تابعه دانشکده بهبهان به ۱۲ بیمار و اورژانس تابع دانشکده آبادان به هشت بیمار رسیدگی کرده که بدین ترتیب در مجموع ۵۳ بیمار براثر گرمازدگی با اورژانس ۱۱۵ در سطح استان تماس گرفته‌اند و توسط تکنیسین‌های اورژانس ۱۱۵ به بیمارستان انتقال یافتند و یک تا دو ساعت بستری شدند.

رئیس مرکز اورژانس و فوریت‌های پزشکی خوزستان ادامه داد:‌ همچنین در این مدت به‌طور مستقیم ۴۵ بیمار گرمازده به اورژانس بیمارستان‌های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز، ۱۵ بیمار به اورژانس بیمارستانی دزفول، ۵ بیمار به اورژانس بیمارستانی بهبهان و ۲۲ بیمار به اورژانس بیمارستانی آبادان براثر گرمازدگی مراجعه کرده‌اند.

مردم بیرون نروند

معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز نیز در خصوص گرمازدگی به گروه‌های دارای ریسک بالای گرمازدگی اشاره و تصریح کرد: در گرمای شدید بیماران قلبی، افراد دیابتی، بیماران کلیوی به‌ویژه دیالیزی‌ها و افراد دارای سابقه سکته مغزی به‌خصوص آن دسته از بیمارانی که اختلال تکلم دارند، بیشترین ریسک خطر گرمازدگی را دارند. علاوه بر این، عوارض بیماری‌های این گروه‌ها با قرار گرفتن در معرض گرمای شدید تشدید خواهد شد.

دکتر مهران ورناصری تصریح کرد: در شرایط گرمای شدید هوا که احتمال گرمازدگی نیز وجود دارد، مردم باید از ترددهای غیرضروری اجتناب و همه ترددهای خود را حتی‌المقدور به ساعاتی از روز که هوا خنک‌تر است مانند اوایل صبح و نزدیک غروب موکول کنند. همچنین در این شرایط باید از فعالیت بدنی بسیار، به علت خطرناک بودن عواقب آن پرهیز شود و در صورتی که فرد ناگزیر به انجام چنین فعالیت‌هایی است باید در حین فعالیت مصرف مایعات و به‌ویژه آب را داشته باشد و به‌طور مرتب فعالیت خود را برای دقایقی متوقف کند.

معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز با تأکید بر لزوم مصرف مایعات و به‌ویژه آب در شرایط گرمای شدید هوا، گفت: به مردم توصیه می‌شود، در خارج از منزل حتماً، آب آشامیدنی همراه خود داشته باشند. همچنین پوشیدن لباس‌های رنگ روشن به علت جذب کمتر گرما توصیه می‌شود.

خوزستان نیمه تعطیل

در فصل تابستان بیشتر روزها به علت گرمای شدید هوا در خوزستان و به‌منظور صرفه‌جویی در مصرف برق، همه ادارات و بانک‌های خوزستان تا ساعت ۱۳ فعال بوده‌اند و استان به‌نوعی نیمه تعطیل بوده است.

در این مدت استانداری خوزستان بارها طبق اطلاعیه اداره کل هواشناسی خوزستان در خصوص وقوع دمای ۵۰ درجه سلسیوس و بالاتر در سطح استان و همچنین وقوع پدیده شرجی و با هماهنگی و موافقت معاون امور عمرانی و جانشین رئیس شورای هماهنگی مدیریت بحران خوزستان به‌منظور مصرف بهینه برق ادارات، کاهش پیک باری شبکه برق، صرفه‌جویی در مصرف آب و برق به‌ویژه در ساعات اوج مصرف در ادارات و همچنین پیشگیری از قطعی‌های احتمالی آب و برق و گرمازدگی و برای رفاه و آسایش حال شهروندان، فعالیت دستگاه‌های دولتی و بانک‌ها را تا ساعت ۱۳ اعلام کرد.

آسیب‌های تشعشع خورشید برای مردم

یکی از خطراتی که در این مدت مردم خوزستان را تهدید می‌کند، افزایش اشعه فرابنفش خورشید است. مدیرکل مدیریت بحران خوزستان در همین زمینه گفت‌: در ساعات پیک میزان اشعه فرابنفش که بین ساعت ۱۴ تا ۱۷ است و به مدت کوتاهی برای دقایقی میزان این اشعه افزایش می‌یابد، با قرار گرفتن افراد در معرض تابش نور خورشید احتمال افزایش آثار نامطلوب این اشعه بر سلامتی وجود دارد.

وی ادامه داد: در جلسه ای مقرر شد با اعلام این بازه زمانی به شهروندان، ارائه آموزش‌های لازم به‌منظور اجتناب از ترددهای غیرضروری در این ساعات و در صورت ضرورت تردد استفاده از چتر، کلاه یا عینک آفتابی در بیرون از منزل پیگیری شود.

پرتوهای فرابنفش خورشید از پرتوهای طبیعی هستند و ۸۰ درصد از طبیعت را اشعه‌های رادون و فرابنفش خورشیدی تشکیل داده‌اند. اشعه فرابنفش خورشیدی از نظر فرکانسی بعد از نور مرئی قرار می‌گیرند و دارای چهار طیف (a، b، c،v) است که طیف v پرانرژی‌ترین طیف این اشعه است.

انرژی‌های پرتو فرابنفش خورشیدی تا به سطح کره زمین برسد کم انرژی ترین طیف است. لایه اوزن به‌شدت پرتوهای ماوراءبنفش خورشیدی که پرانرژی هستند را می‌گیرد و کم انرژی آن به زمین می‌رسد و همین کم انرژی ترین طیف که طیف (a) است برای انسان خطرهای زیادی دارد. همین طیف کم انرژی پرتوماوراء بنفش خورشیدی به سطح پوست نفوذ می‌کند و باعث تحریک رنگ‌دانه‌ها و برنزه شدن (تیرگی) پوست می‌شود.

از سویی ایران کشوری چهارفصل است و بیشتر در معرض پرتوگیری قرار می‌گیرد. پرتوگیری از این اشعه سرطان بدخیم پوست با کشندگی بسیار بالا را به همراه دارد که عمدتاً این سرطان در آقایان دیده می‌شود. یکی دیگر از اثرات پرتو ماورا بنفش خورشید، پیر پوستی است که به دلیل جذب طیف a این پرتو است. آب‌مروارید علت اصلی مواجهه با پرتوهای فرابنفش است که شناخت این پرتو باید در اولویت یادگیری‌های عموم مردم باشد.

خسارت گرما به کشاورزان

کشاورزی خوزستان هم از عواقب گرما بی‌نصیب نماند. برای نمونه معاون فنی جهاد کشاورزی دزفول در این زمینه گفت: گرمای شدید تابستان امسال خسارت‌هایی به محصولات کشاورزی و باغبانی شمال خوزستان وارد کرده است.

علی کرمی اظهار کرد: گرمای شدید هوا که در برخی روزهای تابستان به بالای ۵۰ درجه نیز رسید خسارت‌های زیادی به محصولات تابستانه به‌ویژه باغ‌های مرکبات وارد کرده است. خسارت‌های واردشده به محصولات تابستانه به‌ویژه باغات مرکبات مشهود بوده و سرشاخه درختان مرکبات براثر شدت گرما و تابش نور خورشید خشکیده شده است.

معاون فنی جهاد کشاورزی دزفول گفت: همه باغات مرکبات دزفول به‌طور نسبی دچار خسارت شده‌اند ولی باغ‌های پیرتر بیشتر از باغ‌های جوان دچار خسارت شده‌اند که میزان خسارت و شاخص آن‌ها از سوی مرکز تحقیقات کشاورزی در دست بررسی است.

چنین وضعی را در زمین‌های کشاورزی سایر مناطق استان نیز می‌توان دید و گرما در کنار نبود آب مناسب، نفس کشاورزی در استانی که یکی از قطب‌های تولید محصولات کشاورزی است را به شماره انداخته است.

این موارد بخشی از مشکلات و عوارضی است که گرما برای زندگی روزه مره مردم در استان خوزستان ایجاد کرده است به همین دلیل به نظر می‌رسد قرار گرفتن این معضل در کنار مشکلاتی مثل بیکاری و گردوغبار شدت مهاجرت از استان‌ها را افزایش داده است و لازم است تمهیداتی برای بهبود شرایط زندگی در استان از سوی مسئولان اندیشیده شود.