۱۲ دریاچه زیبا و شگفت‌انگیز ایران!

در این مطلب، به معرفی ۱۲ دریاچه زیبا و شگفت‌انگیز ایران می‌پردازیم که از مکان‌های دیدنی و گردشگری ایران نیز به‌حساب می‌آیند.

12- دریاچهٔ اوان
مکان قرارگیری: استان قزوین
اگر روزی خواستید قلعه الموت را ببینید، دریاچه اوان را از یاد نبرید. این دریاچه که بیش از ۷۰ هزار مترمربع مساحت دارد، در ارتفاع هزار و ۸۰۰ متری از سطح دریا واقع شده و تنها از آب چشمه‌های زیرزمینی موجود در بستر دریاچه تغذیه و تنها بخش ناچیزی از آن هنگام بارندگی تأمین می‌شود اما به‌صورت سطحی و کم. غلیان دائمی آن باعث صافی و زلالی آب دریاچه شده‌است.

عمیق‌ترین بخش اوان به ۵٫۷ متر می‌رسد که در جنوب‌شرقی آن واقع شده‌است البته برخی از مسئولان عمق دریاچه را بین یک تا ۲۰ متر تخمین زده‌اند. از سرریز آب دریاچه نیز رود کوچکی تشکیل می‌شود که آب آن مورد استفادهٔ کشاورزان روستاهای کوشک و آیین است. در تابستان این دریاچه محل ماهی‌گیری، آب‌تنی و قایق‌رانی و در پاییز، مأمن پرندگان مهاجر مانند قو، غاز، مرغابی و در زمستان با توجه به برودت هوا و یخ‌زدن سطح آن قابل اسکی‌سواری است.

11- دریاچهٔ حوض سلطان
مکان قرارگیری: شمال قم

اغلب تورهای گردشگری که برای دیدن کاشان و یا زیارت حضرت معصومه (س) به قم می‌روند، سری هم به دریاچهٔ آب‌شور حوض سلطان می‌زنند. دریاچه نمک حوض سلطان در ۴۰ کیلومتری شمال قم و به مساحت تقریبی ۲۴۰ کیلومترمربع است. وسعت و شکل دریاچه متناسب با ورود آب و میزان بارندگی آن در فصول مختلف سال متفاوت است. در مواقع بارندگی و ذوب برف‌های ارتفاعات اطراف، چون بر میزان آب ورودی افزوده می‌شود، وسعت آن زیاد و در غیر از این ایام، وسعت آن کم می‌شود. بدین‌ترتیب سطح آب دریاچه پیوسته در نوسان است. این دریاچه از دو چالهٔ جدا از هم تشکیل شده‌است.

چالهٔ غربی به نام حوض سلطان و چالهٔ شرقی به نام حوض مره است که به‌وسیله یک آبراهه به‌هم وصل می‌شوند. رودهای متعددی به این دریاچه وارد می‌شوند که از اراضی شوره‌زار و نمکی اطراف عبور می‌کنند. حوض سلطان در سال ۱۸۸۳ میلادی و بر اثر ساخت جاده شوسه تهران قم تشکیل شد.

10- دریاچهٔ ولشت
مکان قرارگیری: استان مازندران

دریاچهٔ کوهستانی ولشت در کیلومتر ۲۵ جاده چالوس کرج، شهر مرزن آباد واقع شده، دریاچه ولشت یکی از ۱۰ دریاچهٔ آب‌شیرین کشور است که در این منطقه واقع شده و محیط‌زیست مناسبی را برای پرندگان و آب‌زیان فراهم کرده است. گونه‌های گیاهی و جانوری کلاردشت نیز از دیگر ویژگی‌های آن هستند.

این دریاچه در ارتفاع یک‌هزار متری از سطح دریای خزر قرار دارد. مسیر دسترسی به آن از شهر چالوس و از طریق کندوان و محور ارتباطی چالوس به تهران آغاز و پس از طی ۲۳ کیلومتر و بعد از پل کجور و گذر از سربالایی‌ها و پیچ‌های جنگل تا کنار دریاچه ادامه می‌یابد. حضور گردشگران بدون نظارت طی سال‌های گذشته طبیعت این منطقه آسیب‌پذیر و اکوسیستم طبیعی آن را دگرگون کرده است. از جمله ورود آلاینده‌های محیطی، حیات انواع آب‌زیان چون ماهی سفید، اردک ماهی، شاه کولی و حتی جلبک‌ها و پلانگتون ها را در معرض تهدید قرار می‌دهد.

9- دریاچهٔ ارومیه
مکان قرارگیری: استان آذربایجان‌غربی

دریاچهٔ ارومیه بزرگ‌ترین آبگیر دائمی آسیای غربی است که در شمال‌غرب فلات ایران قرار گرفته است. وسعت این دریاچه ۸۷۶٫۵۱ کیلومترمربع است که حدود سه‌درصد مساحت کل کشور را دربر می‌گیرد. از نکات جالب درباره این جاذبهٔ طبیعی این است که میزان نمک محلول در آب این دریاچه دو برابر اقیانوس‌ها است و به‌همین دلیل، هیچ ماهی و نرم‌تنی به جز گونه‌هایی از سخت‌پوستان در آن زندگی نمی‌کنند، آب آن هیچ‌وقت یخ نمی‌زند و شناگران نیز می‌توانند روی آن شناور بمانند.

دریاچه ارومیه ۱۰۲ جزیره دارد که البته برخی از آنها مانند جزیره کاظم‌داشی این روزها به یک کوه تبدیل شده‌اند. مدتی‌است که این دریاچه به دلیل پل میانگذر شهید کلانتری، احداث چاه‌های عمیق بسیار زیاد و غیرقانونی و ساخت سد روی رودخانه‌هایی که دریاچه را تغذیه می‌کردند، در خطر خشکسالی شدید قرار دارد.

8- دریاچهٔ قلهٔ کوه سبلان
مکان قرارگیری: استان اردبیل

سبلان، از کوه‌های مرتفع ایران است که در شمال‌غرب کشور و در استان اردبیل قرار دارد. سبلان سومین قلهٔ بلند ایران (پس از دماوند و علم‌کوه) و یک کوه آتشفشانی غیرفعال است. ارتفاع قلهٔ این کوه ۴۸۱۱ متر است و در بالای قلهٔ آن دریاچهٔ کوچکی قرار دارد. سبلان به خاطر آب‌گرم‌های طبیعی دامنهٔ کوه، طبیعت تابستانی زیبا و پیست اسکی آلوارس موردتوجه گردشگران است.

کوهستان سبلان از کانون‌های مهم آبگیر دائمی رودهای آذربایجان می‌باشد. دامنه‌های شمالی آن به دره رود قره‌سو و اهرچایی و دامنه‌های جنوبی آن به شاخه‌های آجی‌چای منتهی می‌گردد. بنابراین سبلان بخش عمده‌ای از آب‌های حوضهٔ رود ارس و دریاچهٔ ارومیه را تأمین می‌کند در دامنه‌های سبلان چشمه‌های فراوان آب‌گرم و آب‌سرد معدنی وجود دارد که در فصول مختلف مورد استفاده اهالی مشکین‌شهر و گردشگران قرار می‌گیرد. در بالای قلهٔ سبلان حفره‌ای وجود دارد که دهانه آتش‌فشان سبلان بوده است و امروزه به‌صورت دریاچه‌ای در فصل گرم ظاهر می‌شود.

7- دریاچهٔ زریوار (زریبار)
مکان قرارگیری: استان کردستان

دریاچه آب‌شیرین زریوار یکی از مهم‌ترین دریاچه‌های غرب کشور است که در سه کیلومتری مریوان قرار دارد. مساحت این دریاچه ۷۲۰ هکتار است که حداکثر شش متر عمق دارد. وجه تسمیهٔ زریوار و زریبار که هر دو در منطقه متداول است، به واژه «زری» که در زبان کردی به معنی دریاچه است، باز‌می‌گردد. پسوند «دار» و «بار» پسوند تشبیهی و زریبار یا زریوار به معنی دریاچه‌وار است.

دربارهٔ این دریاچه افسانه‌های متعددی وجود دارد که مشهورترین آنها حکایت از وجود شهری مدفون در زیر آب‌های دریاچه دارد. در این دریاچه ماهی‌هایی چون سیاه‌ماهی خال‌دار، سیاه‌ماهی معمولی و عروس‌ماهی و همین‌طور ۳۱ گونه پرندهٔ بومی و مهاجر زندگی می‌کند. اگر به دریاچهٔ زریوار سفر کردید، قایق‌رانی روی آن به‌طور حتم خاطرات خوبی برایتان می‌سازند.

6- دریاچهٔ پریشان
مکان قرارگیری: استان فارس

دریاچه فامور یا پریشان یکی از زیباترین و بزرگ‌ترین دریاچه‌های آب‌شیرین ایران و خاورمیانه است که در بخش جره و بالاده شهرستان کازرون قرار گرفته است. مساحت این دریاچه ۴۳۰۰ هکتار است که دورتادور آن را کوه فراگرفته است.
این دریاچه دارای چهارگونه ماهی بومی به نام‌های ماهی زردک، ماهی سرخه، ماهی پرک و مارماهی آب‌شیرین و همچنین چند گونه ماهی وارداتی نظیر ماهی کپور، ماهی فیتوفالک و آمور است که در سال ۱۳۶۸ به دریاچه وارد شده‌اند اما تنها کپور معمولی با شرایط دریاچه سازش پیدا کرد و دو گونه دیگر مشکلات متعددی را به وجود آورده‌اند. هر سال با آغاز فصل پاییز پرندگان زیادی از سیبری و کشورهای اسکاندیناوی به جمله زیستگاه‌ها و دریاچه‌های استان فارس مانند دریاچهٔ پریشان کوچ می‌کنند و مناظر زیبایی را به‌وجود می‌آورند.

این دریاچه بر اثر سوزاندن بخش بزرگی از نیزارهای اطرافش به علت عملیات راه‌سازی در معرض خطر است. در طی این آتش‌سوزی‌ها هزاران قطعه لاک‌پشت و پرندهٔ مهاجر از بین رفته‌اند. همچنین بخش اعظم این دریاچه به علت خشکسالی‌های اخیر خشک شده‌است. کارشناسان بر این باورند که خشکسالی و برداشت بی‌رویه و غیراصولی آب از مهم‌ترین دلایل خشک‌شدن دریاچهٔ پریشان می‌باشد.

5- دریاچهٔ شورمست
مکان قرارگیری: استان مازندران

تورهای گردشگری زیادی به‌صورت یک‌روزه و دو روزه علاقه‌مندان را به بازدید از دریاچهٔ شورمست در سوادکوه می‌برند. دریاچه شورمست، تنها دریاچهٔ طبیعی شهرستان سوادکوه که وسعت آن ۱۵ هزار مترمربع و حداکثر عمق آن پنج متر است. این دریاچه در ۵٫۵ کیلومتری شهر پل سفید واقع شده‌است. دریاچه طبیعی شهرستان سوادکوه، در شش کیلومتری غرب شهر پل سفید و در ارتفاعات مشرف به این شهر در مجاورت روستای شورمست واقع شده‌است.

منظرهٔ این دریاچه با جنگل اطراف آن که از درختان کهنسال و بلندقامت توسکا پوشیده شده، آن را به یکی از زیباترین اماکن موجود در شهرستان سوادکوه تبدیل ساخته است. دریاچه شورمست به دلیل قرار گرفتن در شاهراه تهران شمال و وجود دو محور جادهٔ آسفالته و راه‌آهن از موقعیت بسیار مناسبی برخوردار است.

4- دریاچهٔ مهارلو
مکان قرارگیری: استان فارس

نام این دریاچه، برگرفته از نام روستای مهارلو از توابع شهرستان سروستان استان فارس است که در نزدیکی آن قرار گرفته است. وسعت این دریاچه ۲۵ هزار هکتار بوده که بخش عمده‌ای از این دریاچه بر اثر خشکسالی سال ۱۳۸۷ خشک شده و تنها ۶۰۰ کیلومتر مربع آن باقی‌مانده‌است. مهارلو در غرب دریاچهٔ بختگان که امروز کاملاً خشک شده، قرار گرفته است.

مهم‌ترین گونهٔ پرندهٔ این دریاچه فلامینگو است. از این دریاچه برای تهیهٔ نمک صنایع استان فارس هم استفاده می‌شود. همچنین به دلیل سرازیرشدن فاضلاب آب‌زیانی که در آن زندگی می‌کنند، در خطر نابودی قرار گرفته‌اند. آب دریاچهٔ مهارلو شور است که توسط سه رودخانهٔ نوبه‌ای خشک، حمزه، سروستان و همچنین روان آب‌های کوه‌های مجاور تأمین می‌شود. حداکثر عمق این دریاچه سه متر است.

3- دریای مازندران (دریای خزر)
مکان قرارگیری: استان‌های گلستان، گیلان و مازندران

طول دریای مازندران حدود ۱۰۳۰ تا ۱۲۰۰ کیلومتر و عرض آن بین ۱۹۶ تا ۴۳۵ کیلومتر است. این دریا دارای تنوع زیستی متفاوتی است که مهم‌ترین آن ماهی‌های خاویاری است. هر چند که به‌دلیل صیدهای غیرمجاز، نسل ماهیان خاویاری رو به انقراض است.
۱۳۰ رودخانه به این دریا می‌ریزند که بزرگ‌ترین آنها رود ولگا است که هر سال به‌طور میانگین ۲۴۱ کیلومترمربع آب را وارد دریای مازندران می‌کند. دریای مازندران را به نام‌های دریای خزر، ورکانه، گرگان و دریای کاسپین نیز می‌شناسند.

خزر نام قومی است که به‌همراه دیگر اقوام بیابان‌گرد شمال قفقاز، در زمان ساسانیان، بارها و بارها به سرزمین ایران تاختند و پس از حضور کوتاه‌مدت خود معمولاً به دست سپاه ساسانی از مرزهای ایران بیرون رانده می‌شدند. در هیچ‌یک از نوشته‌های مؤلفان شرقی و غربی دوران پیش از اسلام نامی از “خزر” بر دریای شمال ایران دیده نشده‌است. در نوشته‌های مؤلفین اسلامی، این دریا در کنار نام‌های دیگر، خزر هم نامیده شده‌است.
دریای گرگان یا دریای ورکانه نام این دریاچهٔ بزرگ در عهد هخامنشیان و همچنین اشکانیان است اما کاسپین از نام قوم کاسپی یا کاسی گرفته شده که قبل از آریایی‌ها در کرانه‌های غربی تا جنوب‌غربی این دریا ساکن بوده‌اند و به‌تدریج تا کرانه‌های جنوبی آمدند.

2- دریاچهٔ گهر
مکان قرارگیری: استان لرستان

دریاچهٔ گَهَر یک دریاچهٔ کوهستانی در ایران است که در منطقهٔ حفاظت‌شده اشتران‌کوه بین بخش زز و ماهروی الیگودرز و دورود قرار دارد و سالانه حدود یکصد هزار نفر از آن دیدن می‌کنند. شما می‌توانید علاوه بر استفاده از آرامش این دریاچه، ماهیگیری نیز کنید. این درحالی‌است که به‌دلیل نداشتن راه ماشین‌رو، تا حد زیادی از خرابی و آلودگی به‌دست انسان به‌دور مانده‌است.

ساحل این دریاچه به جز در ضلع غربی و شرقی که ساحلی ماسه‌ای دارند، برای شنا مناسب هستند؛ اما در سایر نقاط، دارای ساحلی صخره‌ای است که برای شنا مناسب نیست. در قسمت پایین دریاچه، جنگلی انبوه وجود دارد که در شرف نابودی است. در قسمت بالای آن نیز جنگلی انبوه وجود دارد که این جنگل هم در معرض خطر نابودی است. با حدود ۴۰ دقیقه پیاده‌روی می‌شود به دریاچهٔ گَهَر دوم رسید. عمق آن کم است و ماهیان کف دریاچه را با کمی دقت می‌شود به‌خوبی دید. ماه‌های تیر و مرداد، بهترین زمان سفر به این دریاچه است.

1- دریاچهٔ نئور
مکان قرارگیری: مرز بین گیلان و اردبیل

دریاچهٔ نِئور دریاچه‌ای ما بین شهر اردبیل و شهر خلخال در مرز بین‌استان گیلان و استان اردبیل است. این دریاچه در ۴۸ کیلومتری جنوب‌شرقی اردبیل به‌طرف خلخال در یکی از دره‌های کوهستان باغیرو و در ارتفاع ۲۵۰۰ متری از سطح دریا با مساحتی بالغ بر ۲۱۰ هکتار و عمق متوسط ۵ متر است.
پس از طی چهل کیلومتر از شهر اردبیل به سمت شهر خلخال به ده بودالالو می‌رسیم. سپس می‌بایست جاده‌ای به طول سیزده کیلومتر را به سمت بالای کوه طی کرده تا به دریاچه رسید. این دریاچه دارای نوعی ماهی به نام قزل‌آلای رنگین‌کمان می‌باشد. جادهٔ کوهستانی برای رسیدن به این دریاچه آسفالت بوده، ولی جاده دور دریاچه، خاکی می‌باشد. متأسفانه نزدیک به دو سال است که ماهی در دریاچه وجود ندارد.

ماهی‌های دریاچهٔ نئور، هر سال پیش از زمستان صید و جمع‌آوری می‌شوند زیرا در اثر یخ‌زدن دریاچه این ماهی‌ها نمی‌توانند در زمستان زنده بمانند و پس از زمستان دوباره ماهی‌های کوچک پرورشی در نئور رها می‌شوند. با بهره‌گیری از آب این دریاچه، تعدادی استخر پرورش ماهی نیز در پیرامون اردبیل درست شده‌است.