آمارها در زمینه مصرف بالای دخانیات در کشور به ویژه شیوع مصرف قلیان میان جوانان و حتی دختران و زنان گویای حرکت این معضل به سوی بحران است.
به گزارش ایرنا، مصرف قلیان برای بسیاری از جوانان دیگر از قالب تفننی و تفریحی خارج شده و به شکلی اعتیادآور مصرف می شود. برای عده ای مصرف قلیان تنها به یک بار میهمانی، طبیعت گردی یا سفره خانه گردی محدود نمی شود بلکه همچون وعده های غذایی و انجام امور روزمره، به یکی از ضروریات زندگی تبدیل شده و حتی روزانه بیش از یک بار باید مصرف شود.
آمارها در زمینه مصرف بالای دخانیات در کشور به ویژه شیوع مصرف قلیان میان جوانان و حتی دختران و زنان گویای حرکت این معضل به سوی بحران است. «اصغر سلیمی» نماینده مجلس در تازه ترین اظهارات خود نسبت به مصرف دخانیات در کشور به ویژه قلیان ابراز نگرانی و عنوان کرده است؛ ایرانیان روزانه 30 میلیارد تومان دود می کنند و مصرف سیگار و قلیان در جامعه روز به روز در حال افزایش است. متاسفانه سن مصرف دخانیات در کشور به 11 سال رسیده و از سویی گرایش زنان و نوجوانان به سمت دخانیات افزایش یافته و قبح استعمال سیگار و دخانیات در میان زنان ریخته شده است.
بنابر آمار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی حدود 8 میلیون نفر در ایران سیگار می کشند. هر سال نیم میلیون نفر به خاطر مصرف دخانیات بستری می شوند و 50 هزار نفر فوت می کنند. مصرف سیگار بین دختران در 5 سال گذشته دوبرابر شده است. اگر از جنبه های فرهنگیِ قلیان کشی که دود هوا می شود بگذریم، از آسیب های جسمی و روحی مصرف دخانیات و تحمیل هزینه های درمانی آن به نظام بهداشت و سلامت نمی توان گذشت.
قلیان، گرگی در لباس میش
بسیاری از مصرف کنندگان قلیان با این توجیه که بی ضرر بوده و اعتیادآور نیست، آن را مصرف می کنند حال آنکه بارها بر ضرر چند ده برابری قلیان در مقایسه با سیگار تاکید شده است. به گفته کارشناسان، خطرات قلیان اگر بیشتر از سیگار نباشد، کمتر نیست. هر وعده کامل مصرف قلیان برابر با مصرف یک تا 10 پاکت سیگار است.
عامل اصلی شیوع مصرف قلیان در جامعه را می توان در باورهای نادرست نسبت به مصرف قلیان جست وجو کرد. استفاده کنندگان با این تصور که دود ناشی از قلیان از آب رد شده، مواد سمی آن از بین می رود و اینکه مصرف آن مانند مواد مخدر اعتیاد آور نیست، به مصرف قلیان گاهی تا چند بار در روز اقدام می کنند. در حالی که این باور نادرست به طور قوی از سوی پزشکان تکذیب می شود.
«اگر دود قلیان به ریه وارد نشود و از راه بینی و دهان خارج شود آسیبی نخواهد داشت»؛ این جمله نادرست دیگری است که از افراد قلیانی زیاد شنیده ایم. در حالی که به گفته پزشکان باور غلطی است چرا که دود از طریق مخاط دهان و حنجره جذب بدن شده است.
قلیانی ها باید بدانند که مواد سمی ناشی از توتون و تنباکوی قلیان نه تنها در اثر عبور از آب از بین نرفته بلکه به طور مستقیم بر حجم تنفسی بدن اثر گذاشته و اسانس موجود در تنباکوها به دلیل قرار گرفتن در معرض حرارت زیاد، آسیب های جبران ناپذیری به بدن وارد می سازد.
«ایرج خسرونیا» رئیس انجمن پزشکان داخلی ایران در باره مضرات قلیان می گوید: به دلیل مرطوب بودن راه های هوایی و مجرای خروج دود، قلیان می تواند عامل مهمی جهت رشد میکروب و قارچ ها باشد. تحقیقات اخیر نشان داده اند که کشت مواد داخل لوله قلیان حاوی صدها نوع قارچ و میکروب بوده که وارد دستگاه تنفس شده و ایجاد عفونت های مزمن می کند.
شاید مصرف قلیان در سال های نخست اثر سویی بر سلامتی افراد نداشته باشد اما با گذشت زمان انواع بیماری های قلبی عروقی، مشکلات تنفسی و ریوی، ناباروری و انواع سرطان دهان، دندان و گوارش به سراغ مصرف کننده خواهد آمد. میکروب و قارچ موجود در قلیان به لایه های مختلف ریه نفوذ کرده و فرد را به انواع بیماری های مزمن ریوی و در نهایت آسم مبتلا می سازد. اسانس افزوده شده به تنباکو که بازار داغی میان متقاضیان قلیان ایجاد کرده و هر روز با طعم های جدید وارد بازار می شود موجب تحریک دستگاه تنفس و بروز حساسیت و آلرژی در افراد می شود.
«چرا بعضی از کسانی که قلیان می کشند دچار این عوارض نمی شوند؟» این پرسش برای بسیاری از مصرف کنندگان قلیان پیش می آید. پاسخ آن نیز روشن است چرا که عوارض ناشی از مصرف قلیان دیر ظهور می‌کند. سموم داخل توتون و تنباکو حالتی تجمعی پیدا می کنند و وقتی سطح آن از حد معینی بالاتر رفت، باعث بروز اختلال در شیوه تنفس و فرد زمانی از مشکل خود آگاه می شود که دیگر دیر شده و راهی جز ادامه زندگی با بیماری خود نخواهد داشت.
زنان؛ مشتریان پروپاقرص قلیان
مصرف قلیان میان برخی گروه ها و جوانان به گونه ای فراگیر شده که اگر نباشد، به اصطلاح خوش نمی گذرد. در سال های اخیر نیز قبح مصرف قلیان میان زنان و دختران از بین رفته و رفع نگاه های فرهنگی به این موضوع، پای زنان را نیز به بساط قلیانی ها باز کرده است. غافل از اینکه زنان قلیانی باید با پوست شفاف و جوان و همچنین چهره زیبا خداحافظی و به پیری زودرس، تیرگی زیر چشم و لب ها و زردی دندان ها سلام کنند. به گفته کارشناسان، نیکوتین سیگار یا قلیان در خانم‌ها جذب بیشتری دارد.
ناباروری، اختلال در جذب کلسیم، یائسگی زودرس، کاهش وزن، تخریب هورمون های جنسی و تسریع پوکی استخوان دیگر رهاوردهای قلیان برای زنان مصرف کننده قلیان خواهد بود. زنانی که گمان می برند با مصرف قلیان آسیبی به خود نخواهند زد باید به این نکته آگاه باشند که حتی قرار گرفتن در معرض دود قلیان نیز آسیب های مصرف را خواهد داشت.
بر پایه تحقیقات صورت گرفته، زنانی که در دوره بارداری خود، مصرف کننده قلیان بوده یا در معرض دود قلیان اطرافیان قرار گرفته اند، وزن نوزادشان هنگام تولد کمتر از حد طبیعی بوده و خطر ابتلا به بیماری های ریوی در این نوزادان بیشتر است. بنابراین، ورود زنان به جرگه قلیان کش ها به هر بهانه ای که هست؛ تفریح، گذراندن اوقات فراغت یا پیروی از مدگرایی، زنان را به سوی مشکلات جسمی سوق خواهد داد.
چه کسی مسئول است؟
شاید نخستین عامل گرایش جوانان ایرانی و حتی جمع های خانوادگی به قلیان نگاه نادرست بی ضرر بودن قلیان و مصرف آزاد است. مصرف آزادانه یا محدودسازی قلیان در قهوه خانه ها یکی از موارد مورد مناقشه در سال های اخیر بوده است به طوری که اختلاف نظرها در برهه ای از زمان باعث طرح ممنوعیت استعمال قلیان در قهوه خانه ها و ممنوعیت مصرف برای زنان شد. اما در اقدامات بعدی ممنوعیت از سر مصرف قلیان برداشته شد. اکنون نیز بسیاری از مخالفان معتقد به اعمال طرح های قانونی و اعلام ممنوعیت های تازه هستند در حالی که تجربه نشان داده برخوردهای سلبی و ممنوعیت های قانونی نه تنها تاثیری در رفع آسیب های اجتماعی ندارد بلکه نتیجه عکس حاصل می کند.
قیمت پایین دخانیات را می توان عامل دیگری در افزایش مصرف آن عنوان کرد. بر اساس آمار اعلامی وزارت بهداشت، در ٥٨ کشور دنیا مالیات بر خرده فروشی سیگار بالای 70 درصد است. اما در ایران تا سال گذشته این مالیات 3 درصد بود. این در حالی است که بسیاری از کشورها با وضع مالیات مناسب بر عمده فروشی، خرده فروشی سیگار و مواد دخانی توانسته اند این مشکل را کنترل و سلامت مردم را تضمین کنند.
طرح استفساریه خروج قهوه خانه‌ها از فهرست اماکن عمومی که مقامات وزارت بهداشت، درمان و آموزش در مخالفت آشکار با آن برآمده اند، این امکان را به قهوه خانه داده که اماکن خصوصی تلقی شوند. بنابراین کارشناسان بهداشت محیط نیز حق ورود به آنجا را نخواهند داشت. معاون وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی معتقد است: با توجه به اینکه مصرف مواد دخانی در اماکن عمومی ممنوع است، این استفساریه مطرح شده تا به این ترتیب صورت مسئله پاک شود.
از رشد قارچ‌گونه سفره خانه های سنتی در شهرها و مناطق مختلف نیز نباید غافل شد. سفره خانه هایی که برای جلب مشتری با اجرای موسیقی زنده سنتی از خانواده ها پذیرایی می کنند، نقش موثری در برگزاری دورهمی های خانوادگی همراه با مصرف قلیان دارند. به طور عموم نیز قیمت و کیفیت غذاهای سرو شده در سفره خانه ها نسبت به سایر رستوران ها پایین است. بنابراین هرچه بیشتر در جلب مشتری تلاش می کنند.
بنابراین به نظر می رسد با آگاه سازی زنان و مردان از مضرات مصرف قلیان، راه کوتاه تری برای مقابله با این آسیب پیش رو داریم تا اعمال ممنوعیت های قانونی. قیمت گذاری و اعمال مالیات های سنگین برای قهوه خانه و سفره خانه ها و همچنین دخانیات نیز راه دیگری برای دودشدن سرمایه مردم به هوا خواهد بود.
