بینندگان شبکه‌های مستند، نسیم و در گذشته شبکه افق با مستند مسابقه «خانه ما» که رقابتی برای مدیریت هزینه‌های زندگی است، آشنا هستند.
به گزارش روزنامه جوان، فصل پنجم این برنامه تلویزیونی در حال پخش است و مورد استقبال مخاطبان قرار گرفته است. به همین بهانه «جوان» گفت وگویی با احسان عمادی، کارگردان «خانه ما» انجام داده است.
از چه زمانی همکاری تان با گروه سازنده «خانه ما» آغاز شد؟
در سه فصل از «خانه ما» به عنوان نویسنده نریشن همکاری داشتم و فصل پنجم این برنامه که در حال پخش است و فصل بعدی که در تبریز ساخته شده و هنوز پخش نشده را کارگردانی کرده‌ام.
«خانه ما» با دیگر رئالیتی شو‌هایی که از تلویزیون پخش می‌شود، تفاوت‌های زیادی دارد و همین موضوع باعث شده تا نگاه متفاوتی به آن شود!
نمی‌دانم منظورتان از متفاوت بودن دقیقا چه بعدی از برنامه است، اما ما سعی کرده‌ایم در این برنامه خانواده‌های عادی ایرانی را در بخش‌های مختلف کشور با چالش‌های مدیریت و خلاقیت در زندگی روبه‌رو کنیم و تصویر این چالش ها، مهر و محبت‌ها و حتی جر و بحث‌هایی را که به وجود می‌آید به نمایش می‌گذاریم. فکر می‌کنم این اولین مسابقه‌ای است که در تلویزیون ما پخش می‌شود و تا این حد به زندگی خصوصی مردم نزدیک می‌شود.
اما خیلی گفته می‌شود که «خانه ما» شباهت‌های زیادی به «بفرمایید شام» دارد، این حرف را قبول می‌کنید؟
موافق نیستم، اولا اینکه خود برنامه «بفرمایید شام» یک برنامه اورجینال شبکه «من و تو» نیست، آن‌ها امتیاز یک برنامه مشهور خارجی به نام «COME AND DINE WITHME» را که سال هاست با این روش تولید و پخش می‌شود خریده‌اند و مشابه آن را تولید می‌کنند. در ثانی اینکه برای ساخت یک برنامه، از برنامه‌های مشابه ایده گرفته شود مسئله‌ای عادی است. اگر خاطرتان باشد بعد از مشهور شدن برنامه بفرمایید شام، سریعاً نمونه مشابه آن را در ایران با نام «شام ایرانی» تولید و در شبکه نمایش خانگی پخش کردند. در ضمن فقط یکی از بخش‌های مسابقه مهمانی گرفتن است و در دیگر آیتم‌ها مانند چالش کسب و کار یا چالش یک روز بدون تکنولوژی که در این فصل اضافه شده هیچ تشابهی با آن برنامه نداریم.
گفته شده که نریتور برنامه «خانه ما» مانند «طغرل» بفرمایید شام است، با همان بیان طنز و تکه انداختن ها!
خیلی این موضوع را شنیده‌ام، به نظرم دلیلش این است که در تلویزیون ایران یا تلویزیون‌های فارسی‌زبان، رئالیتی شو با «بفرمایید شام» شروع شده و تصور قبلی از این گونه برنامه تلویزیونی وجود ندارد، برای همین هر برنامه‌ای را که در این ژانر تولید می‌شود می‌خواهند با همان نمونه اول مقایسه کنند. در حالی که داشتن نریشن طنز یکی از الگو‌ها در تولید رئالیتی شو‌هاست که در سراسر دنیا نمونه‌های آن تولید می‌شود، حتی در برنامه تلویزیونی «تخته گاز» جرمی کلارکسون، این شوخی‌ها را خودش در برنامه انجام می‌داد.
قبول دارید ما در ایران خیلی دنبال مقایسه کردن برنامه‌های موفق با هم هستیم؟
بله، وقتی در تلویزیون قرار است برنامه «هفت» تولید شود، خود مدیران تلویزیون می‌گویند، ۹۰ سینمایی قرار است ساخته شود، چون اولین برنامه چالشی در تلویزیون و موفق‌ترین آن همین ۹۰ است یا حتی وقتی صحبت از ایجاد برنامه چالشی در ژانر سیاسی به میان می‌آید، می‌گویند می‌خواهیم ۹۰ سیاسی راه‌اندازی کنیم. زمانی مخاطب تلویزیون فکر می‌کرد فقط مستند یعنی «راز بقا» بعد بی‌بی‌سی آمد مستند سیاسی نشان داد، تازه مخاطب دید که نه ژانر‌های مستند دیگری هم وجود دارد.
به این موضوع اشاره کردید که برنامه‌ای مثل بفرمایید شام هم کپی برداری بوده، خود «خانه ما» چقدر از برنامه‌های خارجی ایده گرفته است؟
طراحی این برنامه تلویزیونی مربوط به سه یا چهار سال پیش است که آقای اسلامی و رمضانی پور که تا دوره چهارم کارگردانی «خانه ما» را بر عهده داشتند، کار طراحی را انجام دادند. آن‌ها بهتر می‌توانند درباره اینکه ایده از کجا گرفته شده توضیح دهند، اما با شناختی که از آقای اسلامی دارم، می‌دانم ایشان همیشه نسبت به الگوی مصرف و ریخت و پاش و اسراف‌ها در زندگی نقد داشت و دغدغه اصلاح این وضع را داشت و به دنبال اصلاح فرهنگ مصرف‌گرایی که مد شده، بوده است، اما رئالیتی‌شو‌ها معمولا بر این پایه فانتزی قرار دارند که فرد را در موقعیتی قرار می‌دهند و امکاناتی در اختیارش می‌گذارند که تا پیش از این از آن محروم بوده، ولی در خانه ما برعکس عمل شده و جذابیت رئالیتی شو‌های خارجی در آن دیده نمی‌شود. این برنامه نه سلبریتی دارد، نه آدم‌هایی با پیروزی‌ها یا شکست‌های خاص در آن شرکت دارند، همه شرکت‌کننده‌های ما آدم‌های معمولی هستند.
یکی از نقد‌هایی که به این برنامه وارد شده این است که گفته می‌شود «خانه ما» مردم را به سمت خساست تشویق می‌کند، مثلاً شرکت کننده‌ای مهمانی می‌دهد و به مهمانان سیب زمینی پخته می‌دهد!
باید در چند بخش به این سؤال جواب دهم. ابتدا اینکه همه رفتار‌های شرکت کننده‌ها مورد تأیید ما نیست و این موضوع را در نریشن برنامه بیان می‌کنیم. آن برنامه که شما اشاره کردید فید بک‌های منفی زیادی داشت و ما با موضع‌مان در برنامه نشان دادیم که مورد تأیید ما نبوده است. نکته دوم این است که ما در تبریز قبل از مسابقه از مردم درباره هزینه‌های زندگی صحبت کردیم که هزینه‌های خورد و خوراک و رفت و آمد و مواد شوینده در ماه چقدر است، این هزینه‌ها به جز هزینه اجاره بهای خانه است. تقریباً به‌طور متوسط مابین ۷۰۰ تا یک‌میلیون۲۰۰ هزار تومان بود. ما در تبریز ۸۰۰ هزار تومان به هر خانواده دادیم که از متوسط گفته شده هم بیشتر بود. حتی در بیشترین حالت یک خانواده با ۳۰ درصد کاهش هزینه می‌توانست به راحتی زندگی کند. دست آخر هم باید گفت: ما ایرانی‌ها در زندگی بسیار سمت ریخت و پاش رفته‌ایم و معنای سفره باز و دست و دلبازی در فرهنگ ما بد جا افتاده است. به نظرمان این فرهنگ باید اصلاح شود.
اگر قرار باشد هدف از تولید برنامه «خانه ما» را در یک جمله توضیح دهید چه می‌گویید؟
خیلی سخت است که در یک جمله بخواهم توضیح دهم ولی می‌شود گفت: تلنگری برای اصلاح سبک زندگی خانواده‌های ایرانی است. ما حتی تلاش می‌کنیم مهارت‌های افراد را تقویت کنیم و آموزش غیر مستقیم برای مدیریت زندگی، مدیریت کسب و کار و رفتار‌های اجتماعی ارائه دهیم.
تیتراژ برنامه «خانه ما» را «گامنو» خواننده زیرزمینی خوانده، چرا از یک خواننده زیرزمینی در برنامه تلویزیونی استفاده کردید؟
این تیتراژ از فصل اول برنامه بوده و در همان زمان تصمیم‌گیری شده است. شعر و ترانه این آهنگ کاملاً با روح حاکم بر برنامه و هدف آن که اصلاح الگوی مصرف و ریخت و پاش نکردن است، همخوانی دارد. اتفاقاً در این فصل از برنامه که در رشت است، شرکت کنندگان، دابسمش این آهنگ را اجرا کرده‌اند که امیدوارم در مونتاژ به خوبی دیده شود. از نظر من آهنگی که برای تیتراژ انتخاب شده جزو نقاط قوت برنامه است و نباید آن را تغییر داد.
