زنان نماینده در مجلس هم با انواع و اقسام محدودیت‌های جنسیتی روبه‌رو هستند و این موضوعی است که بعد از نطق اخیر پروانه سلحشوری و واکنش‌های بعضی از نمایندگان، بیشتر مورد بحث قرار گرفته است.
روزنامه شهروند نوشت: «پروانه سلحشوری»، نماینده تهران، جامعه‌شناسی که از همان بدو ورودش به مجلس دهم خبرساز شد، چهارشنبه پشت تریبون مجلس رفت تا نطق ٧دقیقه‌ای سالانه‌اش را انجام دهد و حرف‌هایش درباره حصر، وضع معیشتی مردم، حضور نیروهای نظامی در رکن‌های حکومتی و... بعضی‌ها را آن‌چنان در مجلس و بیرون آن خشمگین کرد که آنها را پیش و بیش از هر موضوعی، یاد «زن بودن» او انداخت. در روزهای گذشته، پروانه سلحشوری با انواع و اقسام ناسزاها در فضای مجازی و واقعی و حتی رسانه‌ای مانند روزنامه کیهان روبه‌رو شده و می‌گوید؛ در این باره حیران است. او می‌گوید: فعلا نمی‌خواهد درباره این موضوع صحبت کند اما از این واکنش‌ها شوکه شده است.
«طیبه سیاوشی»، همکار «پروانه سلحشوری» در مجلس و فراکسیون زنان آن است. او در گفت‌وگوی تفصیلی با «شهروند» از فضای مجلس در روز چهارشنبه، نوع واکنش‌ها به پروانه سلحشوری و محدودیت‌هایی که در مجلس، سد راه زنان نماینده است، می‌گوید. او می‌گوید به دلیل قوانین ایران، مردان از همه نوع و قشر و سوادی، خودشان را بهتر از زنان، حتی زنان نخبه و نماینده می‌دانند و به همین دلیل هم هست که به خودشان اجازه می‌دهند در فضای مجازی و واقعی هرطور می‌خواهند، با آنها رفتار کنند.
خانم سیاوشی همانطور که می دانید بعد از نطق خانم سلحشوری در جلسه روز چهارشنبه مجلس، واکنش‌های بسیاری را برانگیخت. شما پیش بینی می‌کردید که چنین بشود؟
بحث نطق‌ها به عنوان یکی از حقوق اصلی نمایندگان است که هرسال این حق را دارند در بحث‌های سیاست‌های کلان و فرهنگی اجتماعی و... نطق سالانه ٧دقیقه‌ای داشته باشند. آن روز آقای حیدری و خانم سلحشوری نطق سالانه‌شان را در مجلس کردند و بعد آن خانم چنارانی در نطق ٥دقیقه‌ای صحبت کرد؛ او انتقاداتش به دولت را مطرح کرد و هرچه که خواست، گفت. من هم از او تشکر کردم بابت نطقش، چون حق یک نماینده است که انتقادش را بکند ولی بدون تهدید یا کلام خارج از چهارچوب قانون. آن روز هم خانم سلحشوری صحبت کرد و هم خانم چنارانی ولی ببینید که چه وضعیتی را برای سلحشوری ایجاد کرده‌اند! درحالی که نطق آقای حیدری خیلی‌خیلی تندتر از نطق خانم سلحشوری بود. در کدام جامعه‌ای دیده‌اید که زن و مرد دارند فعالیت می‌کنند و این‌طوری توهین‌آمیز با زنان فعال سیاسی انجام شود؟
همین چند روز پیش که نخست‌وزیر انگلیس به آفریقای جنوبی رفته و در برنامه‌ای حرکات موزون انجام داده بود، به او انتقادهایی شد اما تا جایی که من می‌دانم، برخوردهای تند این‌چنینی با او نشد.
بله، او به مدرسه‌ای رفته بود و آن‌جا موزیک آفریقایی زده بودند، خانم می هم شروع کرده بود به رقصیدن که ترکیبی از رقص آفریقایی و غربی بود. بعد از آن بدون اینکه بخواهند به جنسیتش توهین کنند، گفته بودند خانم نخست‌وزیر، نرقص، رقص شما عجیب و غریب است. البته بعدش که او رفته بود به جای دیگری در همان شهر، دوباره با ساز رقصیده بود؛ او نقدها را شنیده بود ولی فکر کرده بود که کارش ایرادی ندارد و می‌تواند ادامه دهد. حرف من این است که وقتی توهین و برخورد جنسیتی با کسی می‌کنید، طرف مقابل قفل می‌شود و نمی‌داند که واقعا جواب کدام حرکت است که این برخوردها دارد با او می‌شود. الان حال خانم سلحشوری هم همین است؛ او حیران مانده که چرا چنین حرف‌هایی را دارند درباره‌اش می‌زنند؟ می‌گوید کجای بحث من می‌توانست چنین حرف‌های زشتی را به دنبال داشته باشد؟ موضوع این است که در جامعه ما نقد و توهین و فحش‌دادن با هم برابر است، افراد همه اینها را با هم انجام می‌دهند.
به بحث واکنش‌ها برمی‌گردیم. کمی از جو مجلس در روز چهارشنبه و زمان نطق خانم سلحشوری بگویید. حین و بعد نطق او، فضای مجلس چطور بود؟ آن‌طور که از فیلم‌ها برمی‌آید، تعدادی از نمایندگان با صدای بلند به او اعتراض می‌کردند و بعدش هم خبر آمد که تعدادی از نمایندگان به خانم سلحشوری توهین کرده‌اند؛ هرچند بعضی‌شان الان می‌گوید که حرف‌هایش توهین‌آمیز نبوده است.
حدود ٦-٥نفر بودند که یا زیرلب یا بلند به سخنان او اعتراض می‌کردند.
این افراد چه کسانی بودند؟
من ترجیح می‌دهم اسم نیاورم. فضا طوری بود که این افراد توهین می‌کردند ولی افراد دیگری بودند که مخالف حرف‌های خانم سلحشوری بودند اما با ادبیات بدی در این‌باره صحبت نمی‌کردند؛ حتی بعضی افراد در شهرهای این نماینده‌ها اسم آنها را برده و انتقاد کرده بودند که چرا با این زن نماینده بد رفتار کرده‌اید.
یعنی مردم قم که آقای امیرآبادی نماینده‌اش است؟
نه، این ماجرا درباره نماینده دیگری بود که شأنش متفاوت از آقای امیرآبادی است. با وجود این که عضو فراکسیون ولایی است. می‌خواهم بگویم مردم آن حوزه انتخابیه با وجود این که خط و خطوط سلحشوری را می‌دانند و می‌دانند که چقدر با نماینده‌شان متفاوت است، در عین حال به او حق نمی‌دهند که بیاید هر چه می‌خواهد بگوید و به او انتقاد می‌کنند. این نماینده هم حالا درصدد برآمده که به مردم شهرش ثابت کند حرف بدی در این‌باره نزده است. به هرحال اسم‌هایی مطرح شده است و البته من چندان موافق آمدن اسم‌ها نیستم.
ولی بعضی از این افراد، طوری واکنش نشان داده‌اند که به نظر می‌آید خودشان با آمدن اسمشان هیچ مشکلی ندارند؛ مانند آقای کریمی‌قدوسی.
بله، او نوشته است که استکبار جهانی یک اتاق فکر دارد و بعضی نمایندگان از این اتاق فکر خط می‌گیرند؛ چند نفر را هم مانند آقای حیدری، خانم سلحشوری، آقای کریمی و کواکبیان اسم برده است. این سنت اسم آوردن واقعا کار غلطی است، این رسم باید از مجلس بیفتد. الان این افراد را دارند به خیانت متهم می‌کنند، درحالی‌که اینطور نیست. همین چند روز پیش عده‌ای از زنان بیرون مجلس از من می‌پرسیدند که نطق‌های خانم سلحشوری را چه کسی می‌نویسد و من در پاسخ گفتم که یک نطق پنج دقیقه‌ای هم که به او می‌افتد، خودش می‌رود در اتاق چایخوری، نطقش را می‌نویسد و معمولا به من می‌دهد می‌خوانم، اگر ویرایشی داشته باشد، می‌گویم، ولی اینکه کسی به او ایده و نظر بدهد، اصلا و ابدا.
به آن روز مجلس برگردیم. بعد از آن که نطق خانم سلحشوری تمام شد، واکنش‌ها چطور بود؟
من و عده‌ای از نماینده‌ها رفتیم جلو و از او تقدیر کردیم که کار مرسومی است، ولی بعدا شنیدم که وقتی نشسته است، عده‌ای به او اعتراض‌های تندی کرده‌اند.
عده‌ای که بعضی‌شان می‌گویند ما نگفته‌ایم.
من با گوش خودم آن حرف‌ها را نشنیدم. خود آقای کریمی‌قدوسی هم آن روز پشت سر من نشسته بود، ولی من نشنیدم حرفی بزند؛ حالا هم که دراین‌باره نوشته، از بعد سیاسی با موضوع برخورد کرده است.
شما گفتید که در جامعه ایران، فضا برای کار زنان فعال باز نیست. این فضا در مجلس چطور است؟
متاسفانه این فضای حاکم در جامعه است. ما ٦ درصد آن مجلسیم؛ تعداد کم ما باعث شده فضای راحتی برای فعالیت و پیشبرد موضوعاتی که در چارچوب قانون است، وجود نداشته باشد، یعنی ما برای مباحثی که فکر می‌کردیم بعد از دوسال می‌توانیم آنها را پیش ببریم، دچار محدودیت‌هایی هستیم.
منظورتان بیشتر محدودیت‌های جنسیتی است یا سیاسی؟
هم محدودیت‌های جنسیتی است و هم اینکه به دلیل چارچوب سیاسی که ما داریم، وقتی می‌خواهیم کاری را پیش ببریم، کارمان را در آن چارچوب می‌بینند. ما ناچاریم حداکثر تلاشمان را در این مجلس بکنیم. این مجلس، مجلسی نبوده که ١٧ زن فعال را به خودش دیده باشد. فرصت‌هایی که زنان در مجلس به دست می‌آورند، واقعا محدود است و خیلی آرام پیش می‌رود.
یعنی غیر از موقع نطق‌ها، در مواقع دیگر هم مدام این را حس می‌کنید که اگر یک نماینده مرد بودید کارتان خیلی بهتر پیش می‌رفت.
بله، معلوم که اینطور است. نطق، یک‌صدم کار ما است. ما مدام در صحن و در کمیسیون‌ها و ... فعالیت می‌کنیم، ولی سخت به نتیجه می‌رسد. این فرصت بعد از ٤٠ سال برای زنان ایرانی مهیا شد که ١٧ زن به مجلس بیایند؛ من فکر می‌کنم ما باید همه تلاشمان را در این مجلس بکنیم، با وجود اینکه هم تنگ‌نظری‌ها زیاد است، هم تنگناها.
برگردیم به واکنش‌های بیرون مجلس به نطق خانم سلحشوری. همان روز او فیلم نطقش را در حساب توییتری‌اش گذاشت و نظراتی که کاربران برای این پست او گذاشتند، خیلی تند و حاوی رکیک‌ترین اهانت‌ها بود. تحلیل شما دراین‌باره چیست؟
بله، در فضای مجازی و بعد در روزنامه (...)، رسانه رسمی کشور که مردم آن را می‌خوانند، واکنش‌ها بسیار وحشتناک بود. من معتقدم که اگر یک زن، نماینده هم باشد، یک مرد عادی و عامی و حتی بی‌سواد جامعه هم فکر می‌کند شأنش از او بالاتر است. خب راست هم می‌گوید.
راست می‌گوید؛ این که شأنش از یک زن باسواد فعال بیشتر است؟
بله؛ از این نظر که قانون شأن او را بالاتر از منِ زن قرار داده، می‌دانید چرا؟ برای اینکه وقتی شما برای ازدواج به محضر می‌روید، ٢٠ تا شرط ضمن عقد را آقا به شما می‌بخشد که شما یک مهریه را به او ببخشید؛ یعنی او ٢٠ تا حق دارد، شما یکی. بعد تازه الان عده‌ای راه افتاده‌اند و به دلیل اینکه قیمت سکه بالا رفته، می‌خواهند قانون را دست‌کاری کنند و میزان مجاز مهریه را کم کنند. من گفتم حق ندارید این کار را بکنید؛ شما ١٠ تا از حقوق آن مرد را کم کنید، زن هم خود به خود مهریه‌اش را کم می‌کند. وقتی این‌همه حق قانونی به مردان داده شده، خب معلوم است که آنها خودشان را بهتر از زنان می‌دانند. وقتی هم که خانواده‌ها را نگاه می‌کنیم که مثلا زن می‌خواهد از آن جدا شود، دائم چه کسی را متهم می‌کنیم که نمی‌تواند در این شرایط بماند و زندگی کند؟ زن را. دائم او را متهم می‌کنیم که دارد زیاده‌طلبی می‌کند یا چه کسی دارد مخالف عفاف و حجاب و حریم خانواده حرکت می‌کند؟ زن. بنابراین آن مرد عامی بی‌سواد شأن خودش را بالاتر از من نماینده می‌داند. خب شاید حق دارد که بیاید این‌طوری کامنت بگذارد.
حالِ خود خانم سلحشوری این روزها چطور است؟ فعلا او ترجیح داده که با رسانه‌ها درباره این واکنش‌ها صحبت نکند.
اینها فقط واکنش نبود؛ حجم زیادی از آن برخورد سکسیستی با ماجرا بود. به نظرم این باید بررسی شود؛ این جامعه هنوز موجودیت یک زن را در عرصه سیاسی و در بالاترین سطح حاکمیتی نمی‌تواند بپذیرد. خانم سلحشوری می‌گوید شوکه شده‌ام و فکر نمی‌کردم این برخوردهای جنسیتی با من شود. نطق آقایان حیدری و نعمتی خیلی تندتر از نطق خانم سلحشوری بود اما واکنش‌ها اینطور نبود.
