نمازهای نافله

(مسأله 764) نمازهای مستحبّی زیاد است و آنها را نافله گویند و بین نمازهای مستحبی به خواندن نافله های شبانه روز بیشتر سفارش شده 1 و آنها در غیر روز جمعه سی و چهار رکعتند که هشت رکعت آن نافلهٔ ظهر و هشت رکعت نافلهٔ عصر و چهاررکعت نافلهٔ مغرب و دو رکعت نافلهٔ عشا و یازده رکعت نافلهٔ شب و دو رکعت نافلهٔ صبح می باشد و چون دو رکعت نافلهٔ عشا را بنابراحتیاط واجب2 باید نشسته خواند3، یک رکعت حساب می شود. ولی در روز جمعه بر شانزده رکعت نافلهٔ ظهر و عصر، چهاررکعت اضافه می شود4.

1- مکارم: [و] نافله های شبانه روزی عبارتند از: نافلهٔ ظهر هشت رکعت و نافلهٔ عصر نیز هشت رکعت است، نافلهٔ مغرب چهاررکعت و نافلهٔ عشا دو رکعت است که نشسته خوانده می شود، نافلهٔ شب یازده رکعت و نافلهٔ صبح دو رکعت است. و چون دو رکعت نافلهٔ عشا یک رکعت حساب می شود، مجموع این نافله ها سی و چهار رکعت خواهد بود، ولی در روز جمعه سی و هشت رکعت است زیرا چهار رکعت به نافلهٔ ظهر و عصر اضافه می شود (همهٔ نافله ها دو رکعت دو رکعت خوانده می شود.)

2- اراکی، گلپایگانی، فاضل: احتیاط مستحب...

زنجانی: بنابراحتیاط ...

3- بهجت، مظاهری: چون دو رکعت نافلهٔ عشا را باید نشسته خواند...

4- خوئی، سیستانی: و بهتر آن است که تمام بیست رکعت را پیش از زوال بجا آورد (سیستانی: بجز دو رکعت آن، که بهتر است در وقت زوال باشد).

صافی: و بهتر این است که تمام بیست رکعت را پیش از ظهر بجا آورد.

زنجانی: [و] نمازهای نافله –به جز نافله وتر و برخی نافله هایی که در کتابهای مفصّل ذکر شده- دو رکعت دو رکعت خوانده می شود.

بهجت: که تمام آن را می توان قبل از ظهر بجا آورد.

وحید: وبنابرمشهور بهتر آن است که شش رکعت آن وقت انبساط خورشید و شش رکعت وقت ارتفاع خورشید و شش رکعت قبل از زوال و دو رکعت وقت زوال خوانده شود.

(مسأله 756) از یازده رکعت نافلهٔ شب، هشت رکعت آن باید به نیّت نافلهٔ شب و دو رکعت آن به نیّت نماز شفع و یک رکعت آن، به نیّت نماز وتر خوانده شود1. و دستور کامل نافله شب در کتابهای دعا گفته شده است2.

1- گلپایگانی، صافی: و هشت رکعت نافلهٔ شب و همچنین نافلهٔ ظهر و عصر و مغرب را باید مانند نماز صبح دو رکعتی بخوانند...

نوری: و دستور کامل نافلهٔ شب پس از مسأله[ 766 به صورت مسائل اختصاصی] خواهد آمد.

مظاهری: [و] کلیه نوافل را باید دو رکعت دو رکعت نظیر نماز صبح خواند، مگر نماز وتر را که یک رکعت است؛ و باید بعد از بجا آوردن دو سجده تشهد خواند و سلام داد.

2- زنجانی: آداب و مستحبات نافلهٔ شب در کتابهای دعا به طور کامل گفته شده است.

مسأله اختصاصی

مکارم: مسأله 703- نافلهٔ شب از مهمترین نمازهای نافله است که در روایات اسلامی و قران مجید روی آن تأکید شده و تأثیر عمیقی در صفای روح و پاکی قلب و تربیت نفوس انسانی و حلّ مشکلات دارد. و در کتب معروف دعا، آدابی برای آن ذکر کرده اند، مخصوصاً برای قنوت نافلهٔ وتر؛ رعایت این آداب خوب است، ولی می توان نماز شب را بدون این آداب مانند نمازهای معمولی نیز انجام داد. و کسی که به علّتی نتواند آخر شب بیدار شود و نماز شب را بخواند می تواند قبل از خواب آنها را بجا آورد.

(مسأله 766) نمازهای نافله را می شود نشسته خواند ولی بهتر است دو رکعت نماز نافلهٔ نشسته را یک رکعت حساب کند، مثلاً کسی که می خواهد نافلهٔ ظهر را که هشت رکعت است نشسته بخواند بهتر است شانزده رکعت بخواند و اگر می خواهد نماز وتر را نشسته بخواند، دو نماز یک رکعتی نشسته بخواند.

این مسأله، در رسالهٔ آیت الله بهجت نیست.

*****

سیستانی: مسأله- نمازهای نافله را می شود نشسته خواند، هر چند در حال اختیار. و لازم نیست هر دو رکعت را یک رکعت حساب کند ولی بهتر است ایستاده بخواند، بجز نافلهٔ عشاء که بنابراحتیاط واجب باید نشسته خوانده شود.

مکارم: مسأله- نماز نافله را می توان نشسته خواند، ولی در این صورت احتیاط این است که هر دو رکعت را یک رکعت حساب کند، مثلاً بجای هشت رکعت نافلهٔ ظهر ایستاده، شانزده رکعت نشسته بخواند، چنانکه گفتیم نمازهای نافله را باید دو رکعت دو رکعت انجام داد، جز نافلهٔ وتر، که یک رکعت است و اگر بخواهد نافلهٔ وتر را نشسته بخواند باید دو نماز یک رکعتی نشسته بجا آورد.

مظاهری: مسأله- نمازهای نافله را می شود نشسته خواند بلکه می تواند در حال خوابیدن یا راه رفتن و سواری بخواند.ولی اگر نشسته بخواند مستحب است دو برابر بخواند ، مثلا کسی که نافله ظهر را که هشت رکعت است نشسته می خواند مستحب است شانزده رکعت بخواند و اگر در حال راه رفتن یا سواری خواند لازم نیست رو به قبله باشد چنانکه لازم نیست رکوع و سجود داشته باشد و گفتن ذکر رکوع و سجده کفایت می کند.

مسأله 767- نافله ظهر و عصر را در سفر نباید خواند1 ولی نافلهٔ عشا را به نیّت این که شاید مطلوب باشد می تواند بجا آورد2.

1-گلپایگانی، صافی: ولی نافله عشا را رجاءً می توان خواند.

خوئی، تبریزی، سیستانی، وحید: و نافلهٔ عشا چنانچه به قصد رجاء خوانده شود مانعی ندارد.

2- نوری: نافلهٔ عشا را -که نماز وتیره نامیده می شود- به نیّت اینکه شاید مطلوب خداوند باشد، می تواند بجا آورد.

*****

بهجت: مسأله- نافلهٔ ظهر و عصر در سفر، یعنی در جایی که باید نماز ظهر و عصر را شکسته بخواند ساقط می شود؛ و امّا در جایی که مخیّر است نمازش را تمام و یا شکسته بخواند أظهر عدم سقوط نافلهٔ ظهر و عصر است؛ و امّا در نافلهٔ عشا أظهر عدم سقوط آن در سفر است ولی احتیاط این است که به نیّت این که شاید مطلوب باشد بجا آورد.

مکارم: مسأله- نافلهٔ ظهر و عصر را در سفر ساقط است ونباید خواند و احتیاط آن است که نافلهٔ عشا را نیز ترک کند؛ امّا بقیهٔ نافله های شبانه روزی، یعنی نافلهٔ صبح و مغرب و نافلهٔ شب در سفر ساقط نمی شود.

زنجانی: مسأله- نافلهٔ های شبانه روز در مورد مسافر نیز مستحب است ولی نافله ظهر و عصر در سفر ساقط می شود، و نافلهٔ عشا بنابر احتیاط به قصد رجاء خوانده شود.

مظاهری: مسأله- نمازهای نافله را حتّی نافله عشا را در سفر می توان خواند به جز نافله ظهر و عصر که نباید خوانده شود.