فتاوای آیت الله العظمی گلپایگانی (قدس سره)
حكم زنى كه شوهر او مفقود الاثر است
سؤال574 - شخصى مدت هفت سال از وطن خودش مهاجرت كرد و هيچ خبرى از او نبود و عيال او به خيال اين كه شوهرش ديگر زنده نيست شوهر كرد و داراى چهار بچه شد فعلا شوهر اولش آمده مرقوم فرمائيد تكليف زن مزبوره نسبت به شوهر اول و دوم چيست و هم چنين حكم اين بچه‌ها بچه نحو است.
جواب: در فرض سؤال اين زن بر شوهر دوم حرام ابدى است و بايد از همديگر بدون طلاق جدا شوند و واجب است عده وطى به شبهه نگه دارد و بچه‌هاى آنها چون ولد شبهه بوده‌اند در حكم حلال زاده‌اند و زن به شوهر اول بر مىگردد و اگر شوهر اول او را طلاق بدهد چون بر شوهر دوم حرام ابدى است مىتواند بعد از انقضاء عده طلاق به شخص ديگرى شوهر نمايد والله العالم.
سؤال575 - دخترى در طفوليت پدرش را از دست داده و ثيبه بوده اكنون هم سرپرستى ندارد كه نفقه و سكناى او را تأمين نمايد و مدت 12 سال است كه شوهرش مفقود الاثر است و از طريق مطبوعات و راديو و تلويزيون اعلام شده متأسفانه خبرى از او نشده اكنون مستأصل گرديده مستدعى است تكليف اين دختر را معلوم فرمائيد.
جواب: از خصوص مورد سؤال اطلاع ندارم بطور كلى اگر دختر يقين داشته باشد كه شوهرش فوت كرده مىتواند عده وفات نگهدارد و پس از گذشتن عده وفات به ديگرى شوهر كند و اگر يقين به فوت شوهر ندارد مأذون است از اين تاريخ تا مدت چهار سال از شوهر تفحص نمايد و چنانچه بعد از چهار سال از او خبرى بدست نيامد با مراجعه به حاكم شرع احتياطا طلاق داده مىشود و بعد از منقضى شدن عده وفات مىتواند شوهر كند والله العالم.
سؤال576 - زنى كه شوهرش مفقود الاثر بوده شوهر كرده و پس از مدتى شوهر اولش آمده و عقد دوم باطل و براى اين شوهر حرام مؤبد شده در اين صورت مستحق مهريه از شوهر دوم مىباشد يا نه و بر فرض استحقاق، خود زن مهريه را مالك مىشود و يا شوهر اول و هم چنين اولاد حلال زاده‌اند وارث مىبرند و يا ولد شبهه وولد شبهه هم چه حكمى دارد.
جواب: زن مستحق مهر المثل است و در تفاوت بين آن و مهر المسمى مصالحه نمايند و اولاد شبهه حكم اولاد حلال را دارند در بردن ارث و غيره بلى اگر مجوز شرعى در عقد نداشته حكم زنا را دارد و استحقاق مهر ندارد يعنى اگر با علم به شوهر داشتن وعلم به حرمت شوهر كردن شوهر كرده حكم زنا را دارد.
سؤال557 - اينجانب پنج سال پيش به عقد پسر عموى خود بطور غير رسمى با اذن پدرم در آمدم هنوز عروسى نكرده بوديم كه نامبرده مفقود شد و تا به حال كه مدت سه سال است اصلا از او خبرى نيست و سه مرتبه بوسيله تلويزيون و دو مرتبه بوسيله مجله و دو مرتبه بوسيله روزنامه كثير الانتشار آگهى شده است ولى اثرى از او بدست نيامده و در اين مدت مخارج و نفقه اينجانب را پدرم متكفل شده تقاضا دارم حكم مسأله را مرقوم فرمائيد.
جواب: در صورت مفروضه كه پدر متكفل مخارج شما است لازم است صبر كنيد و اگر كسى نبود كه مخارج شما را بدهد مأذونيد كه از آن تاريخ تا مدت چهار سال تفحص كنيد اگر خبرى از او بدست نيامد احتياطا بوسيله حاكم شرع طلاق بگيريد و بعد از گذشتن عده وفات مىتوانيد به غير شوهر كنيد والله العالم.
سؤال578 - زنى كه شوهرش مفقود شده ورجوع به حاكم شرع نموده و حاكم شرع بررسى و تفحص كامل نموده و پس از تفحص بطورى كه نا اميد از زنده بودن او هستند حاكم شرع زن را طلاق داده و آن زن پس از انقضاء عده شوهر كرده پس از مدتى شوهر اولى پيدا شد تكليف اين زن چيست و مال كدام شوهر است.
جواب: در صورتى كه به مجتهد جامع الشرائط رجوع كرده و حاكم شرع تفحص لازم نموده و بعد طلاق داده و بعد از تمام شدن عده شوهر كرده باشد عقد شوهر دوم صحيح است و شوهر مفقود حقى به آن زن ندارد.
سؤال579 - در مفقود الاثر، زوجه رفع امر به حاكم نكرده و چند سال گذشته آيا با احراز اين كه اگر دوباره زوجه چند سال صبر نمايد تا از زوج طلب شود براى زوج حرج است آيا مىشود زوجه مفقود الاثر را طلاق داد يا خير؟
جواب: به نظر حقير رفع امر به حاكم شرع و گذشتن چهار سال موضوعيت دارد بلى اگر يقين داشته باشد كه فحص مؤثر نيست فحص ساقط مىشود. ولى بايد چهار سال صبر كند
سؤال580 - زنى كه در حدود بيست و هفت سال قبل شوهرش غائب و مفقود الاثر بوده با قطع به فوت شوهرش با زيد ازدواج كرده پس از گذشتن مدتى از ازدواج با مرد دوم شوهر اولش پيدا شده و پس از اطلاع از اين كه عيالش شوهر كرده وى را طلاق داده آيا پس از انقضاء عده شرعيه اين زن مىتواند مجددا با زيد ازدواج نمايد يا خير.
جواب: در فرض مذكور اگر دخول واقع شده زن بر زيد حرام مؤبد است.
سؤال581 - مردى به مسافرت رفته و عيالش از آمدن او نا اميد مىشود و به حاكم شرع مراجعه مىكند بدستور حاكم شرع آن زن به كسى صيغه مىشود و آن مرد يك شب پهلوى آن زن مىخوابد و شب دوم شوهرش از مسافرت برمىگردد و از زنش مىپرسد آيا در اين مدت با كسى ازدواج كرده‌اى مىگويد نه و شوهرش با او نزديكى مىكند و صبح معلوم مىشود كه با كسى ديگر هم ازدواج كرده و حالا زن حامله است و هر دو شوهر او را ترك كرده‌اند مرقوم بداريد كه بچه مال كيست وخرج زن را كه بايد بدهد.
جواب: در صورتى كه زوجه امر را به حاكم شرع يعنى مجتهد جامع الشرائط ارجاع كرده باشد و به امر او چهار سال تفحص از چهار طرف شده باشد و بعد از تفحص، حاكم شرع او را طلاق داده باشد و بعد از عده وفات شوهر كرده باشد عقد دوم صحيح است و اولاد به شوهر دوم ملحق مىشود و الا عقد دوم باطل و اولاد به شوهر اول ملحق مىشود.
سؤال582 - زنى است شوهرش شانزده ماه پيش در ميان تظاهرات انقلاب شركت كرده و ديگر به خانه برنگشته زن مىگويد يقين دارم كشته شده آيا به يقين زن اكتفا مىشود و مىتواند شوهر برود يا نه تقاضا مىشود جنابعالى هم اجازه دهيد و تكليفش را روشن فرمائيد.
جواب: در فرض مسأله كه زن يقين به موت شوهر خود دارد به موجب يقين خود مىتواند بعد از نگهداشتن عده وفات شوهر كند و اگر نسبت به فوت شوهر مشكوك باشد بايد به حاكم شرع رجوع و به اذن او مدت چهار سال از شوهر خود تفحص و بعد از چهار سال حاكم او را طلاق بدهد وعده وفات نگهدارد و پس از گذشتن عده مىتواند به ديگرى شوهر كند.
