رانت پخش زنده مهم‌ترین رویداد فرهنگی به چه کسی می‌رسد؟ / آیا اینفلوئنسرها به جشنواره ملی فجر سرازیر می‌شوند؟

سی و هفتمین جشنواره ملی فیلم فجر در شرایطی طی هفته‌های آینده برگزار می‌شود که مشخص نیست امتیاز پخش زنده مهم‌ترین و پرمخاطب‌ترین رویداد فرهنگی ایران بر اساس چه فرآیندی واگذار می‌شود و این امتیاز نیز همچون دیگر اجزای جشنواره با ترک تشریفات و به صورت رایگان در اختیار یکی از شرکت‌های داخلی قرار می‌گیرد و عملاً به یک رانت تبدیل می‌شود؟

به گزارش «تابناک»؛ جشنواره ملی فیلم فجر همزمان با چهلمین سال انقلاب اسلامی ایران کمتر از دو هفته دیگر آغاز می‌شود و به طور خاص سینماملت به عنوان سینمارسانه‌ها میزبان اخبار و رویدادها خواهد بود. در اتفاقی نادر برنامه برگزاری جشنواره فجر نه در بهمن ماه اعلام شد که این می‌تواند نشانه‌ای از بهبود برنامه‌ریزی جشنواره باشد، هرچند تا زنگ آغاز جشنواره به صدا درنیاید و روند برگزاری مهم‌ترین رویداد فرهنگی کشور رصد نشود، نمی‌توان دراین باره داوری جدی داشت.

در این شرایط یکی از پرسش‌های اساسی درباره نوع پوشش این رویداد توسط وی‌او دی‌هاست. با وجود آنکه شمار قابل توجهی از وب‌سایت‌هایی مشابه یوتیوب در ایران وجود دارد اما در چند سال اخیر صحنه برای آپارات چیده شده است. در دوره پیشین امتیاز پخش زنده جشنواره ملی فیلم فجر با ترک تشریفات به وب‌سایت آپارات واگذار شده بود. با توجه به آنکه ارقام کلی درباره جشنواره سی و ششم اعلام شد، مشخص نیست بابت امتیازی که به آپارات واگذار شده، چه درآمدی برای جشنواره به دست آمده اما بی‌شک این امتیاز ارزش ویژه‌ای دارد و صدهزار بازدید برای آپارات به همراه داشته است.

با توجه به آنکه اساساً برگزاری مناقصه برای واگذاری امور گرانقیمتی چون پذیرایی جشنواره یا مزایده برای واگذاری امتیاز تبلیغات یا پخش زنده جشنواره فجر کاملاً منسوخ است و دبیر جشنواره تصمیم می‌گیرد این فرصت‌ها را در اختیار چه گروه‌ها و موسسه‌هایی قرار دهد، ابهامات جدی در این زمینه وجود دارد. آپارات فاقد مجوز پخش زنده از سازمان صداوسیما به عنوان متولی این حوزه است و بنابراین پخش زنده این دوره از جشنواره و همراهی مسئولان جشنواره با این اقدام خلاف قانون تلقی خواهد شد اما با توجه به استقرار دوربین‌های آپارات در قرعه‌کشی جشنواره، دور از انتظار نیست که این روند در جشنواره سی و هفتم نیز تداوم یابد.

این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که اکنون وب‌سایت‌های متعددی در حوزه VOD فعالیت هستند و اگر قرار باشد چنین امکانی ارائه شود و به رایگان باشد، باید در اختیار همه سرویس‌های وی او دی فعال باشد و یا به صورت مزایده قرار گیرد و در نهایت برنده مزایده حق پخش زنده نشست‌های خبری را در اختیار داشته باشد. شنیده‌های «تابناک» حکایت از آن دارد که برخی سرویس‌های وی او دی دیگر که از قضا از صداوسیما نیز مجوز قانونی پخش زنده را داشتند، خواستار پوشش زنده جشنواره سی و هفتم را داشته‌اند اما به آنها پاسخ روشنی داده نشده است.

نکته دیگر اینکه بسیاری از رسانه‌های پرمخاطب با تعداد معدودی خبرنگار در جشنواره فجر حضور خواهند داشت اما 60 نفر به نام ویدیوهایی به اسم برنامه در آپارات بارگذاری می‌شوند، درخواست حضور در جشنواره را داده‌اند که رویکرد ناعادلانه است. آیا جشنواره‌های کن، برلین و ونیز اقدام به صدور مجوز برای هر یوتیوبری می‌کنند که در یوتیوب یک کانال با یک میلیون یا چند میلیون فالوئر دارد یا اینفلوئنسرهای اینستاگرام را با صدها هزار مخاطب به رسمیت می‌شناسند؟ بررسی‌های «تابناک» حکایت از آن داشت که پاسخ به این پرسش منفی است.

جشنواره‌های معتبر نظیر کن، برلین و ونیز تنها به خبرنگاران و منتقدینِ رسانه‌های رسمی پرمخاطب اعم از شبکه‌های تلویزیونی پرمخاطب، روزنامه‌های پرتیراژ و همچنین خبرگزاری و وب‌سایت‌های خبری معتبر کارت ورود به تعداد بسیار محدودی می‌دهند و به هیچ عنوان کارت برای یوتیوبر و اینفلئونسرها صادر نمی‌کنند. رویه جشنواره‌ها به این ترتیب است که معمولاً در یک وی ای دی (معمولاً یوتیوب) یا سایت اصلی جشنواره ویدیوهای مرتبط با جشنواره را بارگذاری می‌کنند.

بنابراین انتظار می‌رود این استاندارد که فعلاً در سطح بین‌المللی در نظر گرفته می‌شود، در ایران نیز اجرا شود و هرکس با ساخت چند ویدیو در آپارات نتواند یک قشون به جشنواره فجر بیاورد و این مسیر که از برنامه مد این وب‌سایت تا گروه‌های پراکنده فعال در آن امکان استفاده از سالن رسانه‌ها را بیابند، اقدام غیرحرفه‌ای است و این غیرحرفه‌ای‌گری زمان به اوج خود می‌رسد که از میان وب سایت‌های فعال در این حوزه، صرفاً زمینه برای یک وب‌سایت VOD بدسابقه فراهم شود.