فتاوای آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله)
احکام اعتکاف
١ – چنانچه معتکف بعد از اذان مغرب روز دوم اعتکاف حائض شود
سؤال:خانمی بعد از اذان مغرب روز دوم اعتکاف، حائض شده است؛ آیا قضای اعتکاف بر او واجب است؟
جواب:با توجه به این که وارد روز سوم نشده، چنانچه اعتکاف واجب نباشد، قضا بر او واجب نیست.
٢ – شرط رجوع در نیت اعتکاف
سؤال:اگر کسى در نیّت خود شرط رجوع کند، آیا بدون بروز مانع مى تواند اعتکاف را در روز سوّم بهم بزند؟
جواب:اشکال دارد.
٣ – اعتکاف کودک نابالغ
سؤال:حکم اعتکاف کودک نابالغ، خصوصاً بعد از ورود به روز سوّم اعتکاف، چیست؟
جواب:در صورتى که ممیّز باشد، و شرایط اعتکاف را انجام دهد، اشکالى ندارد.
٤ – دیدار معتکف با اعضای خانواده
سؤال:ملاقات و گفتگوى اعتکاف کننده با اعضاى خانواده اش (همسر، خواهر، مادر) در طول اعتکاف چه حکمى دارد؟
جواب:اشکالى ندارد.
٥ – خروج از مسجد برای تهیه غذا در اعتکاف
سؤال:کسانى که مشکل خاصّى از نظر تغذیه دارند، آیا مى توانند جهت آوردن غذا از محلّ اعتکاف خارج شوند، و مجدّداً باز گردند؟
جواب:در صورت ضرورت مانعى ندارد.
٦ – خارج شدن از اعتکاف مستحب در روز سوم
سؤال:اگر فردی اعتکاف مستحب را در روز سوم رها کرد وظیفه اش چیست؟
جواب:کار خلافی مرتکب شده و باید اعتکاف را قضا کند.
٧ – نیت روزه در اعتکاف
سؤال:آیا روزه در اعتکاف باید به نیت خود اعتکاف باشد ؟
جواب:لازم نیست روزه مخصوص اعتکاف باشد، بلکه با هر روزه اى اعتکاف تحقّق مى یابد. بنابراین، مى تواند با روزه هاى مستحبى، یا روزه قضاى ماه رمضان، یا روزه کفّاره ماه مبارک، یا کفّاره نذر و عهد و قسم و قتل و مانند آن، معتکف شود. حتّى اگر نذر اعتکاف کرده باشد (که بدین وسیله اعتکاف واجب گردیده) مى تواند روزه مستحبى بگیرد. البتّه یک استثنا وجود دارد، و آن روزه استیجارى است، که قناعت کردن به آن مشکل است.
٨ – بجا نیاوردن روزه ی روز سوم اعتکاف در ماه رمضان
سؤال:اگر در ماه مبارک رمضان، اعتکاف کنیم و روزه روز سوم اعتکاف را نگیریم یعنی یک روزه ماه مبارک را نگرفتیم و یک روزه روز سوم اعتکاف آیا دوکفاره جمع بر ما واجب می شود یا یک کفاره؟
جواب:یک کفاره بیشتر ندارد مگر اینکه با جماع روزه را باطل کند که دو کفاره دارد.
٩ – اعتکاف مسافرین
سؤال:امسال توفیق نصیب بنده شده که در جوار آستانه رضوی معتکف شوم، اما از انجا که بنده ساکن تهران هستم در ایام اعتکاف مسافر می باشم. می خواستم راهنماییم کنید که آیا می توانم با نیت نذر در مراسم معنوی اعتکاف شرکت کنم یا خیر؟
جواب:بدون قصد اقامت ده روز نمی توان در سفر معتکف شد.
١٠ – راه رفتن در سایه برای معتکفی که از مسجد خارج شده
سؤال:هرگاه معتکف براى کار ضرورى از مسجد خارج شود، حکم ایستادن و راه رفتن در سایه چیست؟
جواب:اشکالى ندارد.
١١ – راه رفتن در سایه برای معتکفی که از مسجد خارج شده
سؤال:هرگاه معتکف براى کار ضرورى از مسجد خارج شود، حکم ایستادن و راه رفتن در سایه چیست؟
جواب:اشکالى ندارد.
١٢ – جاری کردن صیغه عقد در حال اعتکاف
سؤال:آیا در حال اعتکاف مى توان صیغه عقد خواند؟
جواب:اشکالى ندارد.
١٣ – گرفتن طلب در حال اعتکاف
سؤال:معتکف از کسى طلبکار است، آیا مى تواند طلب خویش را بازستاند؟
جواب:مانعى ندارد.
١٤ – سرودن شعر در اعتکاف
سؤال:گفتن شعر در اعتکاف نهى شده است; اگر در اعتکاف اشعارى در مدح اهل بیت(علیهم السلام) بیان شود، آیا خللى در اعتکاف ایجاد مى کند؟
جواب:خللى وارد نمى کند.
١٥ – شرکت معتکف در راهپیمایی
سؤال:آیا شرکت در مراسم و راهپیمایى هاى مهم مانند روز قدس، 22 بهمن، و مانند آن، جزء مصادیق ضرورت عرفى، یا شرعى محسوب مى شود؟
جواب:احتیاط آن است که معتکف در این امور شرکت نکند.
١٦ – اهمیت اعتکاف
سؤال:اهمیّت اعتکاف را براى همه مخصوصاً نسل جوان، بیان فرمایید:
جواب:در دنیاى پر غوغاى مادّى، که جاذبه ها به سوى مادّیّت است، بر قلب و روح انسان زنگار مى نشیند. زنگارى از غفلت و دورى از خدا، که اگر با نیایش و عبادت برطرف نگردد، ممکن است روحانیّت و معنویّت را از وجود انسان برچیند. و این که در روایات اسلامى نماز تشبیه به نهر آب پاکیزه اى شده که انسان در هر شبانه روز پنج بار خود را در آن شستشو مى دهد، اشاره به همین نکته است. در میان عبادات «اعتکاف» ویژگى خاصّى دارد، و از جهاتى شبیه به مراسم حج و احرام است، که انسان را به جهانى مملوّ از روحانیّت و معنویّت سوق مى دهد. در محیط یک مسجد جامع سه روز ماندن، روزه گرفتن، و به عبادت پرداختن، و در خودسازى کوشیدن، و به غیر خدا نیندیشیدن، تحوّل عظیمى در روح انسان پدید مى آورد، که صفا و نورانیّت آن بى نظیر است. به حمد اللّه در سالهاى اخیر اعتکاف از سوى قشر جوان، و مخصوصاً دانشجویان عزیز، مورد استقبال واقع شده، و لذّت و آثار این عبادت روحانى را دریافته اند، و ما این استقبال عظیم را به آنها تبریک مى گوییم. امیدواریم جوانان عزیز ما، مخصوصاً دانشجویان در این امر، که وسیله موثّرى براى قرب پروردگار است، نیز نسبت به دیگران پیشگام باشند، و از نتایج معنوى آن کاملا بهره مند شوند.
