فتاوای آیت الله العظمی سبحانی (مدظله)
جزء جدا شده از بدن مرده
سؤال: جزء جدا شده از بدن مرده يا زنده اگر از مواضع هفت گانه باشد آيا حنوط كردن آنها لازم است؟
جواب: اگر جزء جدا شده از مواضع هفت گانه، از ميت باشد حنوط نمايند و در جزء جدا شده از زنده، احتياط واجب حنوط نمايند. والله العالم
تعويض سنگ قبر
سؤال: آيا تعويض سنگ قبر و تجديد آن جايز است يا خير؟
جواب: تجديد قبر به جز در موارد خاصى مكروه است. والله العالم
غسل استخوان
سؤال: جزء جدا شده از بدن مرده، اگر استخوان بدون گوشت باشد وظيفه در مورد غسل مس ميت و غسل ميت و كفن و دفن چيست؟
جواب: هرگاه ميّت را غسل نداده باشند دست زدن بر استخوان جدا شده از او، موجب غسل است و احتياطاً آن استخوان را غسل داده و در پارچه اى پيچيده و دفن نمايند. والله العالم
انتقال اجسادى كه در معرض از بين رفتن هستند
سؤال: قبرستانى در حريم سد قرار گرفته است و اموات و چند شهيد نيز در آنجا مدفون مى باشند، آيا انتقال اجساد به مكان ديگر جايز است؟
جواب: در صورتى كه حفظ احترام و شئون اموات منحصر به انتقال آنها به محل ديگر باشد،اين كار را انجام دهند. والله العالم
پيوند عضو
سؤال: اگر چشم انسان مرده با زنده و يا چشم نجس العين مرده و يا زنده اى را به چشم شخص نابينا پيوند بزند، آيا چشم پيوندى و رطوبتى كه از آن بيرون مى آيد نجس است؟
جواب: اگر جزء بدن زنده گردد و حيات در او نفوذ كند پاك است. والله العالم
تهيه قبر از متولى سابق
سؤال: گورستانى است كه اشخاص با پرداخت مبلغى براى خود يا ديگران قبرى تهيه مى كنند، آيا متولى اين اماكن مى تواند به اين بهانه كه زمين وقفى و قابل فروش نبوده يا اين توافق قبل از توليت من بوده اين قرارداد را باطل نمايد؟
جواب: شرعاً متولى اول ضامن وجهى است كه از شما گرفته است بايد آن را پس بدهد يا به تعهد خود ولو با توافق با متولى دوم عمل كند; از طرف ديگر بايد وقف نامه ديده شود تا اختيارات متولى معلوم گردد در اين صورت گفتار يكى از دو متولى ثابت مى شود. والله العالم
تبديل قبرستان به مجتمع فرهنگى
سؤال: زمينى حدود 40سال پيش محل دفن اموات بوده است اكنون مى توان اين زمين را تبديل به مجتمع فرهنگى نمود؟
جواب: اگر قبرستان زمين موات بوده كه مردم در آنجا اموات را دفن كرده اند و اكنون ديگر آثارى از اموات باقى نمانده، مى توان در آنجا به اذن حاكم شرع تصرف كرد; و اگر زمينى براى دفن اموات وقف شده يا ملك كسى بوده كه به صورت موقّت براى دفن اموات در اختيار نهاده، در اين صورت نمى توان در آن تصرف كرد، براى تشخيص موضوع به علماى محل مراجعه فرماييد. والله العالم
خارج كردن پلاتين از بدن ميت
سؤال: شخصى فوت كرده و در پاى او پلاتين وجود دارد آيا جايز است بدن را بشكافند و آن را خارج نمايند؟
جواب: در صورتى كه هتك احترام ميت باشد جايز نيست. والله العالم
موت شخص جنب
سؤال: اگر شخص جنب از دنيا برود. آيا علاوه بر سه غسل ميت، غسل جنابت هم براى او لازم است؟
جواب: با انجام سه غسل (سدر، كافور و آب خالص)، جنابت رفع مى شود و غسل جداگانه لازم نيست. والله العالم
جزء جدا شده از بدن مرده يا زنده
سؤال: جزء جدا شده از بدن مرده يا زنده، اگر گوشت بدون استخوان باشد، وظيفه در مورد غسل و كفن و دفن آن چيست؟
جواب: اگر گوشت از بدن مرده جدا شده، در پارچه اى پيچيده و دفن نماييد و اگر از بدن زنده جدا شده، احتياط واجب است كه به همان شكل عمل كنيد. والله العالم
غسل نابالغ
سؤال: آيا اگر فرد نابالغ غسل مس ميّت انجام دهد، صحيح است؟
جواب: اگر قصد قربت كند، صحيح است. والله العالم
خونى كه قطع نمى شود
سؤال: جسدى در اثر حادثه اى مجروح شده و نمى توان جلوى خون را گرفت. غسل و كفن وى چگونه مى باشد؟
جواب: صبر كنند تا خون بند بيايد و تطهير كنند، مگر اين كه در صورت صبر كردن، اجزا متفرّق شود كه در اين فرض بايد محل زخم را به آب كر متصل كرده، لحظه اى كه خون بند مى آيد، غسل دهند. سپس به وسيله ى پنبه آن محل را خشك كنند. آنگاه پنبه يا پارچه اى بر روى زخم بگذارند كه خون به كفن سرايت نكند. والله العالم
مخفى شدن پوست به جهت دوختن آن
سؤال: جنازه اى را كالبد شكافى كرده، سپس دوخته اند و در اثر آن، مقدارى از پوست مخفى شده و آب به آن نمى رسد. چه بايد كرد؟
جواب: به همان شكلى كه هست غسل دهند. والله العالم
غسل دادن جنينى كه به صورت قطعه قطعه خارج شود
سؤال: جنينى به صورت قطعه قطعه شدن از رحم خارج شده است، آيا بايد غسل داده و كفن شود؟
جواب: اگـر جنين مورد سؤال، چهارماهه باشد غسل مى دهند و جنين كمتر از آن را در پارچه اى مى پيچند و دفن مى كنند. و الله العالم
غسل و كفن ميتى كه سر و سينه او از بين رفته
سؤال: در اثر تصادف، سر و سينه و شكم جنازه از بين رفته است، وظيفه در مورد غسل و كفن و دفن او چيست؟
جواب: نخست بايد آلودگى ها از قبيل خون و غيره را پاك كنند. آنگاه مجموع را غسل دهند و كفن كنند و اگر در اثر غسل دادن، اجزاى بدن مرده از هم مى پاشد، تيمم دهند و كفن كنند. والله العالم
عضو جدا شده از ميت
سؤال: اگر عضوى از بدن جدا شود، آيا غسل آن لازم است؟
جواب: هرگاه عضو جدا شده از انسان زنده، داراى استخوان باشد احتياطاً غسل داده مى شود و با پارچه اى پوشانده و دفن مى كنند. والله العالم
نجاست دستكشى كه ميت را غسل داده اند
سؤال: اگر ميت را با دستكش غسل دهند، آيا دستكش نجس مى شود؟
جواب: پس از اتمام غسل ها، دستكش و تمام چيزهايى كه موقع غسل دادن از آن استفاده شده، پاك است . والله العالم
غسل بچه سقط شده
سؤال: آيا براى بچه ى سقط شده، غسل ميت لازم است؟
جواب: هرگاه طفلى سقط شود كه چهار ماهه يا بيشتر باشد، غسل ميت واجب است و اگر چهار ماهه نباشد، در پارچه اى پيچيده و سپس بدون غسل دفن كنند. والله العالم
سينه جدا شده از زنده يا ميت
سؤال: اگر جزء جدا شده از بدن مرده يا زنده، استخوان سينه باشد; با وجود قلب يا بدون آن، وظيفه در مورد غسل و كفن و دفن چيست؟
جواب: غسل و كفن كنيد و پس از نماز دفن نماييد. والله العالم
آبى كه ميت را با آن غسل داده اند به لباس بپاشد
سؤال: آيا آبى كه ميّت را با آن غسل مى دهند، اگر به لباس غَسّال بپاشد پاك است؟
جواب: غسال لباس خود را آب بكشد. والله العالم
جزء جدا شده از ميت بدون گوشت
سؤال: جزء جدا شده از بدن مرده اگر استخوان بدون گوشت باشد، در مورد غسل مس ميت، غسل ميت و كفن و دفن آن، وظيفه چيست؟
جواب: هرگاه ميّت را غسل نداده باشند، دست زدن بر استخوان جدا شده اش موجب غسل است و احتياطاً آن استخوان را غسل داده و در پارچه اى بپيچند و دفن كنند. والله العالم
تهيه كفن از اموال كسى كه خمس را نداده
سؤال: شخصى كه خمس مالش را نپرداخته، از دنيا رفته است. آيا براى تهيه ى كفن مى توان از همين مال استفاده كرد؟
جواب: كفن مقدم بر تمام واجبات مالى و ديون است و خمس در بقيه ى تركه تعيّن پيدا مى كند.
جدا شدن پوست ميت به هنگام غسل
سؤال: اگر هنگام غسل دادن، پوست ميت جدا مى شود آيا غسل دادن آن واجب است؟
جواب: هرگاه جريان آب بدون دست كشيدن ممكن باشد و مشكلى پيش نيايد به همين نحو غسل دهند، در غير اين صورت، تيمم داده شود. والله العالم
عدم رعايت شرايط نماز ميت
سؤال: اگر براى مرد، نماز ميت زن و براى زن، نماز ميت مرد خوانده شود، وظيفه چيست؟
جواب: نماز ميت را اعاده كنند و اگر دفن شده است، مقابل قبر او بخوانند. والله العالم
شك در انجام غسل ميت و مس نمودن ميت
سؤال: شك داشتم كه ميت را غسل داده اند يا نه ولى او را مس كردم. آيا غسل مس ميّت بر من واجب است؟ 2. اگر در صحت غسل ميت شك كردم وظيفه ام چيست؟
جواب: در فرض اول بايد غسل ميت كنيد و در فرض دوم اگر ديگرى غسل داده غسل او حمل بر صحت مى شود و نياز به غسل مس ميت نيست. والله العالم
استبراء ميت
سؤال: در منطقه ى ما، قبل از انجام غسل ميت برخى مى گويند مستحب است كه ميت را استبراء داده، سپس غسل دهيد، آيا چنين كارى لازم است؟
جواب: مستحب است قبل از غسل اول و دوم، شكم را مالش دهند كه بعداً كفن آلوده نشود. والله العالم
دفن طفل و كارهاى مربوط به وى
سؤال: آيا دفن طفل از نظر واجبات و مستحبات مانند اشخاص بالغ است؟
جواب: دفـن طفل با اشخـاص كامـل در واجبـات و در بـرخى از مستحبـات يكسان اسـت و لحد نيز براى طفل مستحب است. والله العالم
تخريب قبرستان قديمى
سؤال: در روستـايى قبـرستـانى قـديمى هست كه بيش از صد سال قدمت دارد و قبر جديدى در آن نيست. آيا مى توان تخريب و به عنوان مسير از آن استفاده كرد؟
جواب: هرگاه وقف بودن قبرستان، شرعاً ثابت نشده واحتمال داده شود كه زمين مواتى بوده كه به اين كار اختصاص يافته است، تخريب و جاده سازى با نظر عالم بزرگ محل، مانع ندارد. والله العالم
ساخت جاده بر روى قبور مؤمنان
سؤال: آيا ساختن جاده بر روى قبر مؤمنين جايز است؟ و آيا عبور و مرور بر قبور جايز است؟
جواب: بسمه تعالى: هرگاه قبرستان موقوفه باشد ساختن جاده جايز نيست و همچنين اگر زمين مواتى بوده و در آنجا اموات را دفن مى كردند در صورتى كه موجب اهانت باشد جائز نيست مگر اينكه ساليان درازى از دفن اموات گذشته باشد . و راه رفتن از روى قبور در قبرستان مكروه است . والله العالم
استفاده از خاك قبرستان
سؤال: قبرستان متروكه اى كه از عمر آن 50 سال بيشتر مى گذرد و گاهى در آن استخوان انسان پيدا مى شود آيا مى توان براى ساخت از خاك آن استفاده كرد؟
جواب: بسمه تعالى: هرگاه قبرستان متروكه وقف نباشد استفاده از خاك آنجا مشروط بر اين كه نبش قبر نباشد اشكال ندارد . والله العالم
تبديل گورستان به خيابان و انتقال استخوان ها
سؤال: اخيراً كه بعضى از گورستانها را در مسير خيابان واقع مى شود و يا احياناً بخواهند به مؤسسه علمى و يا درمانى و يا توليدى تبديل گردد قهراً مستلزم نبش قبر مى باشد. آيا در صورت قطعى بودن اين اقدام اولياء ميّت مى توانند (قبل از نبش قبر توسط ديگران ) خودشان به اين كار مبادرت كنند و بدون اينكه استخوانها متفرق شوند آنها را در كيسه اى جمع آورى نمايند و نقل مكان بدهند يا نه؟
جواب: بسمه تعالى: در صورت قطعى بودن نبش قبر، مى توانند با حفظ احترام ميت و مراقبت در عدم هتك، باقى مانده جنازه را به نقطه بهتر منتقل كنند.والله العالم
تراشيدن عكس متوفى بر سنگ قبر
سؤال: در گورستانها تراشيدن عكس متوفّى بر روى سنگ و نصب آن بر سر قبر جهت شناسايى چه حكمى دارد؟
جواب: بسمه تعالى: اگر مجسمه حساب شود ، جايز نيست.والله العالم
دفن چند طبقه
سؤال: آيا دفن اموات در چند طبقه جايز است؟
جواب: بسمه تعالى: اشكال ندارد . والله العالم
انتقال جسد ميت بدون شكافتن قبر
سؤال: قبرى در روستاى دور افتاده قرار گرفته است اگر اطراف قبر بتون ريزى شود و قبر را بدون نبش و شكاف با جرثقيل به مكان مناسب حمل كنند آيا انجام اين كار جايز است؟
جواب: بسمه تعالى: هرگاه در انتقال قبر، هتك حرمت و اهانتى نباشد اشكال ندارد . والله العالم
مقتول در راه نهى از منكر
سؤال: شخصى در راه امر به معروف و نهى از منكر به قتل مى رسد آيا مى توان بر روى سنگ قبر آن مقتول كلمه «شهيد در راه امر به معروف و نهى از منكر» نوشت؟
جواب: بسمه تعالى: شهيد در اصطلاح فقهى به كسى مى گويند كه در ميدان جنگ كشته شده باشد و در غير اين صورت شهيد خوانده نمى شود مگر اين كه بگويند ثواب شهيد را به او مى دهند، بهتر است كه اگر مى خواهند سنگ قبر چيزى بنويسند يكى از دو جمله و مانند آن را انتخاب كنند . (مقتول راه خدا، يا كشته راه خدا) . والله العالم
دفن ميت در قطعه شهدا
سؤال: اگر فردى در راه امر به معروف كشته شود، مى توان او را در قطعه شهداء دفن كرد؟
جواب: بسمه تعالى: هرگاه زمين مزبور را براى شهداء وقف كرده اند، دفن غير شهيد در آن جا جايز نيست و اگر آن قطعه را اختصاص به شهداء داده اند در حالى كه زمين وقف عام يا موات بوده چنين دفنى اشكال ندارد . والله العالم
مرگ مادر و جنين
سؤال: مادرى به همراه بچه در شكم خود در يك تصادف رانندگى از دنيا رفته است آيا لازم است بچه را از داخل شكم مادر خارج و جداگانه دفن كنند، يا اين كه مادر و بچه را به همان صورت دفن كنند؟
جواب: بسمه تعالى: به همان صورت زن را دفن كنند . والله العالم
مرگ شوهر و زينت زن
سؤال: آيا واجب است زن زينت هايى را كه در زمان حيات شوهر بر بدن داشته، در مرگ شوهر خارج نمايد؟
جواب: بسمه تعالى: آنهايى كه معمولاً زنان در همه حالات دارند مانند گوشواره، درآوردن آنها لازم نيست، اما چيزهايى كه در موقع خاص مى پوشند يا انجام دهند مانند سرمه كشيدن، . . .، لباس فاخر پوشيدن، يا طلاجات گرانقيمت استفاده از آنها حرام است . والله العالم
پيوند اعضا و نسوج
سؤال: آيا پيوند اعضاء و نسوج از بيمارانى كه مرگ مغزى شده اند و همچنين پيوند از حيوان نجس العين به انسان جايز است؟
جواب: بسمه تعالى: مرگ مغزى مجوّز اخذ اعضاء نيست، بايد مرگ قلبى نيز اتفاق بيافتد، و به تمام معنى بميرد در اين صورت اخذ عضو با اجازه ولى در صورت ضرورت از قلب و كليه و كبد كه حيات شخص ديگرى به آن بستگى دارد اشكال ندارد و پيوند عضو نجس العين هرگاه با بدن انسان جوش بخورد حكم بدن انسان را دارد . والله العالم
تاًخير در غسل و كفن ميت
سؤال: در شرايطى كه دفن فورى اموات ممكن نباشد، آيا ساير واجبات مثل غسل، كفن و نماز (كه امكان انجامش هست) واجب است فوراً انجام شود يا مى توان آنها را به تاًخير انداخت؟
جواب: بسمه تعالى: مادامى كه اهانت به ميت نباشد و بدن تغيير نكند تأخير اشكال ندارد . والله العالم
تبديل قبرستان
سؤال: مكانى حدود 40 سال پيش قبرستان بوده پس از مقدارى حفر براى احداث چاه به استخوان اموات برخورد نموديم آيا كندن چاه جايز است؟
جواب: بسمه تعالى: هرگاه به هنگام حفر به استخوان ميتى برخورد كنند كه در اين صورت بايد آنجا را پر كنند و نقطه اى ديگر را انتخاب كنند كه قبر نباشد . والله العالم
حجّيت سند عادى ميت
سؤال: آيا طرح دعوا به موجب سند عادى بر عليه ميّت مسموع است؟
جواب: بسمه تعالى: هرگاه سند عادى همراه با امضاء يا مهر ميّت باشد و دو شاهد عادل شهادت دهند كه خط و يا امضاء از آن ميّت است ادعاى طرف ثابت مى شود به شرط اينكه مدّعى نزد حاكم شرع قسم بخورد كه ذمّه ميّت مشغول است . والله العالم
حك كردن اسامى جلاله بر سنگ قبر
سؤال: آيا حك كردن اسامى جلاله كه جزء اسم اشخاص قرار مى گيرد مانند عبدالله يا كلمات قرآنى بر روى سنگ قبر جايز است؟
جواب: بسمه تعالى: بنابراحتياط در نوشتن عبدالله به جاى كلمه «الله» سه نقطه گذاشته شود، اما نوشتن كلمات مشترك كه هم در قرآن و هم در غير قرآن وجود دارد اگر به قصد قرآن نباشد اشكال ندارد . والله العالم
پيوند اعضاى بدن مسلمان از اعضاى كافر
سؤال: پيوند بدن مسلمان از اعضاء كافر چگونه است ؟
جواب: بسمه تعالى: در داخل بدن كه با اعضاء جوش مى خورد، اشكال ندارد. والله العالم
دست زدن بر استخوان اموات
سؤال: در بعضى از گورستانها بعضاً به قطعه اى از استخوانهاى اموات برخورد مى كنيم كه يقين داريم غسل داده شده است. آيا مس چنين استخوانهايى موجب غسل مس ميّت مى باشد؟
جواب: بسمه تعالى: اگر يقين دارد كه غسل نداده اند بايد غسل مس ميت بكند. والله العالم
كيفيت نماز ميّت در جماعت
سؤال: در مراسم نماز ميّت عدّه اى از نمازگزاران به شكل جماعت يوميه سكوت مى كنند با توجه به اينكه اين عده حايل بين امام و مأمومين بعدى مى شوند اگر مأمومين صفهاى بعدى تكبيرات و ادعيه را بگويند نمازشان صحيح است؟ اگر صحيح باشد جماعتاً يا منفرداً؟
جواب: بسمه تعالى: اگر اتصالى در بين نباشد بهتر است نيت فرادا كند. والله العالم
دفن ميت بدون نماز
سؤال: ميّتى كه بيش از يكماه بدون نماز ميّت دفن شده است، آيا بعد از گذشت يك ماه يا بيشتر باز هم نماز ميّت بر قبر او واجب است؟
جواب: بسمه تعالى: بايد نماز ميت را در كنار قبر خواند. والله العالم
متلاشى شدن بدن ميت در اثر تصادف
سؤال: بدن شخصى در تصادف اتومبيل به حدى متلاشى شده است كه قابل غسل و تيمّم نيست آيا براى هر عضو جدا شده بايد غسل و يا تيمّم داده شود؟ و يا يك غسل براى همه اجزاء كافى است؟
جواب: بسمه تعالى: پس از جمع آورى ، يك غسل كافى است.والله العالم
غسل توسط زن نامحرم
سؤال: اگر جهت غسل ميت غير از زن نامحرم كس ديگرى نباشد وظيفه چيست؟
جواب: بسمه تعالى: هرگاه اهل كتاب مماثل هم نباشد غسل ساقط است ولى احتياطاً غير مماثل بدون لمس از پشت لباس غسل بدهد. والله العالم
نماز ليلة الدفن
سؤال: آيا خواندن يك نماز ليلة الدفن براى تعدادى از اموات صحيح است؟
جواب: بسمه تعالى: براى هر كدام نماز جداگانه بخواند . والله العالم
مخفى شدن مقدارى از پوست پس از دوختن عمل جراحى
سؤال: امواتى را كه براى كالبد شكافى مى برند پس از دوختن پوست مقدارى از بشره مخفى مى ماند حكم غسل با توجه به اين كه آب به تمام پوست نمى رسد چه صورت دارد؟
جواب: بسمه تعالى: اشكال ندارد و در روايت نقل شده، در صورتى كه مادرى مى ميرد و بچه اى در شكم دارد بچه را از شكم او درآورند و طبعاً شكم را مى دوزند سپس غسل بر آن دوخته شده كفايت مى كند . والله العالم
دفن دندان كشيده شده
سؤال: دفن دندان كشيده شده همراه با لثه يا بدون آن واجب است يا مستحب؟
جواب: بسمه تعالى: دفن دندان كشيده از فردى كه زنده است مستحب است . والله العالم
آية الكرسى
سؤال: آيا آية الكرسى فقط شامل آيه 255 بقره است و يا دو آيه بعد را نيز شامل مى شود؟
جواب: بسمه تعالى: آية الكرسى فقط يك آيه است و آن آيه 255 سوره بقره است ولى در نماز ليلة الدفن بايد دو آيه بعدى را اضافه كرد . والله العالم
