ایالات متحده با اقدامات جدید خود علیه ایران، موجب ناآرامی در بازار نفت خام شده است. طبق اعلامیه این کشور در روز دوشنبه، معافیتهای نفتی خریداران نفت ایران از ابتدای ماه میتمدید نخواهد شد. کشورهایی که تحت تأثیر این تصمیم قرار میگیرند، از جمله چین، هند، ژاپن، ایتالیا و کره جنوبی در صورت موافقت نکردن به خواستههای واشنگتن، تحت تحریمهای این کشور قرار خواهند گرفت. این اقدام احتمالا عرضه در بازار نفت خام را با محدودیت بیشتری مواجه خواهد کرد، چرا که در حال حاضر نیز تولیدات کشورهایی از جمله ونزوئلا، لیبی و نیجریه با مشکل مواجه است.
به گزارش
تابناک اقتصادی و به نقل از TheConversation؛ دونالد ترامپ گفته که اطمینان دارد کمبود عرضه با افزایش تولید از سوی عربستان سعودی و امارات متحده عربی جبران خواهد شد، اما کارگزاران و شرکتهای پتروشیمی آسیایی شک دارند که این دو کشور به طور کامل به خواستههای ایالات متحده تن دهند. در ماههای اخیر، عربستان سعودی و کشورهای عضو اوپک میزان تولیدات خود را به شدت کاهش داده اند، چرا که این تهدید وجود داشت که با افزایش گسترده تولید نفت شیل ایالات متحده و کاهش تقاضا در بازار جهانی انرژی، اشباع به وجود آمده و باعث کاهش شدید قیمت نفت خام شود.
در ماه دسامبر، کشورهای عضو اوپک و متحدانش (اوپک پلاس) توافق کردند که میزان تولید خود را به ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز کاهش دهند. از آن زمان تا کنون بسیاری از این کشورها پا را از این مقدار هم فراتر نهاده، به طوری که عربستان سعودی به تنهایی میزان تولید خود را ۸۰۰ هزار بشکه در روز کاهش داد. در ماه مارس، این کشور میزان استخراج خود را در حجم بی سابقهای در ۴ سال گذشته کم کرده و به ۹ میلیون و ۸۲۰ هزار بشکه در روز رساند و بدین ترتیب حجم کل تولیدات اوپک به ۳۰ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یافت.
نمودار تغییرات روزانه قیمت نفت برنت
سیاستهای نفتی
ترامپ همین حالا نیز از اوپک خواسته تا حجم تولیداتشان را افزایش دهند، و این درخواست وی موفقیت چندانی به همراه نداشته است. ممکن است عربستان سعودی دوست و متحد ایالات متحده باشد، اما آنها در این زمینه هماهنگ با سایر اعضای اوپک تصمیم خواهند گرفت و بسیاری از این کشورها متوجه ریسک موجود مبنی بر امکان کاهش قیمت نفت خام در بازارهای جهانی هستند.
هیچ کس زمانی را که در بحران نفتی ۱۹۷۳، سعودیها بر خلاف منافع غرب عمل کردند را از یاد نمیبرد، این اتفاقات در پاسخ به سیاستهای آن زمان دولت ایالات متحده که مشابه سیاستهای کنونی دولت ترامپ بودند، شکل گرفت. رئیس جمهور وقت ایالات متحده، ریچارد نیکسون در آن زمان استاندارد طلا را به کلی نابود کرد که منجر به کاهش چشمگیر ارزش دلار شد و بعد از آن نیز از اسرائیلیها در جنگ یوم کیپور علیه مصر حمایت کرد. قیمت نفت خام تحت تأثیر تورم ایجاد شده از زمانی که کشورهای عربی تحریم را آغاز کردند، از حدود ۲۳ دلار به ازاء هر بشکه در سال ۱۹۷۳، به حدود ۴۶ دلار در ۱۹۷۴ رسید.
اقدامات فعلی ایالات متحده نیز در زمانی که اقتصاد جهانی با افزایش نرخ بهره و جنگهای تجاری مواجه است، شرایط را بدتر خواهد کرد. چرا که در صورتی که صادرات ایران به صفر برسد، ۱ میلیون بشکه دیگر در روز از میزان منابع نفتی کم خواهد شد. البته این «اگر» یک اگر بزرگ است، چرا که معلوم نیست همه کشورها در این زمینه از آمریکاییها پیروی کنند.
افزایش قیمت نفت خام، منجر به افزایش قیمت سایر کالاها خواهد شد و این امر فشار تورم را بالا خواهد برد، به خصوص در کشورهایی مثل هند که در حال حاضر تورم صعودی را تجربه میکنند. در چنین کشورهایی هزینه واردات نیز تحت تأثیر قرار میگیرد در نتیجه بالانس تجاری آنها نیز آسیب خواهد دید.
همچنین مشکلات به وجود آمده برای بعضی کشورها ممکن است بر دیگر کشورها نیز تأثیر بگذارد؛ به عنوان مثال، کره جنوبی بعد از چین و هند، سومین وارد کننده عمده نفت از ایران است، کره ایها مشتری نفت فوق سبک ایران (میعانات گازی) هستند و در تولیدات پتروشیمی خود که به کشورهای منطقه صادر میکنند به این محصول نیاز اساسی دارند، در صورت نبود نفت ایران و بالا رفتن هزینه تولید برای کرهای ها، کشورهای دیگر نیز به خرید محصولات این کشور تمایلی نداشته و بالانس تجاری در کل منطقه به هم میریزد.
در زمانی که ترامپ خود را برای انتخابات ریاست جمهوری آماده میکند، این مسئله میتواند تأثیر بسیاری بر شرایط موجود داشته باشد، چرا که اگر کشورهای عضو اوپک تولیدات خود را افزایش نداده و قیمت نفت روند صعودی خود را ادامه دهد، ترسهای موجود ممکن است به واقعیت تبدیل شده و اقتصاد جهانی با رکودی گسترده و جدی مواجه شود.