فتاوای آیت الله العظمی تبریزی (قدس سره)
قرعه
سؤال1734 -عدّه‌اى هر ماه يا هر هفته به طور مساوى پول جمع مى‌كنند و به قيد قرعه به هر نفر پولى به اسمش در مى‌آيد، آيا از نظر شرعى اشكالى دارد يا نه؟
جواب:بسمه تعالى -چنانچه شرط ديگرى با افرادى كه پول از آنها مى‌گيرند نكنند و پولها را در صندوقى يا در بانك نگهدارى مى‌كنند كه قرعه بيندازند مانعى ندارد، و اللّه العالم.
سؤال1735 -در خريد برگه‌هاى ارمغان بهزيستى و هماى رحمت و امثال آن، اگر چه اعلام مى‌شود خريداران برگه‌ها را به قصد قربت خريدارى كنند امّا خريدار حقيقتا براى برنده شدن و رسيدن به جايزۀ چند ميليونى برگه را خريدارى مى‌كند، آيا خريدوفروش اين برگه‌ها و تبليغ مطبوعات و صدا و سيما در اين رابطه چگونه است؟
جواب:بسمه تعالى -چنانچه خريدار برگه بنا دارد كه اگر قرعه نينداختند يا قرعه‌كشى كردند و به اسم او جايزه در آمد و ندادند، مطالبۀ قرعه يا جايزه كند، اين عمل ملحق به قمار است، و اللّه العالم.
سؤال1736 -نظر جنابعالى در مورد برگه‌هايى كه به عنوان كمك به نيازمندان و امور خيريه به فروش مى‌رسد و بعدا قرعه‌كشى شده و جوايزى به برندگان آن داده مى‌شود مثل برگه‌هاى ارمغان بهزيستى و. . . چيست؟ اخيرا شركتهايى هم داير شده است كه مبلغى را از فرد مى‌گيرند و فرمهاى مخصوصى را پر مى‌كنند و. . . بعد از مدتى جوايزى به شخص مى‌دهند مثل شركت اخلاص يزدان و. . . نظر شما در اين مورد و شركت در اين نوع مسابقات چيست؟
جواب:بسمه تعالى -پرداختن پول براى امور خيريه بدون آنكه خود را طلبكار جايزه و شركت در قرعه‌كشى بداند-به اينكه اگر جايزه ندادند با قرعه‌كشى يا قرعه‌كشى نكردند اعتراضى نداشته باشد-مانعى ندارد، و در غير اين صورت شرعا جايز نيست و بعض موارد ذكر شده شرعا اشكال دارد و ملحق به قمار است، و اللّه العالم.
سؤال1737 -با توجه به اينكه بليطهاى بخت‌آزمايى ارمغان بهزيستى و هماى رحمت از لحاظ ماهيت و صورت كار با بليطهاى بخت‌آزمايى قبل از انقلاب تفاوتى ندارند، صورت شرعى مسأله در مورد خريد و برنده شدن احتمالى آن چيست؟ لازم به ذكر است كه بليطهاى بخت‌آزمايى قبل از انقلاب نيز به نيت كمك به سازمان زندانيان كشور فروخته مى‌شد.
جواب:بسمه تعالى -چنانچه در پولى كه افراد براى گرفتن برگه‌ها مى‌دهند شرط شود كه برگزار كنندگان مسابقه بايد قرعه‌كشى كنند و اگر قرعه به اسم شخص در آمد جايزه را به او بدهند، عمل مزبور جايز نيست، و اللّه العالم.
سؤال1738 -برگه‌هاى هماى رحمت در پوشش مسابقۀ قرآنى با طرح چند سؤال قرآنى كه توسط خريداران جواب داده مى‌شود با عنوان كمك به مؤسسۀ مهد قرآن كريم فروخته مى‌شود و افراد با نيت برنده شدن در جوايز ميليونى اين برگه‌ها را خريدارى مى‌نمايند. با توجه به اينكه اين پديده تداعى كنندۀ بليطهاى بخت‌آزمايى است، خواهشمند است نظر حضرتعالى را در خصوص خريدوفروش اين اوراق بيان فرماييد.
جواب:بسمه تعالى -چنانچه در پولى كه افراد مى‌دهند و برگه‌هاى مزبور را مى‌گيرند شرط شده باشد كه برگزار كننده‌هاى مسابقه بايد قرعه‌كشى كنند و اگر قرعه به اسم شخص در آمد جايزه به او بدهند، عمل مزبور جايز نيست، و اللّه العالم.
سؤال1739 -جوايز بانكهاى قرض الحسنه كه به افراد تعلق مى‌گيرد چه حكمى دارد؟
جواب:بسمه تعالى -چنانچه شخصى كه پول به بانك مى‌گذارد شرط قرعه‌كشى و دادن جايزه نكند بطورى كه اگر بانك قرعه‌كشى نكرد يا قرعه‌كشى كرد و با اينكه به اسم شخص در آمد جايزه را به او نداد شخص مزبور، حقّ مطالبۀ آن را براى خود قائل نباشد، در اين صورت گرفتن جايزه مانعى ندارد و جايزه‌اى كه به او تعلق مى‌گيرد حكم مجهول المالك دارد، و اللّه العالم.
سؤال1740 -ستاد اقامۀ نماز شهرستان. . . در نظر دارد به منظور گسترش فرهنگ نورانى نماز و معارف دينى هر ساله چهار مرحله مسابقه به عنوان «كلام نور» در سطح استان. . . برگزار نمايد، لذا خواهشمند است نظرتان را در خصوص برگزارى اين مسابقه اعلام فرماييد. لازم به ذكر است كه مسابقۀ مذكور دقيقا با اهداف و شيوه مسابقۀ «هماى رحمت» خواهد بود.
جواب:بسمه تعالى -چنانچه در پولى كه افراد مى‌دهند و برگه‌ها را مى‌گيرند شرط شود كه برگزار كنندگان مسابقه، بايد قرعه‌كشى كنند و اگر قرعه به اسم شخص در آمد جايزه را به او بدهند عمل مزبور جايز نيست، و اللّه العالم.
سؤال1741 -بليط اعانۀ ملّى مثلا اخيرا برگه‌هاى ارمغان بهزيستى آيا اشكال شرعى دارد؟
جواب:بسمه تعالى -پرداخت به قصد صرف در امور خيريه بدون شرط قرعه و جايزه مانعى ندارد، و جايزه‌اى كه به او تعلق مى‌گيرد حكم مجهول المالك دارد، و اللّه العالم.
سؤال1742 -حكم مسابقۀ ارمغان بهزيستى و شركت در اين مسابقه، و در صورت برنده شدن حكم پول دريافت شده چيست؟
جواب:بسمه تعالى -اگر شرط نكند و غرضش شركت در امر خير باشد و شرط قرعه نكند گرفتن جايزه مانعى ندارد و حكم مجهول المالك را دارد، و اللّه العالم.
سؤال1743 -اجراى مسابقه به اينگونه كه براى شركت در مسابقه مثلا مبلغ صد تومان از شركت‌كننده دريافت شود سپس به برندگان (قرعه يا امتياز) جوايزى داده شود چه حكمى دارد؟ با اين قيد كه درآمد حاصله صرف مخارج تبليغاتى شود و جوايز از منابع ديگرى تهيه شود؟
جواب:بسمه تعالى -اگر پرداخت جايزه شرط بشود جايز نيست، و اللّه العالم.
سؤال1744 -اخيرا در بين مردم مرسوم شده كه عدّه‌اى پول روى هم مى‌گذارند (مثلا هر نفرى 500 تومان) و هر ماه يك مرتبه قرعه‌كشى مى‌كنند و تمام آن پول را به صورت وام به يكى از همان افراد صاحب پول مى‌دهند بدون اينكه زياده و بهره‌اى در كار باشد (يعنى به صورت قرض الحسنه) ، نظر مبارك در اين باره چيست؟ لازم به ذكر است پول را به شرط قرعه‌كشى و اينكه نامشان در قرعه لحاظ شود مى‌دهند.
جواب:بسمه تعالى -چنانچه در وقت قرعه‌كشى صاحبان پول راضى شوند كه پول را به كسى كه قرعه به اسم او در آمد قرض بدهند، و بر قرض‌گيرنده غير از دادن پولى كه قرض گرفته چيز ديگرى را شرط نكنند-و لو مثل ناهار دادن باشد-قرض مزبور مانعى ندارد. البته نسبت به پولى كه خود قرض‌گيرنده به عنوان يكى از افراد روى پولها گذاشته قرض محقق نمى‌شود بلكه پول خود او است كه به خودش برگشته است، و اللّه العالم.
سؤال1745 -در مورد بليتهاى ارمغان بهزيستى كه رواج پيدا كرده حكم چيست؟
جواب:بسمه تعالى -چنانچه پولى بدهد كه در خيرات صرف شود و شرط قرعه و جايزه نكند مانعى ندارد، و اگر جايزه‌اى به او تعلق بگيرد حكم مال مجهول المالك را دارد، و اللّه العالم.
سؤال1746 -در پشت اوراق مشاركت عنوان شده كه نرخ سود على الحساب پرداختى به اين اوراق 19 درصد در سال است ولى شواهد حاكى از آن است كه اين نرخ على الحساب نبوده و قطعى مى‌باشد، با اين حساب آيا مبالغ دريافتى توسط خريداران اوراق مشاركت ربا محسوب مى‌شود يا خير؟ و به طور كلى آيا خريد اين اوراق و دريافت اصل و فرع آن از نظر شرعى اشكال دارد يا خير؟
جواب:بسمه تعالى -معاملۀ مزبور خريدوفروش حساب نمى‌شود و كسى كه پول مى‌دهد و اوراق مذكور را مى‌گيرد نبايد شرط زيادى و سود بنمايد و الاّ قرض ربوى و حرام خواهد بود، و اللّه العالم.
