اولین رتبه بندی اثرگذارترین دانشگاهها منتشر شد

میزان اثرگذاری دانشگاه ها یکی از شاخص های جهانی در ارزیابی مراکز آموزش عالی محسوب می شود و حضور ۱۲ دانشگاه کشور در این میان نشان از توجه آنها به اثرگذاری در جامعه دارد.

به گزارش تابناک، رتبه بندی تأثیرات دانشگاه‌ها برای اولین بار در دنیا از سوی نظام رتبه بندی بین المللی تایمز انجام شد. تایمز در این رتبه بندی دانشگاه‌ها را بر اساس اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد (SDGs) ارزیابی کرد. اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد ۱۷ مورد است که مؤسسه تایمز برای این رتبه بندی از ۱۱ مورد استفاده کرده است.

مؤسسه تایمز از سه حوزه تحقیق، توسعه و نظارت استفاده کرده و در اولین نسخه بیش از ۴۵۰ دانشگاه از ۷۶ کشور را ارزیابی کرده است.

از جمله اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد که در این رتبه بندی هدف قرار گرفته است می‌توان به هدف ۳: سلامت و رفاه برای مردم، هدف ۴: کیفیت آموزش، هدف ۵: برابری جنسیتی، هدف ۸: اشتغال مناسب و رشد اقتصادی، هدف ۹: صنعت، نوآوری و زیرساخت، هدف ۱۰: کاهش نابرابری، هدف ۱۱: شهرها و جوامع پایدار، هدف ۱۲: تولید و مصرف مسئولانه، هدف ۱۳: عملکرد در خصوص کنترل اقلیم، هدف ۱۶: صلح، عدالت و قدرت و هدف ۱۷: مشارکت در تحقق اهداف توسعه اشاره کرد.

بر اساس معیارهای نظام بین المللی تایمز اگر داده‌های مرتبط با هر دانشگاه حداقل با ۳ هدف مرتبط بوده در این رتبه بندی مورد ارزیابی قرار گرفته است.

در حوزه تحقیق معیارهای تحقیق از اطلاعات ارائه شده توسط الزویر (Elsevier) حاصل شده است و تایمز همانطور که در رتبه بندی دانشگاه‌های جهان تحقیقات بین سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷ را ملاک عمل قرار می‌دهد در این رتبه بندی نیز از این معیار برای بخش تحقیق استفاده کرده است و مقالات مرتبط با اهداف توسعه را در این بازه زمانی به عنوان معیار تحقیق برآورد کرده است.

تایمز همچنین در معیار توسعه از شواهد و مدارک دانشگاه‌ها در حوزه تعداد فارغ التحصیلان و یا عملکرد دانشگاه‌ها که از سوی دانشگاه‌ها اعلام شده، استفاده کرده است. داده‌های مورد استفاده در نزدیکترین سال تحصیلی به ژانویه تا دسامبر ۲۰۱۷ مورد توجه قرار گرفتند.

ارزیابی هر هدف شامل شاخص‌ها و سنجه های اختصاصی است که از آنها برای ارزیابی عملکرد دانشگاه درباره آن هدف استفاده شد. بر اساس اعلام تایمز این رتبه بندی تنها سیستمی است که دانشگاه‌های جهان را برای پاسخگویی به اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد ارزیابی می‌کند.

۱۲ دانشگاه ایرانی حاضر در رتبه بندی اثرگذاری دانشگاه‌ها، شامل دانشگاه علوم پزشکی ایران، دانشگاه الزهرا، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل، دانشگاه کاشان، دانشگاه کردستان، دانشگاه شهید باهنر کرمان، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دانشگاه تبریز، دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه زنجان می‌شوند.

وضعیت کلی دانشگاه‌های ایرانی در رتبه بندی اثرگذاری دانشگاه‌ها

نکته مورد توجه در این رتبه بندی این است که در مشاهده پروفایل دانشگاه‌ها در این نظام رتبه بندی در مقابل برخی رتبه آنها در یکی از اهداف رتبه بندی اثرگذاری تایمز نیز مشخص شده است.

به این ترتیب برای دانشگاه علوم پزشکی ایران رتبه ۱۷ در هدف سلامت و رفاه برای مردم، برای دانشگاه کاشان رتبه ۲۰۰-۱۰۱ در هدف کیفیت آموزش، برای دانشگاه کردستان رتبه ۲۰۰-۱۰۱ در هدف برابری جنسیتی و رتبه ۳۰۰-۲۰۱ در هدف کیفیت آموزش، برای دانشگاه شهید باهنر کرمان رتبه ۳۰۱+ در هدف کیفیت آموزش، برای دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی رتبه ۷۸= در هدف سلامت و رفاه برای مردم، برای دانشگاه تربیت مدرس رتبه ۲۰۰-۱۰۱ در هدف صنعت، نوآوری و زیرساخت و رتبه ۲۰۱+ در هدف اشتغال مناسب و رشد اقتصادی اعلام شده است.

هدف سلامت و رفاه برای عموم مردم

در هدف سلامت و رفاه برای عموم مردم تحقیقات دانشگاهی در مورد بیماری‌ها و شرایط کلیدی، مراقبت‌های بهداشتی و تعداد دانشجویان و دانش آموختگان حوزه بهداشت مدنظر است. در این هدف ۴۲۳ دانشگاه از ۷۴ کشور وجود دارند که ۸ دانشگاه ایرانی در میان آنها هستند.

معیارهای تحقیق در مورد سلامت و رفاه شامل تمرکز بر تحقیقات مربوط به بیماری‌ها و شرایط کلیدی، اندازه گیری مقالات کاغذی، استنادات بالینی و حجم تحقیقات تولید شده، سهم فارغ التحصیلان بهداشت و اینکه چگونه یک دانشگاه از حرفه‌های بهداشت حمایت می‌کند، همکاری و خدمات بهداشتی، برای بهبود نتایج سلامت و سلامتی و برنامه‌های حمایتی در جامعه محلی است.

رتبه دانشگاه‌های ایرانی در هدف سلامت و رفاه برای عموم مردم

نکته مورد توجه در این جدول حضور دانشگاه فسا است که تنها در این هدف دارای رتبه است ولی نمره‌ای برای آن درج نشده است.

هدف کیفیت آموزش

در این هدف میزان کمک دانشگاه‌ها به سالهای اولیه و یادگیری مادام العمر، تحقیقات آموزشی و تعهد آنها به آموزش فراگیر ارزیابی شد. این فهرست شامل ۴۵۷ دانشگاه از ۷۷ کشور است و ۱۳ دانشگاه ایرانی در این بخش حضور دارند.

تحقیق در سال‌های اول و آموزش یادگیری مادام العمر بر تحقیقات آموزش و پرورش، اندازه گیری مقالات و حجم تحقیقات متمرکز است. تعداد دانشجویان دوره کارشناسی یا لیسانس نیز در این معیار مدنظر بوده است.

رتبه دانشگاه‌های ایرانی در هدف کیفیت آموزش

هدف برابری جنسیتی

در این هدف تحقیقات دانشگاهی در مورد جنس، سیاست‌های آنها در مورد برابری جنسیتی و تعهد آنها به استخدام و ارتقا زنان تحصیلکرده در ۳۳۹ دانشگاه از ۷۰ کشور محاسبه شده است.

سهم کل تحقیقات دانشگاهی که توسط زنان نوشته شده است، سهم مقالات برابری جنسیتی در ۱۰ درصد از مجلات که توسط Citescore تعریف شده است. تعداد زنانی که در لیسانس وارد دانشگاه شده‌اند. معیارهای دسترسی دانشجویی، سهم دانشجویان ارشد زن، سهم زنان در تحصیلات و معیارهای پیشرفت زنان در این هدف مورد ارزیابی قرار گرفت. داده‌ها و مدارک این معیارها به طور مستقیم توسط دانشگاه‌ها ارائه شده است.

رتبه دانشگاه‌های ایرانی در هدف برابری جنسیتی

هدف اشتغال مناسب و رشد اقتصادی

در این هدف کار مناسب و کارایی و رشد اقتصادی، تحقیقات اقتصادی دانشگاه‌ها، شیوه‌های اشتغال و سهم دانشجویانی که شغل مناسب پیدا می‌کنند، در ۲۹۴ دانشگاه از ۶۸ کشور مورد سنجش قرار گرفت.

در این هدف تمرکز بر تحقیقاتی است که مربوط به رشد اقتصادی و اشتغال هستند و داده‌ها توسط مجموعه داده‌های Scopus Elsevier جمع آوری شده است. این شامل همه نشریات نمایه‌ای بین سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷ می‌شود. مدارک معیار شیوه‌های استخدام و اینکه آیا این سیاست‌ها نیز تحت پوشش خدمات و استخدام برون سپاری قرار می‌گیرد یا نه به طور مستقیم توسط دانشگاه‌ها ارائه شده است.

سهم اشتغال دانشجویان، درک اینکه چگونه دانشگاه‌ها دانشجویان را برای دنیای کار آماده می‌کنند، سهم کارمندان در قراردادهای امن و اینکه دانشگاه‌ها چه تعداد کارکنان (دانشگاهی و غیر دانشگاهی) با قراردادهای بیش از ۲۴ ماه دارند در این ارزیابی مورد توجه است.

رتبه دانشگاه‌های ایرانی در هدف اشتغال مناسب و رشد اقتصادی

هدف صنعت، نوآوری و زیرساخت

در این هدف صنعت، نوآوری و زیرساخت تحقیقات دانشگاهی در زمینه صنعت و نوآوری، تعداد اختراعات و شرکت‌های وابسته و دانش بنیان و درآمد تحقیقاتی آنها از صنعت در ۳۴۲ دانشگاه از ۶۳ کشور مورد ارزیابی قرار گرفت.

معیارهای تحقیق در صنعت، نوآوری و زیرساخت شامل تحقیقات مربوط به صنعت، نوآوری و زیرساخت، اختراعات، شرکت‌های دانش بنیان و وابسته به دانشگاه‌ها و همچنین درآمد تحقیق از صنعت است. در واقع این معیار نشان دهنده توانایی دانشگاه برای تولید تحقیقات جدید است، همچنان که در رتبه بندی دانشگاه‌های جهان تایمز از آن استفاده می‌شود.

رتبه دانشگاه‌های ایرانی در هدف صنعت، نوآوری و زیرساخت

هدف کاهش نابرابری‌ها

هدف کاهش نابرابری تحقیقات دانشگاهی در مورد نابرابری‌های اجتماعی، سیاست‌های آنها در مورد تبعیض و تعهد آنها به استخدام کارکنان را نشان می‌دهد. این فهرست شامل ۲۷۷ دانشگاه از ۶۲ کشور است.

معیارهای تحقیق در مورد کاهش نابرابری شامل سهم مقالات و شاخص استنادی مدارک تولید شده توسط دانشگاه و تعداد انتشارات است.

معیار تعداد دانشجویان و کارکنان معلول و اقدامات علیه تبعیض آموزشی و ارائه مشاوره و برنامه‌های حمایتی از دیگر اطلاعاتی است که مستقیماً توسط دانشگاه‌ها ارائه شده است و ملاک عمل در این رتبه بندی است.

رتبه دانشگاه‌های ایرانی در هدف کاهش نابرابری‌ها

هدف شهرها و جوامع پایدار

در این هدف، شهرها و جوامع پایدار تحقیقات دانشگاهی را در زمینه پایداری، نقش آنها را به عنوان نگهبانان هنر و میراث و رویکردهای داخلی آنها در زمینه پایداری می‌سنجد. این فهرست شامل حدود ۲۹۶ دانشگاه از ۶۲ کشور است.

معیارهای تحقیق در مورد شهرهای و جوامع پایدار شامل مقالات و استنادات این حوزه و همچنین حمایت از هنر و میراث با معیارهایی از جمله دسترسی عمومی به ساختمان‌ها، کتابخانه ها، موزه‌ها، فضاهای مهم و بناهای تاریخی دانشگاه و ارائه رویدادهای هنری و همچنین ضبط و حفظ میراث محلی است. این اطلاعات مستقیماً توسط دانشگاه‌ها ارائه شده است.

رتبه دانشگاه‌های ایرانی در هدف شهرها و جوامع پایدار

هدف تولید و مصرف مسئولانه

در این هدف تحقیقات دانشگاهی در مورد مصرف مسئولانه و رویکرد دانشگاه‌ها به استفاده پایدار از منابع در ۲۲۹ دانشگاه از ۵۶ کشور مورد بررسی قرار گرفت.

داده‌های تحقیقات در مورد مصرف و تولید مسئولانه از اسکوپوس و الزویر استخراج شده‌اند و معیار دیگر اقدامات عملی دانشگاه‌ها شامل سیاست‌های اخلاقی در خرید کالاها، سیاست‌های دفع مناسب زباله‌های خطرناک، سیاست‌های کم کردن استفاده از پلاستیک و اقلام یکبار مصرف و سیاست‌های خدمات برون سپاری را شامل می‌شود.

رتبه دانشگاه‌های ایرانی در هدف تولید و مصرف مسئولانه

هدف عملکرد در خصوص کنترل اقلیم

هدف از این موضوع بررسی اقدامات اقلیمی، تحقیقات دانشگاهی در مورد تغییرات آب و هوایی، استفاده از انرژی و آماده سازی آنها برای مقابله با پیامدهای تغییرات اقلیمی است. در این هدف ۲۶۰ دانشگاه از ۵۸ کشور رتبه بندی شدند.

معیارهای این هدف شامل تحقیق در مورد اقدامات جوی از جمله سهم مقالات و استنادات این حوزه، مصرف انرژی کم کربن و تجدید پذیر و اقدامات آموزشی محیطی است. در این معیار ارائه آموزش محلی در مورد تأثیر تغییرات اقلیمی، تهیه یک برنامه عملیات آب و هوایی دانشگاهی، برنامه ریزی تغییرات آب و هوایی، اطلاع رسانی و حمایت از دولت در مورد مسائل مربوط به تغییرات آب و هوایی و همکاری با سازمان‌های غیر دولتی در زمینه تغییرات اقلیمی بررسی شده‌اند.

رتبه دانشگاه‌های ایرانی در هدف عملکرد در خصوص کنترل اقلیم

هدف صلح، عدالت و قدرت (نهادهای قدرتمند)

در این هدف مؤسسات صلح، عدالت و قوی، تحقیقات دانشگاهی در زمینه حقوق و روابط بین الملل، مشارکت آنها را به عنوان مشاوران برای دولت و سیاست‌های آنها در زمینه آزادی علمی سنجیده می‌شود و ۲۷۶ دانشگاه از ۶۶ کشور بررسی شده‌اند.

معیار تحقیق شامل تحقیقات مربوط به صلح و عدالت است که داده‌های آن توسط مجموعه داده اسکوپوس و الزویر استخراج شده‌اند و نشریات نمایه شده است.

معیار دیگر در این هدف حاکمیت دانشگاهی است که شامل اطلاعاتی درباره هیئت امنا و هیئت رئیسه دانشگاه‌ها، اتحادیه‌های دانشجویی، سیاست‌های مربوط به ذینفعان دانشگاه، نهادهای مشارکتی و سیاست‌هایی که آزادی آکادمیک را تضمین می‌کند و انتشار اطلاعات مالی دانشگاه است.

معیار دیگر در این هدف به موضوع کار دانشگاه‌ها با دولت باز می‌گردد. معیارهایی همچون ارائه مشاوره تخصصی به دولت، ارائه خدمات به دولت ملی و دستگاه‌ها، ایجاد تحقیق به درخواست دولت و ارائه تحقیقات دانشگاهی درباره موضوعات چالش برانگیز در این هدف بررسی شده است.

میزان فارغ التحصیلان در رشته‌های مرتبط با حقوق و تحصیلکرده‌های این رشته‌ها از دیگر معیارهای این بخش است. این اطلاعات مستقیماً توسط دانشگاه‌ها ارائه شد.

رتبه دانشگاه‌های ایرانی در هدف صلح، عدالت و قدرت (نهادهای قدرتمند)

هدف مشارکت در تحقق اهداف توسعه

رتبه بندی تأثیرات دانشگاه در تایمز تنها جدول عملکردی جهانی است که دانشگاه‌ها را در برابر اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد (SDGs) ارزیابی می‌کند. مؤسسه تایمز در هدف مشارکت برای اهداف، شیوه‌های گسترده‌ای را در نظر گرفته است و ۴۸۹ دانشگاه از ۷۷ کشور بررسی شده است.

معیارهای این هدف شامل تحقیق و پژوهش به معنی سهم نشریات علمی با همکاری نویسنده از کشور دیگر و تعداد انتشارات مربوط به اهداف ۱۱ گانه توسعه پایدار است.

مؤسسه تایمز یادآور شده است که در این بخش مدارک و شواهد به صورت نرمال نیست و ممکن است برخی از مدارک به صورت کامل نباشد. انتشار گزارش اهداف توسعه پایدار نیز در مورد اهداف ۱۱ گانه از دیگر معیارهایی است که در این ارزیابی مورد توجه قرار گرفته است.

رتبه دانشگاه‌های ایرانی در هدف مشارکت در تحقق اهداف توسعه

این رتبه بندی برای اولین بار است که انجام می‌شود و همانطور که مؤسسه تایمز اعلام کرده است این اطلاعات از سوی دانشگاه‌ها ارائه شده است. وضعیت دانشگاه‌های دنیا در این رتبه بندی نیز نشان می‌دهد ممکن است با نام‌هایی روبرو شویم که با رتبه بندی معمول جهانی دانشگاه‌ها در تایمز متفاوت باشند.

به این ترتیب دانشگاه اوکلند کشور نیوزلند رتبه اول در هدف ۳: سلامت و رفاه برای مردم، دانشگاه گوتنبرگ کشور سوئد رتبه اول در هدف ۴: کیفیت آموزش، دانشگاه سیدنی غربی کشور استرالیا رتبه اول در هدف ۵: برابری جنسیتی، دانشگاه مک مستر کشور کانادا رتبه اول در هدف ۸: اشتغال مناسب و رشد اقتصادی را کسب کرده‌اند.

همچنین دانشگاه یونسای کشور کره جنوبی رتبه اول در هدف ۹: صنعت، نوآوری و زیرساخت، دانشگاه جیمز کوک کشور استرالیا رتبه اول در هدف ۱۰: کاهش نابرابری، دانشگاه کیویانگ هی کشور کره جنوبی رتبه اول در هدف ۱۱: شهرها و جوامع پایدار، دانشگاه کالج کورک کشور ایرلند رتبه اول هدف ۱۲: تولید و مصرف مسئولانه، دانشگاه بریتیش کلمبیا کشور کانادا رتبه اول هدف ۱۳: عملکرد در خصوص کنترل اقلیم، دانشگاه ملی تایوان کشور تایوان رتبه اول هدف ۱۶: صلح، عدالت و قدرت و دانشگاه اوکلند کشور نیوزلند رتبه اول هدف ۱۷: مشارکت در تحقق اهداف توسعه را بدست آورده‌اند.

۱۰ دانشگاه برتر رتبه بندی اثرگذاری که از سوی مؤسسه بین المللی رتبه بندی تایمز معرفی شده‌اند نیز شامل دانشگاه اوکلند (نیوزلند)، دانشگاه مک مستر (کانادا)، دانشگاه بریتیش کلمبیا (کانادا)، دانشگاه منچستر (انگلستان)، کالج سلطنتی لندن (انگلستان)، دانشگاه گوتنبرگ (سوئد)، انستیتو سلطنتی فناوری (سوئد)، دانشگاه مونترال (کانادا)، دانشگاه بولونیا (ایتالیا)، دانشگاه هنگ کنگ (هنگ کنگ) است.