طی چند هفته گذشته، اعلام خبر تصمیم امارات برای خارج کردن نیروهای نظامی خود از یمن، به گمانه‌زنی‌هایی درباره احتمال بروز تحولاتی جدید در این کشور جنگ‌زده منجر شد. اکنون و در پی بالا گرفتن درگیری‌ها در جنوب یمن میان نیروهای نیابتی ریاض و ابوظبی، شکنندگی ائتلاف تحت رهبری سعودی از یک سو و احتمال جدی تأثیرگذاری تحولات یمن بر چهره کلی منطقه به شکلی جدی‌تر مطرح شده است.
به گزارش «آزادی»، اخبار منتشره در رسانه‌های محلی و بین‌المللی حاکی از آن است که همکاری نظامی عربستان سعودی و امارات متحده عربی در قالب ائتلاف عربی ضد یمن بعد از گذشت بیش از چهار سال، این روزها به درگیری نیابتی و کشت‌وکشتار در شهر عدن در جنوب یمن تبدیل شده است. این درگیری‌ها که از چهارشنبه هفته گذشته آغاز شده و همچنان ادامه دارد، تاکنون ده‌ها کشته و زخمی برجای گذاشته است.
در همین راستا، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، روز شنبه از جنگ نیابتی عربستان سعودی و امارات در شهر «عدن» واقع در جنوب یمن ابراز نگرانی کرد. گوترش ضمن درخواست از طرفین برای کنار گذاشتن درگیری‌ها، از آنها خواست در گفت‌وگوهای فراگیر برای حل اختلافات و رسیدگی به نگرانی‌های قانونی تمامی مردم یمن مشارکت کنند.
درگیری‌های اخیر در قالب هدف قرار گرفتن مواضع دولت مستعفی یمن به رهبری منصور هادی (مورد حمایت عربستان سعودی) از سوی گروه موسوم به «شورای انتقالی جنوب» (وابسته به امارات) بروز کرده است. وزیر خارجه دولت هادی که در ریاض مستقر است، اقدام شورای انتقالی را کودتا علیه این دولت توصیف کرده است. وزیر مشاور دولت هادی در امور پارلمانی نیز اعلام کرد که این کودتا با حمایت امارات انجام شده است.
شبه‌نظامیان جدایی‌طلب وابسته به شورای انتقالی که از جمله عناصر «کمربند امنیتی» مورد حمایت امارات هستند، روز شنبه توانستند تمامی مناطق شهر عدن را به کنترل خود در آورند. احمد المسیری، معاون نخست‌وزیر و وزیر کشور دولت مستعفی نیز از شهر فرار کرد و کاخ ریاست‌جمهوری «معاشیق» نیز به دست شبه نظامیان افتاد.
با این حال، شب گذشته و در پی ابراز نگرانی‌های بین‌المللی و نیز تهدیدات مستقیم عربستان، سخنگوی شورای انتقالی جنوب اعلام کرد که این شورا درخواست ائتلاف عربی و دولت سعودی برای آتش‌بس در عدن را می‌پذیرد و آماده گفت‌وگوست.
همزمان، خبرگزاری «روسیا الیوم» به نقل از یک منبع در ائتلاف سعودی ادعا کرد که نیروهای وابسته به شورای انتقالی جنوب، عقب‌نشینی از برخی مناطق تحت تسلط خود در عدن را آغاز کرده‌اند. به ادعای این منبع، عقب‌نشینی پس از آن از برخی مناطق انجام شده که جنگنده‌های ائتلاف سعودی برخی از مراکز این شبه‌نظامیان را شب گذشته هدف قرار داده‌اند.
در تحلیل تحولات روزهای اخیر، روزنامه «رأی الیوم» روز یکشنبه در سرمقاله خود نوشت جنگ نیابتی میان امارات و عربستان در شهر عدن در جنوب یمن موید این است که ائتلاف آنها به دشمنی تغییر کرده و جنبش «انصارالله» برنده این وضعیت است.
به نوشته این روزنامه، این یک جنگ نیابتی بین دو متحد اصلی، یعنی عربستان و امارات است که بازتاب اختلاف خاموش بین آن دو است که پس از تصمیم امارات برای خارج کردن نیروهایش از یمن و توقف حضور نظامی خود در یمن و همچنین اعزام یک هیئت امنیتی به تهران برای بررسی مسائل امنیتی و مرزی مشترک میان دو کشور بدون هماهنگی با متحد سعودی به اوج خود رسید.
نویسنده این مطلب، محور اصلی تحولات اخیر را در تلاش امارات برای تجزیه یمن و تسلط بر جنوب این کشور دانسته و می‌نویسد: «دولت امارات حمایت خود را از جدایی جنوب و تشکیل دولتی تحت کنترل آن را ابراز می‌کند. چند مقام اماراتی این راهبرد را مطرح کرده‌اند که از جمله آنها عبدالخالق عبدالله، سخنگوی نیمه رسمی محمد بن زاید ولی‌عهد ابوظبی است که گفت یمن دیگر هرگز مثل قبل یکپارچه متحد نمی‌شود. ضاحی خلفان نائب رئیس سابق پلیس دبی هم در یکی از توئیت‌های خود آشکارا خواهان جدایی جنوب شده و ضمن انتقاد از منصور هادی گفت رئیس جمهوری که در هتل اقامت دارد پیروز نمی‌شود».
از سوی دیگر عربستان سعودی به منصور هادی پایبند است و دفاع از مشروعیت دولت وی را چتر حمایتی برای توجیه جنگی می‌داند که از پنج سال پیش علیه یمن به راه انداخته است و از همین رو تانک‌ها و هواپیماهای خود را برای ممانعت از سقوط کاخ المعاشیق به عدن فرستاد و نیروهایش مستقیم با نیروهای الحزام الامنی وابسته به شورای انتقالی مورد حمایت امارات وارد درگیری مستقیم شدند تا مخالفت مسلحانه خود را با امارات و پروژه آن در جنوب یمن اعلام کند.
در همین راستا، برخی ناظران اهداف کنونی امارات را شامل تقسیم یمن و ایجاد یک کشور جنوبی می‌دانند که در واقع کشوری تحت نفوذ امارات خواهد بود. از این طریق، ابوظبی می‌تواند مسیرهای تجاری را از طریق بندر عدن به سایر نقاط جهان کنترل و از منابع طبیعی یمن بهره‌برداری کند. برای تحقق این اهداف، امارات از شورای انتقالی جنوب حمایت می کند. علاوه بر این، امارات متحده عربی به این شورا دستور داده ارتشی موازی را در برابر ارتش یمن تحت كنترل منصور هادی تأسیس کند.
به این ترتیب، حتی با وجود تهدیدات عربستان و اعلام عقب‌نشینی نیروهای شورای انتقالی، به نظر نمی‌رسد روند تحولات در جنوب یمن به سرعت و سادگی متوقف شود و از سوی دیگر، در صورت تداوم روند تقابل نیابتی فعلی میان عربستان و امارات، شاید بتوان در آینده‌ای نه چندان دور انتظار ایجاد شکافی جدید میان سعودی‌ها و متحدان منطقه‌ای آنها را داشت.
