عزل و نصبهای جدید در عربستان سعودی، تلاش عربستان برای ترمیم رابطه با ایران، هشدار مقامهای سابق آمریکایی به ترامپ درباره تلاش برای براندازی در ایران و تحریم تازه آمریکا علیه صادرات دارو به ایران، از جمله مهمترین خبرها و رویدادهای مرتبط با خاورمیانه در ۲۴ ساعت گذشته بوده اند. در این میان، باید به لایحه کنگره آمریکا در حمایت از ناآرامیهای ایران نیز اشاره کرد.
به گزارش «تابناک»؛ کنگره آمریکا در ادامه تشدید کارزار فشار علیه ایران در تدارک نخستین لایحه حمایت از ناآرامیها در این کشور است.
در همین راستا، کنگره آمریکا این هفته اولین بخش از مصوبه حمایت گسترده از ناآرامیهای اخیر ایران را ارائه داد.
هدف از این اقدام، انتقال پیامی فراحزبی مبنی بر حمایت از مردم ایران است (!) حال آنکه در یک سال اخیر، دولت واشنگتن با هدف اعمال فشار بر دولت ایران، مردم این کشور را تحت شدیدترین تحریمها قرار داده و عرصه معیشتی را بر آنها تنگ کرده است.
این لایحه همچنین مقامهای ایران را به نقض حقوق بشر متهم کرده و مدعی است، کنگره تا جایی که در توان دارد، هر اقدامی را انجام میدهد تا دولت ایران را در برابر نقض عامدانه حقوق بشر به پاسخگویی وادار کند.
گفتنی است، اعتراضات در ایران در انتقاد از افزایش قیمت بنزین آغاز شد؛ حال آنکه با نفوذ برخی افراد فریبخورده و وابسته به جریانهای غربی به آشوب کشیده شد. این در حالی است که از همان ابتدا، دولت ایران حساب مطالبهگران واقعی و آشوبگران را از یکدیگر جدا کرد.
عزل و نصب های جدید در عربستان سعودی
«سلمان بن عبدالعزیز»، پادشاه سعودی در سه دستور جداگانه دست به عزل و نصب و تغییرات اداری در حوزه «مبارزه با فساد» زد.
به موجب دستور سلمان بن عبدالعزیر، «عبدالرحمان بن ابراهیم» رئیس هیأت بازرسی و تحقیق از سمت خود کنار رفت و به عنوان عضوی از شورای مشورتی سعودی منصوب شد.
همچنین دو سازمان «هیأت بازرسی و تحقیق» با «هیأت ملی مبارزه با فساد»، ادغام شده و نام آنها به «هیأت بازرسی و مبارزه با فساد» تغییر یافت.
علاوه بر این، بخشی در هیأت بازرسی و مبارزه با فساد ایجاد خواهد شد تا به تحقیق جنایی در موارد جنایی مرتبزط با فساد مالی و اداری بپردازد.
تلاش عربستان برای ترمیم رابطه با ایران
نگرانی از اثرات تنشها بر اقتصاد نفتمحور عربستان سعودی موجب شده این کشور بیسروصدا در تلاش برای ترمیم روابط با ایران و سایر رقبای منطقهای خود باشد.
روزنامه والاستریتژورنال با گزارش این خبر اضافه کرده تمایل جدید ریاض برای بهبود بخشیدن به روابطش با رقبای منطقهای به دلیل تردید مقامهای سعودی در میزان حمایت آمریکا و سایر متحدانش از این کشور ایجاد شده است.
به نوشته این روزنامه، محاسبات عربستان سعودی بعد از حملات موشکی و پهپادی به تأسیسات نفت این کشور که موجب قطع موقت توان این کشور برای تولید نفت خام شد، دچار تغییر گشته است.
دولت آمریکا ایران را به انجام این حملات متهم کرد، ولی واکنشی به آن نشان نداد و به ارسال چندین نظامی، با هدف ادعایی تقویت دفاع سعودی بسنده کرد.
یک مقام ارشد سعودی گفت: «حمله انجام شده در روز ۱۴ سپتامبر، عاملی بود که معادلات بازی را تغییر داد.»
والاستریتژورنال به نقل از مقامهای سعودی، اروپایی و آمریکایی مدعی شده، نمایندگان ایران و عربستان سعودی در ماههای اخیر، هم مستقیم و هم از کانال واسطههایی در عمان، کویت و پاکستان پیامهایی را میان یکدیگر رد و بدل کردهاند. این مقامها میگویند، محور اصلی این تماسها کاستن از تنش میان عربستان سعودی و ایران بوده است.
مقامهای جمهوری اسلامی ایران پیش از این گفتهاند، تهران طرح صلحی که شامل معاهده دوجانبه عدم تجاوز و همکاری است، به ریاض ارائه کرده است.
مقامهای کشورهای عربی و آمریکا گفتهاند، عربستان سعودی از سوی دیگر مذاکراتی محرمانه را هم با حوثیها (انصارالله یمن) آغاز کرده است. این تلاشها در شرایطی انجام میشود که «محمد بن سلمان»، ولیعهد عربستان سعودی قصد ایجاد تحولاتی در اقتصاد این کشور دارد.
عرضه اولیه سهام شرکت «آرامکو» روز چهارشنبه در حالی آغاز شد که نگرانیها از ایمنی این شرکت بعد از حملات صورت گرفته علیه آن در ماه سپتامبر شدت گرفته است.
یک مقام عربستان سعودی گفته، این کشور بعد از آماده شدن برای عرضه سهام آرامکو، مجاب به تعامل با ایران شده است.
یک مقام دیگر گفت: «عربستان سعودی به ایرانیها اعتمادی ندارد، اما ریاض امیدوار است دستکم بتواند به توافقی برای جلوگیری از حملات احتمالی در آینده دست پیدا کند.»
هشدار مقامهای سابق آمریکایی به ترامپ درباره تلاش برای براندازی در ایران
دو مقام سابق آمریکایی در یادداشتی به «دونالد ترامپ»، رئیسجمهور آمریکا پیشنهاد دادهاند، تلاش برای براندازی در ایران را کنار بگذارد.
«فیلیپ گوردون»، هماهنگکننده سابق کاخ سفید در امور غرب آسیا و «رابرت مالی»، دستیار ویژه رئیسجمهور سابق آمریکا در امور غرب آسیا در یادداشتی در «فارنپالیسی» استدلالهای مقامهای دولت ترامپ مبنی بر اینکه آشوبهای اخیر در ایران را نشانه کارآمدی سیاستهای این دولت بوده را رد کردهاند.
گوردون و مالی به سخنان مقامهای دولت ترامپ، از جمله «برایان هوک»، نماینده ویژه دولت ترامپ در امور ایران و «مایک پامپئو»، وزیر خارجه آمریکا در هفتههای گذشته اشاره کردهاند که آشوبها در ایران را نتیجه کارآمدی سیاست «فشار حداکثری» دانستهاند؛ برای نمونه، برایان هوک در مصاحبهای با بیبیسی گفته بود که از اعتراضات در ایران «بسیار خرسند» است.
گوردون و مالی چنین اظهارنظرهایی را گواهی بر تلاشهای دولت ترامپ برای براندازی نظام ایران علیرغم سیاستهای اعلامی دانستهاند.
آنها مینویسند: «تشویق به اعتراض و ابراز رضایت از میزان آن حاوی نکاتی روشن است. دولت، از ابتدا ادعا کرده که هدفش تغییر رفتار جمهوری اسلامی ایران است و تلاش برای براندازی نظام ایران را رد کرده است.»
در ادامه این یادداشت آمده است: «اما این انکارها نصفه و نیمه بودهاند و اشتیاق عیان کاخ سفید برای ناآرامیها در ایران، آنچه آنها در تلاش برای پنهان کردن آن هستند را فاش میکند.»
گوردون و مالی یادآوری کردهاند، «مایک پامپئو» سال گذشته ضمن اعتراف به اینکه جمهوری اسلامی ایران دوازده شرط او برای مذاکره را نخواهد پذیرفت گفته است: «چیزی که میتواند تغییر پیدا کند این است که مردم میتوانند حکومت را عوض کنند؛ کاری که ما در تلاش برای ایجاد آن هستیم، ایجاد فضا برای مردم ایران است.»
آنها در ادامه با ارائه مثالهایی از چند کشور تحت فشار اقتصادی آمریکا تصریح کردهاند سیاستهای دولت ترامپ برای براندازی نظام ایران از این طریق به سرانجام نخواهد رسید.
مقامهای سابق آمریکایی نوشتهاند: «چنانکه اتفاقات کوبا، کره شمالی و عراق به خوبی نشان میدهند اختناق اقتصادی- حتی هنگامی که شدید باشند یا برای چند دهه یا چندین سال ادامه داشته باشد- کارنامه فوقالعادهای از لحاظ فروپاشی اقتصادی ندارند. ضمن آنکه حفظ سیاست تلاش برای سرنگون کردن حکومت ایران از طریق تخریب اقتصاد آن موجد هزینهها و خطرهای عظیمی هم برای مردم ایران و هم برای ایالات متحده و شریکانش در سراسر منطقه است.»
مالی و گوردون نوشتهاند سیاستهای دولت ترامپ به جای آنها باعث کاستن از فعالیتهای منطقهای ایران شود به مضاعف شدن آنها منجر شده و ایران به جای پذیرفتن محدودیتهای هستهای بیشتر، اقدام به رفع محدودیت از خودش در این حوزه کرده است.
آنها به دولت ترامپ پیشنهاد دادهاند در جهت رسیدن به توافقی جامع با ایران که تهران را در ازای رفع تحریمها به بازگشت به اجرای کامل برجام ملزم کند، تلاش کند.
دو مقام سابق آمریکایی تلاش دولت آمریکا برای قرار دادن ایران در برابر «تهدید موجودیتی» را «قماری بزرگ» توصیف کرده و نوشتهاند، بعید است به نتیجه ختم شود. آنها تصریح کردهاند: «خیالبافی درباره تغییر رژیم در خاورمیانه چیزی است که قبلاً شاهد آن بودهایم و به ندرت پایان خوش داشته است.»
تحریم تازه آمریکا علیه صادرات دارو به ایران
در حالی که مقامهای آمریکایی دائم ادعا میکنند تحریمهای آنها مردم ایران را هدف قرار نداده و اقلام انسانی از جمله غذا و دارو از تحریمها معاف هستند، تحریمهایی که آمریکا روز چهارشنبه علیه ایران وضع کرد، به صراحت صادرات دارو، اقلام غذایی و زراعی به ایران را با ممنوعیت مواجه کرده است.
«مایک پامپئو» وزیر خارجه آمریکا این هفته با حضور در یک نشست خبری، اعلام کرد که واشنگتن تحریمهای تازهای علیه شرکت خطوط کشتیرانی ایران (IRISL) و شرکت ای-سیل (E-Sail) مستقر در چین، اعمال میکند.
هرچند شرکت خطوط کشتیرانی ایران پیش از این هم در فهرست تحریمها قرار داشت، تحریمهایی که این هفته اعلام شد، از این منظر تازگی دارند که بر اساس فرمان اجرایی ۱۳۳۸۲ و دو برچسب «اشاعه تسلیحات کشتار جمعی» و «مقررات تحریمهای مالی ایران» صادر شدهاند.
وزارت خزانهداری آمریکا در توضیح خود در مورد آثار این تحریمها، به صراحت عنوان کرده است که اقدام تازه این کشور، ارسال دارو و اقلام انسانی به ایران را محدود میکند. در صفحه پرسش و پاسخهای خزانهداری آمریکا، در این رابطه آمده است: «ایالات متحده مجوزها و معافیتهای گستردهای ذیل تحریمها دارد که اجازه فروش محصولات زراعی، غذا، دارو و تجهیزات پزشکی به ایران توسط افراد آمریکایی یا غیرآمریکایی را میدهد؛ اما این مجوزها و معافیتها عموما تراکنش با افرادی که ذیل فرمان اجرایی ۱۳۳۸۲ تحریم شدهاند را شامل نمیشود.»
بنا بر اعلام واشنگتن، تحریمهایی که این هفته رسانهای شد، از هشتم ژوئن ۲۰۲۰ میلادی (۱۹ خرداد ۱۳۹۹) اجرایی میشوند. به نوشته خزانهداری آمریکا، از آن تاریخ به بعد، «اتباع ایالات متحده، مگر با دریافت مجوزهای موردی، از مشارکت در تراکنش با IRISL و E-Sail منع خواهند شد، از جمله از تراکنشهای مربوط به فروش محصولات زراعی، غذا، دارو و تجهیزات پزشکی از سوی اتباع ایالات متحده یا از ایالات متحده.»
خزانهداری آمریکا میافزاید: «علاوه بر این، افراد غیرآمریکایی هم که آگاهانه در تراکنشهای مشخص با IRISL و E-Sail مشارکت داشته باشند، حتی برای فروش محصولات زراعی، غذا، دارو و تجهیزات پزشکی، خود را در معرض تحریمهای دیگر قرار میدهند.»
تنها راهحلی که آمریکا برای دور ماندن از تحریمها به طرفهای تجاری ایران ارائه کرده، این است که معاملات خود را تا پیش از زمان اجرایی شدن تحریمها به پایان برسانند.
این اقدام آمریکا در حالی صورت میگیرد که بخش بزرگی از واردات مواد غذایی و دارو به ایران از طریق دریا و توسط شرکت خطوط کشتیرانی جمهوری اسلامی به عنوان بزرگترین خطوط کشتیرانی ایران انجام میگیرد.
در حقیقت برچسبهای تازهای که آمریکا به این شرکت افزوده، تنها از یک نظر در وضعیت پیشین خطوط کشتیرانی ایران تفاوت ایجاد کرده و آن هم دشوارتر کردن صادرات اقلام انسانی به ایران است.