حق پخش اینترنتی مسابقات فوتبال بعد از برگزاری دو مزایده به یک موسسه نوپا به نام رسانه گستر فراکاو سپرده شد. موضوعی که از همان روز اول با مخالفت جدی سازمان صدا و سیما همراه شد.
به گزارش تابناک ورزشی؛ سازمان صداوسیما مدعی بود که به فدراسیون فوتبال ماه‌ها پیش در نامه‌ای به فدراسیون فوتبال اعلام کرده بود که نباید مزایده‌ای برای واگذاری حق پخش اینترنتی برگزار کند. بعد از اینکه مزایده برگزار شد و موسسه فرهنگی دیجیتال رسانه گستر فراکاو برنده مزایده شد هم در نامه دیگری اعلام کرد که این موسسه فاقد مجوز لازم برای فعالیت در حوزه آی‌پی‌تی‌وی است. از همان زمان تا کنون هم نامه‌نگاری‌های فدراسیون فوتبال و سازمان صدا و سیما در این رابطه ادامه دارد و هنوز فدراسیون فوتبال حتی موفق نشده است، صدا و سیما را متقاعد کند که صاحب اثر فوتبال به حساب می‌آید و می‌تواند این حق را واگذار کند. چه برسد به اینکه بخواهد درباره مجوز برنده مزایده دفاعیات خود را ارائه دهد.
البته که فدراسیون فوتبال هم در این ماجرا مرتکب تخلفات حقوقی شده است و حالا درگیر کشمکش‌های این چنینی است. مشکل اصلی، اما در کنار مجوز نداشتن برنده مزایده و تخلف حقوقی فدراسیون فوتبال این است که صدا و سیما به هیچ عنوان حاضر نیست مقابل گسترش قدرت فضای مجازی و شبکه‌های اینترنتی قافیه را ببازد و علی‌رغم نبودن قانون مصوب در این رابطه در تلاش است که سلطه خود را علاوه بر تلویزیون بر شبکه‌های اینترنتی هم حاکم کند.
در این پرونده سعی داریم به تمامی ابعاد پروژه واگذاری حق پخش اینترنتی مسابقات فوتبال بپردازیم. از دردسر‌هایی که فدراسیون فوتبال با کوتاهی و سرپیچی از قانون درست کرده تا مشکلاتی که برگزاری مزایده داشته. از ادعا‌های رقیب موسسه فرهنگی دیجیتال رسانه گستر فراکاو علیه برنده مزایده تا ایراد‌هایی که صدا و سیما به این پروژه وارد می‌داند.
برگزاری مزایده غیرقانونی بود؟
سازمان لیگ در فراخوانی روی سایت رسمی خود حق پخش اینترنتی مسابقات فوتبال را به مزایده گذاشت. مزایده اول در فروردین ماه و دومین مزایده در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۸ برگزار شد. در نهایت نام موسسه فرهنگی دیجیتال رسانه گستر فراکاو به عنوان برنده مزایده اعلام شد و صادق درودگر مدعی است که بعد از هشت ماه مذاکره و بررسی بالاخره با این موسسه به نتیجه رسیده است.
ماجرا، اما از این قرار است که برگزاری مزایده از چندین جنبه با مشکل رو به رو بوده است. اولین و جدی‌ترین مشکل این است که سازمان لیگ در قراردادی که سال گذشته درباره تبلیغات محیطی با شرکت تیراژه فیلم بسته است، حق واگذاری آی‌پی‌تی‌وی مسابقات فوتبال را هم به این شرکت سپرده است. بر همین اساس فقط شرکت تیراژه فیلم حق برگزاری این مزایده و واگذاری حق پخش اینترنتی مسابقات را داشته است نه سازمان لیگ و سازمان اقتصادی فوتبال!
به همین خاطر هم حالا که خبر واگذاری حق پخش اینترنتی مسابقات به طور رسمی اعلام شده است. این شرکت اعتراض رسمی خود را با ارسال نامه‌هایی به سازمان لیگ اعلام کرده است. این شرکت البته به واسطه منافع مشترکی که در زمینه تبلیغات محیطی با سازمان لیگ دارد، در نهایت با سازمان اقتصادی فدراسیون به توافق خواهد رسید و اگر پیگیری‌اش را ادامه بدهد، درصدی از درآمد حاصل از آی‌پی‌تی‌وی از سازمان لیگ دریافت می‌کند. این موضوع، اما منکر تخلف سازمان لیگ و سازمان اقتصادی فدراسیون فوتبال نمی‌شود. موضوع این است که این اتفاق وجاهت قانونی مزایده را زیر سوال برده است. مهدی عابدین، به عنوان یکی از مشاوران تبلیغاتی شرکت تیراژه فیلم این موضوع را تأیید می‌کند و می‌گوید که قرارداد از نظر حقوقی مشکل دارد. تعدادی از شاهدان هم مدعی شده‌اند که در مزایده فردی به عنوان نماینده شرکت تیراژه فیلم حضور داشته، اما با همه این‌ها این شرکت در حال حاضر به قراردادش با سازمان لیگ استناد کرده و نسبت به واگذاری حق پخش اینترنتی معترض شده است.
برنده مزایده، مجوز آی‌پی‌تی‌وی ندارد؟
در فراخوان سازمان لیگ برای برگزاری مزایده جهت واگذاری حق پخش اینترنتی آمده است که این حق پخش به شرکتهایی واگذار می‌شود که دارای مجوز قانونی آی‌پی‌تی‌وی باشند. این، اما در حالی است که شرکت فراکاو به عنوان برنده مزایده، فاقد این مجوز است. شاهد این ادعا هم نبودن نام این موسسه در فهرست رسانه‌هایی است که سایت «سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی» منتشر کرده است. دسترسی به این سایت هم برای عموم آزاد است و همه می‌توانند لیست رسانه‌های دارای مجوز را مشاهده کنند. لیستی که فراکاو و آنتن در آن جایی ندارند.
نکته جالب، اما اینجاست که رقیب موسسه فرهنگی دیجیتال رسانه گستر فراکاو که با نام تراشه سبز و برند تیوا در این مزایده شرکت کرده بود، دارای این مجوز بوده و در چنین شرایطی فراکاو برنده مزایده می‌شود که برخلاف تأکید خود سازمان لیگ، مجوز‌های لازم را نداشته است.
البته که موسسه فرهنگی دیجیتال رسانه گستر فراکاو عنوان کرده هرچند این مجوز را ندارد، اما قراردادی با صدا و سیما دارد که ارزش و اعتبار آن از مجوز آی‌پی‌تی‌وی بسیار بیشتر است. ضمن اینکه نیمی از برند آنتن متعلق به صدا و سیماست و همه این‌ها باعث می‌شود که موسسه فرهنگی دیجیتال رسانه گستر فراکاو خود را بی‌نیاز از این مجوز بداند. با این حال، اما خود سازمان صدا و سیما هم در حال حاضر ملاک و معیار واگذاری حق پخش اینترنتی را فقط همین مجوز می‌داند و اعتقادی به قرارداد ندارد که اگر چنین نبود، نامه‌ای با همین مضمون خطاب به مدیرعامل موسسه فرهنگی دیجیتال رسانه گستر فراکاو نمی‌نوشت تا این موسسه را از فعالیت بدون مجوز منع کند!
نامه تهدیدآمیز صدا و سیما برای برنده مزایده حق پخش اینترنتی
صدا و سیما مخالف واگذاری حق پخش اینترنتی است. مخالف خارج شدن پخش مسابقات فوتبال از انحصار خود است و این موضوع برهیچکس پوشیده نیست. مجوز نداشتن موسسه فرهنگی دیجیتال رسانه گستر فراکاو هم مزید برعلت شده تا سازمان صدا و سیما همکاری‌های گذشته‌اش با این موسسه را نادیده بگیرد و در نامه‌ای این موسسه را تهدید به اقدامات حقوقی کند. نامه‌ای که در آن محمد مهدی خاموشیان، سرپرست اداره کل راهبری اپراتورها، خطاب به شاملو، مدیرعامل موسسه رسانه گستر فراکاو نوشته:
«مالکیت محتوای سازمان و صدور مجوز حق پخش آن فقط در انحصار این رسانه است ولیکن در راستای خدمت رسانی و حسن نیت رسانه ملی به تمامی آحاد ملت ایران، سیاست این رسانه انتشار رایگان برای تمامی اقشار مردم و رسانه‌ها و حسن نیت رسانه ملی به تمامی آحاد ملت ایران، سیاست این رسانه انتشار رایگان برای تمامی اقشار مردم و رسانه‌ها است و در قبال این انتشار، سازمان صدا و سیما هیچ‌گونه وجهی دریافت نخواهد کرد و از آنجایی که صدور مجوز حق پخش فقط در صلاحیت این سازمان بوده و می‌باشد در صورتی‌که آن موسسه مبادرت به فروش محتوای سازمان که به صورت رایگان در اختیار همگان قرار گرفته است نماید، اقدامات حقوقی صورت خواهد پذیرفت.
در پایان موکداً به عرض می‌رساند آن موسسه محترم فاقد مجوز IPTV از این سازمان بوده و هیچ تمدیدی در این خصوص صورت نپذیرفته است.»
این نامه صبح دیروز (یکشنبه) به دست مدیرعامل موسسه فرهنگی دیجیتال رسانه گستر فراکاو رسیده است و مشخص نیست که در جلسات و نامه‌نگاری‌های بعدی آیا می‌تواند صدا و سیما را قانع کند که وجاهت قانونی قراردادش بیشتر از مجوز آی‌پی‌تی‌وی است یا بالاخره سازمان صدا و سیما، سازمان لیگ را مجبور خواهد کرد که مزایده را تکرار کند و حق پخش اینترنتی را به موسسه دیگری واگذار کند!
شاملو: ادعای صدا و سیما، ادعای مناسبی نیست
مهرداد شاملو، مدیرعامل موسسه فرهنگی دیجیتال رسانه گستر فراکاو درباره واکنش صدا و سیما به فعالیت این موسسه و تأکید بر مجوز نداشتن این موسسه می‌گوید: «ما همیشه برای سازمان صدا و سیما احترام قائل بوده و هستیم. الان هم اگر ما برای این کار پیش‌قدم نمیشدیم حق پخش اینترنتی مسابقات فوتبال به موسسات و مجموعه‌های دیگری میرسید. موسسه‌های بسیاری بودند که مجوز هم داشتند، اما آیا این موسسات طبق آمار خود صدا و سیما می‌توانند مثل ما ۳.۵ برابر مجموع بقیه اپراتورها کار کنند؟ به هرحال بعد از سه چهار سال همکاری ما با صدا و سیما، این ادعای مطرح شده از سوی سازمان، ادعای مناسبی نیست.»
ابهامات درباره رقم‌های پیشنهادی شرکت‌کنندگان مزایده
دو شرکت تراشه سبز و فراکاو در شرایطی در مزایده سازمان لیگ شرکت کردند که با تفاوت قیمت‌های پیشنهادی فاحش، شرکتی برنده مزایده شده که قیمت پیشنهادی کمتری برای دریافت حق پخش اینترنتی مسابقات داشته است.
شنیده‌ها از برگزاری مزایده گویای این است که شرکت تراشه سبز مبلغ ۱۰ میلیارد تومان را به عنوان ضمانت درآمد از آی‌پی‌تی‌وی ارائه کرده بود و شرکت فراکاو مبلغ یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان! شرکت تراشه سبز مجوز آی‌پی‌تی‌وی داشته، اما شرکت فراکاو نداشته، با این حال در نهایت این فراکاو بوده که مزایده را برنده شده است!
آنچه به عنوان دلیل این اتفاق مطرح می‌شود، کارنامه پرباری است که شرکت فراکاو در پی چند سال پخش مسابقات تلویزیونی از نظر فنی ارائه کرده و این تضمین را به فدراسیون فوتبال می‌دهد که حتی در بدترین شرایط این سایت می‌تواند بدون هیچ مشکل فنی مسابقات را پخش کند و همه آزمون و خطاهایش را هم در این رابطه داشته است. اما آیا این دلایل از نظر قانونی برای برنده شدن یک مزایده محکمه پسند به نظر می‌رسد؟
نامه اعتراض مدیرعامل تیراژه فیلم به بهاروند
شرکت تیراژه فیلم به عنوان طرف قرارداد سازمان اقتصادی فدراسیون فوتبال در زمینه تبلیغات محیطی ورزشگاه‌ها مدعی است که انتخاب شرکت طرف قرارداد باید از سوی این شرکت انجام می‌شده. بر همین اساس احمد تقوی، مدیرعامل شرکت تیراژه فیلم نامه‌ای خطاب به حیدر بهاروند، ریاست سازمان لیگ نوشته که متن نامه به شرح زیر است:
«احتراماً، پیرو مذاکرات و مکاتبات متعدد گذشته در خصوص موضوع بخش محتوا در قرارداد فیمابین همان‌گونه که مستحضرید از ابتدای قرارداد تاکنون تمام تلاش‌های این شرکت جهت بهره‌وری حداکثری از بخش محتوا به دلیل تداخلات صورت گرفته از ناحیه آن سازمان محترم در مذاکره با صدا و سیما و توسکا و شرکت‌های ارائه دهنده سرویس‌های محتوایی از جمله فراکاو و همچنین برگزاری غیر قانونی مزایده و فراخوان، مختل شده و حتی قرارداد‌هایی از قبیل: تراشه سبز که یکی از معتبرترین شرکت‌های مجاز IPTV بوده و حاضر به تضمین مبلغ پایه می‌باشد و نیز شرکت کیان ایرانیان که یکی از فعال‌ترین و نزدیک‌ترین شرکت‌ها به اپراتور همراه اول می‌باشد و توسط این شرکت مذاکره و نهایی شده بود از سوی آن سازمان محترم امضا نگردید و درآمد قابل توجهی از این ناحیه از بین رفت و تبعاً این شرکت نیز متضرر گردیده است و مسئولیت آن به عهده آن سازمان محترم می‌باشد؛ لذا موکداً اعلام می‌گردد قرارداد پیشنهادی آن سازمان برای شرکت فراکاو که هیچ تعهد مبلغ درآمد پایه در آن قید نشده به هیچ وجه مورد تأیید این شرکت نمی‌باشد و اقدامات یک سویه آن سازمان در حوزه محتوا و عدم انجام تعهدات قراردادی موجب ورود خسارت به این شرکت گردیده و خواهد گردید و بالتبع مسئولیت جبران آن به عهده آن سازمان محترم می‌باشد.
ضمناً برای چندمین بار به پیوست قرارداد تنظیمی با شرکت تراشه سبز در حوزه محتوا تقدیم می‌گردد که براساس بررسی‌های این شرکت متضمن منافع سازمان لیگ بوده و از قرارداد پیشنهادی شرکت فراکاو به مراتب بهتر می‌باشد؛ لذا خواهشمند است در جهت جلوگیری از زیان‌های مستمر نسبت به امضا و مبادله ان تسریع لازم معمول فرمایند.»
خلأ‌های قانونی در بحث حق پخش اینترنتی
هرچند موضوع حق پخش تلویزیونی با همه خلأ‌های قانونی‌اش همچنان در انحصار سازمان صدا و سیماست و صدا و سیما زیر بار پرداخت حق پخش نرفته است، اما در نهایت آنچه مورد استناد قرار می‌گیرد این است که براساس قانون سازمان‌ها که در کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی تصویب شده است، سازمان صدا و سیما متولی تولید صوت و تصویر است و هر بخش دیگری برای فعالیت در این حوزه باید از صدا و سیما مجوز‌های لازم را کسب کند.
سازمان صدا و سیما هم با استناد به این قانون، مدعی است که برای واگذاری حق پخش اینترنتی نیاز به کسب مجوز است. درباره این قانون، اما ابهام‌هایی مطرح می‌شود که اجرای آن درباره آی‌پی‌تی‌وی‌ها را با تردید مواجه می‌کند.
نکته اصلی اینجاست که این قوانین درباره برودکست (برای تلویزیون خطی) بیان می‌شود و درباره برودبند (روی شبکه‌های موبایل) صدق نمی‌کند. این یکی از مهمترین مسائلی است که فدراسیون فوتبال در مذاکرات پیش روی خود با سازمان صدا و سیما مدنظر قرار می‌دهد، بلکه بتواند صدا و سیما را راضی کند که در این بخش نیازی به اظهارنظر و موافقت آن نیست.
مشکل اصلی در این مذاکرات، اما این است که فدراسیون فوتبال علی‌رغم اطلاع از مخالفت رسمی سازمان صدا و سیما و نامه‌هایی که این سازمان پیش از برگزاری مزایده و پس از اعلام برنده مزایده اعلام برای فدراسیون ارسال کرده، اما هرگز به طور حضوری و جدی جلسه‌ای را برای رفع مشکلات موجود برگزار نکرده است. ادامه نامه‌نگاری‌ها بین فدراسیون فوتبال و سازمان صدا و سیما باعث شده که ابهامات و مشکلات نه تنها به طور کامل حل نشود که هر روز ریشه‌ای‌تر و سخت‌تر از قبل شود.
در حال حاضر دو موضوع مهم درباره سازمان صدا و سیما وجود دارد. اول اینکه این سازمان اصلاً فدراسیون فوتبال را صاحب اثر فوتبال نمی‌داند و این حق را برای فدراسیون فوتبال قائل نیست که درباره حق پخش اینترنتی مسابقات تصمیمی بگیرد. به همین دلیل از اساس با واگذاری حق پخش اینترنتی از سوی فدراسیون فوتبال مخالف است و این موضوع را پیش از برگزاری مزایده در نامه‌ای به فدراسیون فوتبال اعلام کرده بود.
از طرف دیگر حتی اگر سازمان صدا و سیما با واگذاری حق پخش موافقت کند، حالا با برنده مزایده مشکل دارد و مجوز نداشتن برنده مزایده باعث شده که سازمان صدا و سیما عنوان کند که فعالیت این موسسه بدون مجوز آی‌پی‌تی‌وی عملاً غیرممکن است.
شرایط انتشار ویدئو بعد از قرارداد حق پخش اینترنتی
بعد از برنده شدن شرکت فراکاو در مزایده فدراسیون فوتبال، یکی از سوال‌هایی که درباره ابهامات قرارداد فدراسیون فوتبال مطرح می‌شود این است که آیا بعد از واگذاری حق پخش اینترنتی به شرکت فراکاو، انتشار ویدئوی بازی‌ها و مصاحبه‌های ویدئویی از سوی رسانه‌های باید زیر نظر این موسسه قرار بگیرد؟
شیوه این همکاری به صورت تبلیغاتی خواهد بود. یعنی موسسه فراکاو و سایت آنتن بابت بازپخش بازی‌ها و مصاحبه‌های ویدئویی در میکسدزون، مبلغی از رسانه‌ها دریافت نمی‌کنند، اما پخش این ویدئو‌ها باید با هماهنگی موسسه فراکاو و با درج تبلیغاتی باشد که طرف قرارداد این موسسه هستند.
این موضوع هم، اما با مخالفت سازمان صدا و سیما مواجه شده است. چرا که سازمان صدا و سیما در نامه خود خطاب به مدیرعامل شرکت فراکاو مدعی است که همان‌طور که صدا و سیما بابت پخش مسابقات پولی از مردم دریافت نمی‌کند، پخش مسابقات فوتبال به صورت اینترنتی هم نباید در ازای دریافت پول باشد!
بهناز میرمطهریان
