مالیات از سود سپرده‌های بانکی، هدف بعدی دولت برای جبران کاهش درآمد‌های نفتی؟ چند درصد از سپرده‌های بانکی بالای یک میلیارد تومان است؟

در آبان ماه سال جاری موضوع مالیات ستانی از سپرده های بانکی مطرح شد ولی وزیر اقتصاد در واکنش به این خبر گفت: در طرح قانون مالیات‌های مستقیم تاکنون چنین موضوعی مطرح و بررسی نشده است. به تازگی دوباره سخنگوی کمیسیون تلفیق بودجه گفت: در کمیسیون تلفیق پیشنهاد دادیم از سپرده­‌های بیش از یک میلیارد تومان، یک درصد از سود سپرده و نه اصل سپرده، در سال مالیات اخذ شود. این تصمیم چه تاثیری بر اقتصاد خواهد گذاشت؟

به گزارش تابناک اقتصادی، بعد از تحریم های شدیدی که علیه صادرات نفت ایران اعمال شد و درآمدهای نفتی دولت به شدت کاهش پیدا کرد، افزایش درآمدهای مالیاتی یکی از اصلی ترین گزینه ها برای جبران کاهش درآمدهای نفتی اعلام شد.

با رونمایی از لایحه بودجه سال آینده مشخص شد که دولت برای سال 99 از محل مالیات ستانی درآمدی در حدود 175 هزار میلیارد تومان در نظر گرفته است که این رقم در مقایسه با درآمدهای مالیاتی مصوب در بودجه سال 98، رشد 25 درصدی را نشان می داد.  

با شروع بررسی لایحه بودجه سال 99 در کمیسیون تلفیق بودجه، سعی شد تا پایه های مالیاتی گسترش یابد تا دولت بتواند آنچه را که برای درآمدهای مالیاتی در سال آینده در نظر گرفته است را محقق سازد. به همین منظور، به تازگی دوباره موضوع مالیات ستانی از سپرده های بانکی از سوی هادی قوامی سخنگوی کمیسیون تلفیق بودجه مطرح شد.

موضوعی که در آبان ماه سال جاری نیز مطرح شده بود اما فرهاد دژپسند وزیر اقتصاد، آن را رد کرده بود. در اوایل آبان ماه سال جاری طی خبری اعلام شد سازمان امور مالیاتی و وزارت امور اقتصادی و دارایی تصمیم به اخذ مالیات از سود سپرده های بانکی و سود سهام دارند. در این خبر آمده بود: در متن پیش نویس اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم پیش بینی شده که دولت بتواند از محل اخذ مالیات از سود سپرده های بانکی و سود سهام درآمدی به میزان 20 تا 30 هزار میلیارد تومان داشته باشد.

بعد از انتشار این خبر فرهاد دژپسند وزیر اقتصاد طی مصاحبه ای در واکنش به ادعای مطرح شده در در برخی رسانه‌ها مبنی بر برنامه وزارت اقتصاد برای اخذ مالیات از سپرده‌های بانکی و سود آنها گفت: در طرح قانون مالیات‌های مستقیم تاکنون چنین موضوعی مطرح و بررسی نشده است.

کل سپرده های بانکی حدوداَ چه میزان است و چند درصد از نقدینگی را شامل می شود؟

هر چند که خبرهایی مبنی بر عبور نقدینگی از 2 هزار هزار میلیارد تومان در سال جاری منتشر شده است اما آنچه به عنوان رسمی و بر اساس گزارش های بانک مرکزی می توان گفت تا خرداد ماه سال جاری میزان نقدینگی 1980 هزار میلیارد تومان بوده است.

نقدینگی خود از دو بخش تشکیل شده است: پول و شبه پول. پول شامل سپرده های دیداری بخش غیردولتی نزد بانک ها و اسکناس و مسکوک در دست اشخاص و شبه پول شامل سپرده های سرمایه گذاری مدت دار، قرض الحسنه پس انداز و سپرده های متفرقه می باشد.

بنابراین با توجه به تعاریف بالا، شبه پول می تواند بیانگر میزان سپرده های بانکی باشد. در خرداد ماه سال جاری میزان شبه پول 1669 هزار میلیارد تومان گزارش شده است. این میزان 84 درصد نقدینگی کشور می باشد.

هر چند که در خبر منتشر شده در آبان ماه، گویا همه سپرده های بانکی مشمول مالیات بودند اما در پیشنهادی که به تازگی در این باره مطرح شده است تنها سپرده های بانکی بالای یک میلیارد تومان مشمول مالیات می باشند. بنابراین تمام رقم شبه پول مشمول مالیات ستانی نمی باشند.

پیشنهاد جدید مالیات ستانی از سپرده های بانکی چه می گوید؟

هادی قوامی سخنگوی کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی طی مصاحبه ای در مورخه 30 دی ماه 1398 درباره دریافت مالیات از سود سپرده‌های کلان بانکی گفت: در کشور ایران متاسفانه سود سپرده­‌های بانکی معافیت مالیاتی دارد. در همین راستا در کمیسیون تلفیق مجلس پیشنهاد دادیم که سپرده­‌های پایین یک میلیارد تومان، همچنان معافیت مالیاتی داشته باشند ولی از سپرده­‌های بیش از یک میلیارد تومان، یک درصد از سود سپرده و نه اصل سپرده، در سال مالیات اخذ شود.

وی ادامه داد: مثلا فردی که 10 میلیارد تومان سپرده در بانک دارد، یک میلیارد تومان آن معاف و بابت 9 میلیارد تومان باقی مانده، اگر سود سپرده 20 درصد باشد، سالانه یک میلیارد و هشتصد میلیون تومان دریافت می­‌کند. یک درصد از سود آن که 18 میلیون تومان می‌­شود را باید مالیات دهد که رقم زیادی هم نمی‌باشد.

چند درصد سپرده های بانکی بالای یک میلیارد تومان می باشد؟

مرکز پژوهش های مجلس در گزارشی با عنوان بودجه به زبان ساده که به تازگی منتشر کرد، اعلام کرد که نزدیک به 0.1 درصد (یک از هزار) حساب های بانکی شخصی، بالای یک میلیارد تومان موجودی دارند.

اگر بخواهیم به لحاظ تعداد عنوان کنیم که چند حساب بالای یک میلیارد تومان موجودی دارند، باید به صحبت های ولی الله سیف رئیس کل سابق بانک مرکزی مراجعه کنیم. هر چند که آمار کمی قدیمی است اما باید گفت ولی الله سیف رئیس کل سابق بانک مرکزی طی مصاحبه ای در 9 شهریور ماه 1395 اعلام کرد: 447 میلیون حساب بانکی وجود دارد که از این تعداد 439 میلیون مربوط به به اشخاص حقیقی است.

با فرض ثابت بودن حساب‌های شخصی می توان گفت که بالغ بر 439 هزار حساب بانکی متعلق به اشخاص حقیقی بالای یک میلیارد تومان موجودی دارند.

بانک ها سالانه چقدر سود سپرده بانکی پرداخت می کنند و درآمد دولت از محل مالیات ستانی از سپرده ها با رقم های بزرگ چقدر خواهد بود؟

هادی قوامی سخنگوی کمیسیون تلفیق مجلس درباره درآمد دولت در صورت اخذ مالیات از سود سپرده های کلان بانکی، اظهار داشت: 80 درصد سپرده­‌های بانکی، رقم­‌های بزرگ است و در حال حاضر نظام بانکی سالانه 400 هزار میلیارد تومان سود بابت سپرده‌­ها به مردم پرداخت می­کند. 80 درصد این مبلغ، می­‌شود 320 هزار میلیارد تومان. یک درصد این رقم 3200 میلیارد تومان می­‌شود. یعنی دولت می­‌تواند از راه اجرای این طرح سالانه 3200 میلیارد تومان درآمد داشته باشد که عدد قابل توجهی است.

مزایا و معایب مالیات ستانی از سپرده های میلیاردی چیست؟

از معایبی که برای مالیات ستانی از سپرده های بانکی از آن یاد می شود، خروج سپرده ها از بانک و برهم خوردن ثبات اقتصادی عنوان می شود. غلامرضا تاجگردون رئیس کمیسیون برنامه و بودجه طی مصاحبه ای گفت: در کشور ما که نرخ تورم ۴۰ درصد و سود سپرده حدود ۱۵ تا ۱۸ درصد است اگر بخواهیم از سود سپرده‌ها مالیات بگیریم پول‌ها از سیستم بانکی خارج می‌شود بنابراین این کار انجام نمی‌شود.

از مزایای مالیات ستانی از سپرده های بالای یک میلیارد تومان این است که به هر حال دولت درآمدی از این طریق به دست خواهد آورد که رقم تقریبی آن در سال 3200 میلیارد تومان برآورد می شود.

وحید شقاقی شهری عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی و کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با خبرنگار تابناک اقتصادی گفت: در حال حاضر در اقتصاد دولت از تولیدکننده ای که زحمت می کشد و تلاش می کند مالیات های تحت عنوان مالیات بر درآمد و مالیات بر مشاغل دریافت می کند یا مردم عادی که یک ساندویچ خریداری می کنند مالیاتی تحت عنوان مالیات بر ارزش افزوده پرداخت می کنند چرا نباید کسی که سود سپرده میلیاردی دریافت می کند، مالیات پرداخت نکند؟

این استاد اقتصاد دانشگاه خوارزمی در پاسخ به این پرسش که برخی ها می گویند اگر ما از سود سپرده های بانکی مالیات دریافت کنیم آن گاه سپرده گذاران پول های خود را از بانک ها خارج می کنند گفت: در طرح فعلی که پیشنهاد داده شده است، اولاً قرار نیست از همه سپرده گذاران مالیات بر سود سپرده اخذ شود و قرار است به عنوان مثال از کسانی که بالای یک میلیارد تومان سپرده دارند مالیات ستانی شود و ثانیاً قرار نیست از اصل سپرده مالیات اخذ شود بلکه قرار است از سود سپرده آن هم به میزان بسیار ناچیز یک درصد مالیات گرفته شود.

وی افزود: این سپرده هایی که به دلیل مالیات ستانی قرار است از بانک ها خارج شوند، کجا بروند؟ قرار است تبدیل به مسکن، طلا، ارز و ... بشود. خب، وقتی طرح مالیات بر عایدی سرمایه تصویب شود طرف پولش را به هر کدام از موارد فوق تبدیل کند باید مالیات بدهد.

شقاقی شهری ادامه داد: لذا از نظر من این مالیات بر سود سپرده بانکی مناسب است و باید برای سپرده هایی از یک میزان بالاتر اعمال شود تا آن قشری که زندگی آن ها از این سود سپرده ها تامین می شود تحت الشعاع قرار نگیرد.