چهار خبری که می‌تواند روند قیمت دلار را تغییر دهد؛ دلار از قله باز خواهد گشت؟

روند صعودی قیمت دلار از اواخر اردیبهشت ماه سال جاری آغاز شد. در حالی که بانک مرکزی تلاش خود را برای نگه داشتن قیمت دلار در کانال ۱۶ هزار تومان در آن برهه زمانی انجام داد، این تلاش‌ها با موفقیت خاصی همراه نبود.

به گزارش تابناک اقتصادی، دلیل عدم موفقیت بازار ارز توسط بانک مرکزی هم این بود که در شرایط کرونایی صادرات کالا‌های غیرنفتی متوقف شد و علیرغم تلاش بانک مرکزی و نهاد‌های مختلف، ارز‌های صادراتی سال‌های ۹۷ و ۹۸ تا آخر تیرماه آن گونه که انتظار می‌رفت، به کشور بازنگشت. از سوی دیگر، واردات به قوت خود باقی ماند و این مساله موجب بر هم خوردن تراز ارزی کشور شد.

همچنین با ریزش بازار سرمایه و شرایط نامساعدی که در این بازار از ۱۹ مرداد ماه سال جاری پیش آمد، نقدینگی از این بازار خارج و بخشی از آن به سمت بازار ارز جهت کسب سود بیشتر روانه شد. این دومین شوکی بود که به بازار ارز وارد شد.

به علاوه به صورت طبیعی هر ساله با نزدیک شدن به پایان سال میلادی، تقاضا برای ارز معمولا جهت تسویه حساب‌های تجاری و همچنین سفر‌های خارجی افزایش می‌یابد و این عامل نیز خود یک محرک برای افزایش قیمت ارز بود.

تحریم ۱۸ بانک ایرانی نیز که به تازگی از سوی آمریکا اعمال شد، محرک دیگری برای افزایش قیمت در بازار ارز بود.

 

هرچند در این باره رضا نصری، حقوقدان بین‌المللی و کارشناس سیاست خارجی در گفتگویی اظهار داشت: در مورد بُعد روانی تحریم های اخیر، باید به این نکته اشاره داشت که وزارت دارایی آمریکا به بانک‌ها و بنگاه‌هایی که با این ۱۸ بانک‌ تحریم‌شده همکاری می‌کنند، یک مهلت ۴۵ روزه داده تا روابط کاری خود را با آنها به تدریج به پایان برسانند. در حد فاصل این ۴۵ روز نیز انتخابات ریاست جمهوری آمریکا برگزار می‌شود و چه بسا با پیروزی جو بایدن، اصولاً جو سیاسی کل متحول شود. به همین دلیل، گمان نمی‌کنم بسیاری از مخاطبین این تحریم‌ها، عجله‌ای در قطع روابط خود با ایران داشته باشند و دولت ترامپ بتواند «شوک روانی» مورد نظر را در بازار ایران به وجود بیاورد.

 

در این شرایط، روز گذشته بیستم مهر ۱۳۹۹ شایعه‌ای مبنی بر استعفای رئیس کل بانک مرکزی در فضای مجازی منتشر شد که این شایعه، بلافاصله با حضور عبدالناصر همتی در جلسه هیات دولت، تکذیب شد؛ اما همین خبر نیز شوک دیگری را به بازار ارز وارد کرد.

به هر حال، شرایط بالا موجب شد تا قیمت دلار با رشدی بیش از ۹۰ درصدی در ۵ ماه، در روز گذشته به یک قدمی کانال ۳۲ هزار تومانی برسد. کانالی که شاید کمتر کسی در ابتدای سال جاری تصور آن را داشت و حتی اندک کارشناسی چنین پیش بینی را از قیمت دلار در فروردین ماه سال جاری برای قیمت دلار در مهرماه می‌توانست داشته باشد.  

 

هر چند بسیاری آینده قیمت دلار در اقتصاد ایران را به نتایج انتخابات آمریکا گره زده اند، از روز گذشته تحرکاتی توسط مسئولین حداقل در خبر‌ها دیده شد که به نظر می‌رسد این تحرکات در صورت اتفاق آینده متفاوتی را از آنچه امروز برای قیمت دلار اتفاق افتاده است، رقم خواهند زد.

اولین خبر تاثیرگذار بر قیمت دلار، مربوط به سفر جواد ظریف وزیر امور خارجه به چین بود؛ خبری که در فضای مجازی به سرعت منتشر شد و در آن صحبت از تغییر ذخایر ارزی بانک مرکزی به یوآن بود. در این خبر آمده بود: ظریف به چین رفته است و حالا برخی رسانه‌ها خبر داده اند که ذخیره ارزی اصلی ایران از این به بعد از دلار آمریکا به یوان چین تغییر می‌کند. همچنین در این باره خبرگزاری ATF چین طی گزارشی با تیتر "ایران به خاطر یوآن، دلار را به سطل زباله می‌اندازد" نوشت: طبق گزارش های تلویزیون دولتی چین و ایران، بانک مرکزی ایران خبر از تغییراتی بسیار نظیر ثبت یوآن به عنوان واحد ارزی بین‌المللی خود به جای دلار آمریکا داده است.

دومین خبر مربوط به عرضه سنگین دلار از امروز (۲۱ مهر) توسط بازارساز بود. در این خبر که در سایت بانک مرکزی منتشر شد و یک نوع سیگنال از سوی این بانک به نوسانگیران در بازار ارز بود، آمده: سقف خرید بانک‌ها و صرافی‌ها در بازار متشکل ارزی به ۵۰۰ هزار دلار افزایش می‌یابد و بانک مرکزی روزانه ۵۰ میلیون دلار در بازار مزبور به‌ صورت اسکناس عرضه خواهد کرد. در واقع بازارساز به معامله‌گران ارزی علامت داد که از امروز برای مدیریت بازار از دو تاکتیک افزایش آزادی خرید در بازار متشکل ارزی و بالا بردن میزان عرضه اسکناس استفاده خواهد کرد؛ عرضه ای که در گام نخست، باعث کاهش ۷۵۰ تومانی نرخ دلار در صرافی‌های مجاز (لحظه انتشار این گزارش) شده است.

سومین خبر نیز مربوط به سفر امروز (۲۱ مهر) عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی به عراق بود؛ سفری که گفته می‌شود به منظور آزادسازی منابع بلوکه شده ایران در این کشور، انجام شده است. این «چندمین سفر» همتی به عراق برای حل این مشکل است. البته طی ماه گذشته، رئیس‌کل بانک مرکزی عراق و مدیرعامل بانک تجارت عراق (TBI) تغییر کردند؛ این دو تغییر مهم می‌تواند این بار مقدمه‌ای باشد برای بازگشت منابع ارزی ایران که در کشور عراق مسدود شده است. برخی رسانه‌ها نیز اعلام کرده اند: گزارش‌های رسیده حاکی از این است که با سفر امروز همتی به عراق، اتفاقات مثبتی در آزادسازی منابع کشور از سوی این کشور رخ خواهد داد.

 

 

مصطفی غالب مخیف، رئیس کل بانک مرکزی عراق در دیدار امروز با دکتر همتی، همتای ایرانی خود در بغداد گفته است: تلاش‌ داریم به همکاری بانکی با جمهوری اسلامی ایران ادامه دهیم و از تجارب تهران در امور مالی و بانکی استفاده خواهیم کرد. وی ادامه داد که تمام تلاش ما این است که همکاری دو کشور ادامه داشته باشد و مشکلات موجود در حوزه مطالبات مالی و پولی ایران نیز حل می‌شود. رییس کل بانک مرکزی عراق افزود، برخی سازوکارها وجود دارد که می‌توان با بهره‌گیری از آنها به تقویت همکاری بانکی و پولی میان دو کشور و رفع مشکلات موجود، کمک کرد. پیشنهاد دادیم کمیته‌ای مشترک با حضور مقامات بانکی و مالی دو کشور تشکیل شود تا به راهکار لازم برای حل مسائل ایران و عراق دست یافت.

همتی رییس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نیز در این دیدار ابراز امیدواری کرد که با همکاری همتای عراقی خود، مسائل پیچیده بانکی میان دو کشور برطرف شود. امیدوارم با اراده‌ای که نزد مقامات عراقی وجود دارد، مشکلات بانکی و مالی میان دو کشور حل شود.

چهارمین خبر هم این بود که گویا رایزنی‌ها برای آزادسازی منابع بلوکه شده ایران در کره جنوبی به نتیجه رسیده است.

علی ربیعی، سخنگوی دولت در نشست خبری ۱۵ مهرماه ۹۹ درباره آزادسازی منابع ارزی بلوکه شده ایران در کره جنوبی گفته بود: قرار است هیات‌هایی به کشور‌هایی که ایران در آن‌ها منابع ارزی دارد، اعزام شوند و منابع ارزی بلوکه شده ایران را آزاد کنند.

حالا یک منبع آگاه طی گفت‌وگویی، خبر داده است که پالت‌های دلار از کره جنوبی در راه ایران است. اما بخشی از مطالبات ما با چین همچنان باقی می‌ماند و قرار است غیرنقدی تسویه شود.

البته برخی دیگر این خبر را تایید نکرده و گفته اند که کره جنوبی هنوز منابع ایران را آزاد نکرده و حتی تا دیروز هم در نهاد ریاست جمهوری، طرح شکایت از کره جنوبی در دست بررسی بوده است.

 

به نظر می‌رسد، با انتشار خبر عرضه سنگین ارز از امروز توسط بازارساز، قیمت دلار عقبگرد خود را آغاز کرده است. هر کدام از خبر‌های فوق به نتیجه برسد، قطعا در روند صعودی قیمت دلار تاثیرگذار خواهد بود و به نظر می‌رسد با رسیدن دلار به سقف قیمتی خود دیگر سرمایه گذاری بر روی این ارز خارجی، ریسک بالایی را می‌طلبد و سقوط قیمتی هر آن در انتظار این ارز خارجی است؛ پس باید منتظر ماند و دید که دلار در روز‌های آینده چه مسیری را خواهد پیمود.