به گزارش بورس تابناک، سهامداران بازار سرمایه همچون سایر سرمایه گذاران پیش از سرمایه گذاری باید مجموعه‌ای از آموزش‌ها را فرا بگیرند. این روزها فعالیت در بورس بیش از هر زمان دیگری به دغدغه گروهی از افراد تبدیل شده است، به همین دلیل قصد داریم شما را با یکی از مفاهیم بازار سرمایه آشنا کنیم.
یکی از سایت‌های پرکاربرد جهت بررسی وخرید و فروش سهام، سایت مدیریت فناوری بورس تهران به آدرس TSETMC.COM است که اطلاعات جامعی از معاملات روزانه سهام در اختیار سرمایه گذار قرار می‌دهد. هر سهم در این سایت با نماد مخصوص به خود نمایش داده می‌شود.
تابلو خوانی یعنی بررسی هر نماد، میزان خرید و فروش، نوسان‌های قیمت، میزان عرضه و تقاضای سهامداران حقیقی و حقوقی و… که باعث شناخت وضعیت کوتاه‌مدت و میان‌مدت یک سهم می‌شود. اگر به دنبال سهم خاصی باشیم، با جستجو در سایت (Tsetmc) مانند تصویر زیر می‌توان سابقه معاملات آن سهم را مشاهده و بررسی کرد، در ادامه به بررسی سهم دزهراوی می‌پردازیم.
با کلیک بر روی «دزهراوی» می‌توان اطلاعات مربوط به معاملات این سهم را مشاهده کرد.
اطلاعات نماد در سایت TSETMC
همان‌طور که در تصویر بالا ملاحظه می‌شود، بخش‌های مختلف اطلاعات مربوط به هر سهم با اعداد ۱ تا ۸ شماره‌گذاری شده که در ادامه به توضیح هریک می‌پردازیم.
۱. قیمت
بخش اول وضعیت قیمت حال حاضر سهام را نشان می‌دهد. قیمت خرید بهترین سفارشی که در سطر اول سفارشات وجود دارد قیمت معامله بیانگر آخرین قیمت معامله‌شده سهام است. قیمت اولین، اولین معامله‌ای که در نماد انجام شده را نشان داده و قیمت پایانی، میانگین موزون قیمت‌های معامله‌شده همان روز با توجه به حجم معاملات است. قیمت فروش نیز مانند قیمت خرید بوده و قیمت دیروز، قیمت پایانی روز گذشته را نشان می‌دهد.
چنانچه آخرین قیمت معامله نسبت به قیمت پایانی بیشتر باشد، نشان‌دهنده اقبال بازار به سهام است و روند مثبت احتمالی در روز بعد را نشان می‌دهد و برعکس. در محاسبه قیمت پایانی سهام، میزان حجم مبنای سهم نیز بررسی می‌شود و درصورتی‌که تعداد سهام معامله‌شده در یک روز بسیار کمتر از حجم مبنا باشد، قیمت پایانی نزدیک صفرقرار می‌گیرد در کل از قیمت پایانی برای محاسبه قیمت مجاز روز آینده استفاده می‌شود.
۲. بازه قیمتی
این بخش تغییرات سهم را به‌صورت روزانه، هفتگی و سالیانه نشان می‌دهد. بازه روز حداقل و حداکثر قیمتی است که سهام شرکت در آن روز معامله شده. قیمت مجاز قیمتی است که سهم می‌تواند روزانه در آن بازه نوسان داشته باشد. بازه هفته درواقع قیمت سهام شرکت در طی یک هفته را به نمایش می‌گذارد و بازه سال قیمت سهام را در طی یک سال گذشته نشان می‌دهد؛ یعنی اگر امروز ۲۰ فروردین باشد قیمت سال نشان‌دهنده قیمت سهام شرکت از ۲۰ فروردین سال گذشته تا ۲۰ فروردین امسال است.
به‌عنوان‌مثال بازه روز سهام دزهراوی در ساعت ۰۹:۰۰ اولین معامله سهم در قیمت ۲۰۶۱۷ ریال انجام شده و بعد از آن با افزایش تقاضا همراه و قیمت تا محدوده ۲۱۴۲۶ ریال رشد می‌کند و تا پایان معاملات نیز در همین محدوده معامله می‌شود. پس بازه روز سهم (۲۰۶۱۷ – ۲۱۴۲۶) ریال است.
۳. خرید و فروش حقیقی و حقوقی
در بازار سرمایه دو دسته سرمایه‌گذار داریم که شامل سرمایه گذاران حقیقی و سرمایه گذاران حقوقی است. سرمایه گذاران حقوقی، شرکت‌های ثبت‌شده‌ای هستند که از طریق شرکت اقدام به دریافت کد بورسی نموده‌اند (شرکت‌های سرمایه گذاری، سبدگردانی، صندوق‌های سرمایه گذاری و…). سرمایه گذاران حقیقی افرادی، هستند که اقدام به دریافت کد معاملاتی کرده و سپس به خرید و فروش سهام می‌پردازند.
یکی از بخش‌های مهم سایت TSE این بخش است که در آن تعداد خریداران و فروشندگان، میزان خرید و فروش حقیقی‌ها و حقوقی‌ها و حجم معاملات آن‌ها را نشان می‌دهد. با بررسی تعداد سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی و حجم معاملات انجام‌شده، می‌توان به تجزیه و تحلیل سهم موردنظر پرداخت. همان‌طور که در تصویر نماد دزهراوی مشاهده می‌شود سمت چپ مربوط به فروشنده‌ها و سمت راست مربوط به خریداران است.
۴. معاملات
تعداد معاملات، تعداد معامله‌هایی که در یک سهم انجام شده است را نشان می‌دهد. به‌عنوان‌مثال در نماد دزهراوی ۹۱۲۱ بار معامله بین خریدار و فروشنده انجام شده است و این عدد ربطی به حجم معاملات ندارد. حجم معاملات شامل تعداد سهام شرکت که در طی روز بین خریدار و فروشنده معامله می‌شود، به‌عنوان‌مثال حجم معاملات نماد دزهراوی ۱۶.۲۱۸ M (میلیون) سهم است.
ارزش معامله: سهام یک شرکت در طول روز و در ساعات معاملات تعیین شده با قیمت‌ها و حجم‌های گوناگون مورد معامله قرار می‌گیرد. به‌عنوان‌مثال اگر شما ۵۰۰ سهم ۱۰۰۰ تومانی ارزش معامله شما ۵۰۰۰۰۰ تومان می‌شود همچنین اگر شخص دیگری ۶۰۰۰ سهم به قیمت ۱۰۵۰ تومان خریده باشد ارزش معامله آن ۶۳۰۰۰۰۰ تومان است.
اگر به همین ترتیب ارزش کلیه معاملاتی که در طول روز در یک سهم انجام می‌شود را جمع کنیم، ارزش معامله آن سهم به دست می‌آیدهمچنین ارزش بازار هم از حاصل‌ضرب تعداد سهام کل شرکت در قیمت پایانی سهم محاسبه می‌شود. مقایسه میزان حجم معاملات با میانگین حجم ماه، یکی از سیگنال‌هایی است که تابلوی معاملات بازار به ما می‌دهد که در کنار مباحث تکنیکالی می‌توان از آن بهره برد.
۵. حجم مبنا
تعداد سهام همان‌طور که از نام آن پیداست به تعداد سهامی که مورد معامله قرار گرفته گفته می‌شود. حجم مبنا به معنای به تعداد سهامی که باید در طول یک روز معامله شود تا قیمت پایانی آن سهم بتواند نوسان مثبت یا منفی داشته باشد.
فلسفه حجم مبنا برای کنترل رشد بی‌رویه قیمت سهام در سال ۱۳۸۲ با ۱۵ درصد از کل سهام یک شرکت طی یک سال تصویب شده است. بدین ترتیب حجم مبنای روزانه ۰۰۰۶/۰ (شش ده هزارم) کل سهام شرکت شد. در سال ۱۳۸۳ تغییر کرده و به ۲۰ درصد افزایش و حجم مبنا نیز ۰۰۰۸/۰ (هشت ده هزارم) افزایش یافت؛ اما از سال ۱۳۹۳ به ۱۰ درصد کاهش یافته، در اواخر سال ۱۳۹۸ این قانون به طور مجدد تغییر کرد و اکنون بر اساس میزان معاملات سهم و قیمت پایانی آن و به‌صورت شناور محاسبه می‌شود.
سهام شناور درصدی از سهام شرکت است که در اختیار عموم قرار دارد به طور مثال در سهام دزهراوی ۱۹ درصد سهام در اختیار مردم قرار گرفته و درواقع هرچقدر میزان درصد سهام شناور یک شرکت بیشتر باشد می‌توان گفت سهام آن شرکت بر اساس عرضه و تقاضای واقعی‌تر قیمت‌گذاری شده و کنترل قیمت سهام و فعالیت‌های سفته بازی در چنین شرکت‌هایی کمتر اتفاق می‌افتد.
۶. EPS و P/E
یکی از اطلاعات مهم در تابلو بورس، سود هر سهم شرکت (EPS) و نسبت قیمت به درآمد (P/E) برای هر سهم است. درواقع یکی از انواع صورت‌های مالی شرکت‌ها را صورت سود و زیان می‌گویند.
این امر نشان‌دهنده عملکرد یک شرکت در طی یک دوره زمانی که محصول نهایی آن سود یا زیان است. هرگاه کل سود پس از کسر مالیات را به تعداد سهام تقسیم کنیم؛ سود هر سهم به دست خواهد آمد. چنانچه EPS در تابلوی معاملات سهام، منفی باشد نشان‌دهنده زیان ده بودن شرکت است.
P/E از تقسیم قیمت جاری سهم بر سود هر سهم به دست می‌آید. این نسبت به‌عنوان ابزار دست تحلیل گران بوده که تلاش می‌کنند با تخمین دقیق آن بتوانند ارزش ذاتی یک شرکت را به دست آورند.
۷. خرید و فروش
این بخش روند کنونی معاملات سهم را نشان می‌دهد، به‌طورکلی سه حالت در معاملات یک سهم می‌تواند رخ دهد. اول اینکه صف خرید باشد، دوم اینکه در صف فروش قرار گیرد و سوم آنکه خرید و فروش به‌صورت متعادل انجام شود. خرید و فروش اوراق بهادار در بورس بر اساس سازوکار حراج انجام می‌شود، در این حراج اولویت اول قیمت مناسب و اولویت دوم زمان است.
درنهایت زمانی که قیمت پیشنهادی برای خرید سهم با قیمت پیشنهادی برای فروش سهم برابر باشد، معامله صورت می‌گیرد. در این حالت سامانه معاملاتی به‌صورت خودکار خرید و فروش را در کسری از ثانیه انجام می‌دهد و بلافاصله سفارش‌های انجام‌شده از سامانه معاملاتی حذف می‌شوند.
۸. نمودار قیمت و حجم
این نمودار بیانگر این است که در دامنه نوسان روز جاری چه حجمی و در چه قیمتی معامله شده است.
