امروزه در جامعه اقتصادی ما، انجام معامله با وکالت بلاعزل، بسیار معمول شده است. شاید شما هم یکی از این معاملات را تجربه کرده باشید. مثلاً خودرو خود را با وکالت بلاعزل خریده و یا آپارتمان خود را بصورت وکالتی و با ارائه وکالت بلاعزل فروخته باشید. لازم است بدانیم که «عقود معین» به دو دسته تقسیم میشوند: «عقود لازم» و «عقود جائز».
به گزارش «تابناک»؛ عقودی مانند بیع و رهن که طرفین پس از انعقاد و امضا، حق ندارند آن را فسخ کنند، عقود لازم مینامند. اما برخی عقود وجود دارند که بعد از انعقاد و امضا، هر یک از طرفین میتواند به راحتی آن را فسخ و منحل کند، بیآنکه ضرورت داشته باشد که دلیل خاصی را برای فسخ ارائه نماید. «عقد وکالت» از جمله این عقود است. بعد از آنکه شما به فردی وکالت میدهید تا کاری را به نمایندگی از طرف شما انجام دهد، بلافاصله بعد از اعطای وکالت میتوانید، عقد را فسخ و یا وکیل را عزل نمایید.
پرواضح است که «عقود جائز» بسیار متزلزل بوده و از لحاظ ثبات معاملاتی در معرض ریسک جدی قرار دارد؛ اما از آنجا که در جامعه اقتصادی امروزه ما، شرایط انجام تشریفات رسمی و اداری، به ویژه تنظیم اسناد رسمی نقل و انتقالات، بسیار وقتگیر و پرهزینه شده، استفاده از وکالت به شدت مرسوم شده است. البته افراد برای آنکه خطر فسخ عقد وکالت و یا عزل وکیل را از خود دور سازند، اقدام به اخذ وکالت بلاعزل میکنند. وکالت بلاعزل وکالتی است که در آن موکل ضمن عقد خارج لازم، حق عزل وکیل را از خود ساقط میکند.
اما در این نوع از وکالت نیز همچنان خطرات موکل را تهدید میکند! برخی از این آسیبها بدین شرح است؛
ـ اسقاط حق عزل وکیل و ضم وکیل و… مسقط حق فسخ عقد وکالت نبوده و موکل همچنان میتواند عقد وکالت را فسخ کند.
ـ به محض اینکه موکل فوت کند، و یا دچار جنون و امراض روانی شود (ولو اینکه دچار جنون اَدواری گردد) و یا ورشکسته شود، عقد وکالت به خودی خود منفسخ شده و منحل میشود.
ـ موکل می تواند موضوع وکالت را خود به انجام رساند و در این صورت وکالت شما بلااثر و بی ارزش میشود.
ـ اعطای وکالت، قانوناً سبب مُمَلِک محسوب نمیگردد و مادامی که موضوع وکالت در انتقال، انجام نشود، موکل بعنوان مالک شناخته میگردد، در این وضعیت طلبکاران میتوانند مالی را که شما نسبت به آن وکالت بلاعزل دارید را براحتی توقیف و نهایتاً منتقل کنند. اجرای مهریه در این موارد بسیار مرسوم است.
ـ در مواردی که وکالت بلاعزل بواسطه تفویض وکالت، در ایادی متعددی به گردش درمی آید، هر آیینه ممکن است یکی از این روابط قراردادی که منشا تفویض وکالت بوده، منحل گردد و در نتیجه تمام معاملات بعدی نیز به تبع آن از درجه اعتبار ساقط شوند.
به عنوان مثال ممکن است یک اتومبیل گران قیمت بواسطه وکالت بلاعزل، چندین نوبت بین اشخاص متعدد نقل و انتقال شده و نهایتاً به دست شما رسیده باشد. اکنون اگر یکی از این اشخاصی که قبل از شما وکالت داشته، معامله خود را با نفر بعدی برهم زند، تمام وکالت نامههای بعدی از جمله وکالت شما نیز به تبع آن باطل میشود!
بنابراین توصیه میشود حتی المقدور معاملات خود را وکالتی انجام ندهید و یا در صورت اینکه به ناچار مالی را وکالتی خریداری کردید، در ثانی اصل معامله را مکتوب و محکم منعقد کرده و در آن به وکالت مذکور تصریح کنید.