به گزارش «تابناک» به نقل از ایرنا، عراقچی شنبه شب و در آستانه ضرب الاجل کاستن تعهدات ایران در قبال برجام با حضور در یک برنامه زنده تلویزیونی به بررسی آخرین وضعیت برجام پرداخت و گفت: ۱۵ گزارش آژانس پایبندی کامل جمهوری اسلامی ایران به برجام را تایید می کند که این شاهدی مستند و غیر قابل انکار این مدعا است.
معاون سیاسی وزیر امور خارجه افزود: با هدف رسیدن به یک توافق و پایبندی به توافق وارد مذاکره شدیم، ایران به طور کامل به تعهدات خود در برجام پایبند بود و عمل کرد، حتی زمانی که آمریکا از برجام خارج شد تا یک سال در برجام باقی ماندیم و هنوز هم باقی مانده ایم.
وی ادامه داد: بایدن و تیم او قبل از این که انتخاب شوند یکی از شعارهای انتخاباتی آنها این بود که به بسیاری از توافق‌های بین المللی برخواهند گشت، لذا از برجام هم اسم برده بودند.
عراقچی تاکید کرد: برجام یکی از دستاوردهای دموکرات‌ها است و خیلی از آنها آن موقع جزو تیم مذاکرات بودند و اکنون هم در کنار بایدن حضور دارند، این‌ها کسانی هستند که برجام را خودشان مذاکره کرده بودند و در زمان آنها اتفاق افتاده بود و طبیعی است که انگیزه بازگشت به برجام در آنها وجود داشته باشد.
او ادامه داد: این دیدگاه در میان آنها وجود داشت که سیاست فشار حداکثری موفق نبوده و آنها نتوانستند به اهداف خود برسند، ترامپ تصور می‌کرد اگر فشار را به حداکثر برساند می‌تواند به توافق بهتر از برجام برسد اما ناکام ماند، این سیاست به اهداف خود نرسید، آنها با این شعار و با این منطق وارد انتخابات شدند و در این رقابت به پیروزی رسیدند و بعد از ورود به کاخ سفید مشخص شد کار به آن آسانی که تصور می‌کردند، نیست.
معاون سیاسی وزیر امور خارجه گفت: رژیم صهیونیستی همواره از مخالفین برجام بوده است و در منطقه ، کشورهای دیگری هم بودند که مخالف برجام بودند. بایدن برای مذاکره با ایران در قالب ۱+۵ اعلام آمادگی کرد و به نظر می‌رسد هنوز نتوانسته اند به تنش‌های داخلی خود فائق بیایند.
وی در ادامه با تاکید براین که در اهداف دولت دموکرات و جمهوری خواه هیچ فرقی نیست، افزود: آنها در مهار قدرت ایران هیچ تفاوتی با هم ندارند و دعوا بر سر شیوه‌های انجام این کار است. دولت فعلی آمریکا معتقد است شیوه دونالد ترامپ و فشار حداکثری کاری نکرده و نتوانسته آمریکا را به اهدافش در مقابل ایران برساند ولی در آن طرف تکرار می‌کنند تمدید دوره‌های برجام، منطقه و موشک و ... باید به آقای بلینکن گفت که آیا فکر می‌کند چیزهایی که ایران زیر فشار حداکثری قبول نکرد، با سیاست مذاکراتی آقایان قبول می‌کند.
او ادامه داد: جو بایدن جمعه شب گفت که ما با مذاکره با ایران از طریق ۱+۵ بازمی‌گردیم، آیا تصور می‌کنند ما چیزهایی که تحت فشار حداکثری قبول نکردیم حالا با مذاکره قبول می‌کنیم. اگر می‌خواستیم به این خواسته‌های غیرقانونی و غیرمشروع آمریکا تن دهیم در دوران ترامپ چنین می‌کردیم. ترامپ آرزو داشت فقط یک عکس یادگاری با آقای روحانی بگیرد و توافق جدیدی با ما امضا کند. ما زیر بار نرفتیم و الان هم زیر بار نمی‌رویم. اگر آنها می‌خواهند برجام را نه یک کلمه کم و نه یک کلمه زیاد بپذیرند.
عراقچی درخصوص مذاکره بر سر مسائل منطقه ای و موشکی تاکید کرد: ما بطور قطع قبول نخواهیم کرد و موضع ما کاملا روشن است. نه الان و نه بعدا به این مسائل نخواهیم پرداخت. توانمندی‌های دفاعی ما به هیچ وجه قابل مذاکره و مصالحه نیست. آماده‌ایم بدون کم و زیاد به اجرای کامل برجام بازگردیم به شرط این که اول آنها بازگردند. اگر قرار باشد در جلسات رسمی یا غیررسمی با حضور آمریکا و یا بدون حضور آمریکا گفت وگو کنیم فقط درباره برجام است و درباره برجام پلاس و ... هیچ مذاکره‌ای نخواهیم کرد.
کوتاهی و ناتوانی اروپایی
وی در ادامه با تاکید براین که ایران به صورت کامل به تعهدات خود پایبند بوده و عمل کرده است و حتی بعد از خروج آمریکا یک سال در برجام باقی ماندیم و هنوز هم باقی مانده ایم، افزود: اروپا بعد از خروج آمریکا وارد صحنه شد و از ما خواست در برجام بمانیم تا آنها نبودن آمریکا را جبران و راه‌حل‌های عملی پیدا کنند.
او ادامه داد: آن یک سالی که صبر کردیم فرصت دادن به اروپا برای عمل به تعهدات آنها و دیپلماسی بود. متاسفانه اروپا در عمل به تعهدات خود ناتوان بود، البته برخی دیدگاه‌ها وجود دارد که اساسا اراده نداشتند. بعد از یک سال فرصت تمام شده بود و امکان ادامه مسیر وجود نداشت و ما براساس حق خود در برجام مندرج در پارگراف‌های ۲۶ و ۳۶ از حق خود استفاده کردیم.
معاون سیاسی وزیر امور خارجه افزود: ما تعهدات خود را پله پله کاهش دادیم برای این که به دیپلماسی فرصت دهیم و به جایی رسیدیم که تمام تعهدات عملیاتی خود در برجام را کنار گذاشتیم و وارد قسمت نظارت‌ها نشدیم. هدف این بود که تعادلی که در برجام وجود داشت و در اثر خروج آمریکا به هم خورده بود برقرار کرده و متوازن سازیم.
وی تاکید کرد: ما از حق خود در برجام استفاده کردیم و اقدامات ما اقدام های جبرانی در مقابل اقدام های اروپا و آمریکا بود و همواره گفته ایم اقدام های ما برگشت پذیر است. اقدام های ایران برای فرصت دادن به دیپلماسی و جبران اقدامات آنها بود و منجر به از بین رفتن برجام نشده است.
عراقچی همچنین در خصوص واکنش اروپایی‌ها به اقدام های جبرانی ایران و این که ما دیپلماسی را به خطر انداخته ام ، گفت: اروپایی‌ها اصلا در جایگاهی نیستند که از این ادعاها داشته باشند و علیرغم بیانیه‌ها و حرف‌ها در رسانه‌ها وقتی در جلسات خصوصی با آنها صحبت می‌کنیم، زبان آنها بسته است. ما یک سال به آنها فرصت دادیم و آنها نتوانستند نبودن آمریکا در برجام را جبران کنند و بعد از آن فرصت‌های مکرر دادیم و آنها در موضعی نیستند که ادعا کنند ایران در اجرای برجام قصوری دارد.
معاون سیاسی وزیر امور خارجه افزود: اگر در این چهار سال گذشته هنوز برجام زنده است ، به خاطر سیاست‌های ایران است و اروپایی‌ها سهمی ندارند الا سهمی که در شورای امنیت جلوی آمریکا برای اعمال اسنپ بک ایستادند. ما بودیم که در چهار سال گذشته مدام به دیپلماسی فرصت دادیم.
وی همچنین با اشاره به مصوبه مجلس شورای اسلامی گفت: زمانی که به ان. پی. تی ملحق شدیم موافقتنامه پادمان را امضا کردیم و براساس آن به آژانس دسترسی‌ها را می‌دهیم. در برجام قبول کردیم یکسری نظارت‌های بیشتر دهیم که از آن جمله قبول اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی بود. براساس مصوبه مجلس این اقدام های فراتر و پروتکل الحاقی باید متوقف شود.
کاهش بازرسی ها
عراقچی تصریح کرد: این تعبیر که بازرسان باید از ایران خارج شوند تعبیر درستی نیست و تنها میزان بازرسی‌های آنها کاهش می‌یابد.
او ادامه داد: حدود ۲۰ الی ۳۰ درصد توان نظارتی آژانس در اثر اجرای مصوبه مجلس کاهش می‌یابد. علیرغم اختلاف نظر بین دولت و مجلس، دولت مجری قانون است و در اجرای قانون نمی‌تواند تعلل کند. در قدم اول غنی سازی ۲۰ درصد شروع شد و در قدم دوم اجرای پروتکل الحاقی و نظارت‌های فراتر که در برجام بوده متوقف می‌شود.
معاون سیاسی وزیر امور خارجه گفت: به نظر نمی‌آید تا پنجم اسفند ماه اقدامی در جهت لغو تحریم‌ها صورت بگیرد و ما اجرای پروتکل الحاقی را متوقف خواهیم کرد و این به معنای خروج از برجام نیست.
وی با تاکید براینکه توقف اجرای پروتکل الحاقی برگشت پذیر است، افزود: به محض اینکه خواسته‌های ما در برجام و خواسته‌های مجلس تامین شود ما دوباره بازخواهیم گشت و هم اجرای پروتکل الحاقی و هم نظارت‌ها و هم بقیه تعهدات را انجام می‌دهیم.
او با اشاره به این که پنجم اسفند ماه از برجام خارج نخواهیم شد و بازرسی‌ها هم متوقف نخواهد شد و توافق ایران و آژانس سر جای خود است، گفت: راه برای بازگشت طرف‌های مقابل باز و راه‌حل مشکل از سوی ما بیان شده است و مقام‌های ما از جمله رهبر معظم انقلاب به صراحت فرمودند برای ما عمل مهم است و اگر آنها عمل کرده و ما راستی آزمایی کنیم، ما به تعهداتمان برمی‌گردیم.
حرکت مدبرانه
عراقچی در ادامه درباره اقدام‌های ایران در برجام افزود: ما در چند سال گذشته هوشمندانه و مدبرانه حرکت کردیم. هم تعهداتمان را کاهش دادیم و هم برجام را در کلیت خود حفظ کردیم و اگر تعهدات را آنقدر کاهش می‌دادیم که برجام اهمیت خود را برای طرف‌ها از دست می‌داد، برجام کلا از بین می‌رفت. برای ما برجام هم ارزش اقتصادی از بعد رفع تحریم‌ها داشته و هم ارزش راهبردی و سیاسی دارد. امکانات سیاسی و راهبردی برای ما کماکان وجود داشته است.
معاون سیاسی وزیر امور خارجه با بیان این که ماندن در برجام به خاطر مزایای سیاسی و راهبردی آن بود، گفت: اکنون که بایدن آمده، فرصتی وجود دارد که برجام احیا شود .
سفر گروسی
عراقچی در ادامه همچنین به سفر رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به تهران اشاره کرد و در این باره افزود: زمانی که پنجم اسفند ماه فرا برسد و اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی متوقف شود، و با توقف این دو قسمت یعنی نظارت‌های بیشتر و پروتکل الحاقی، وضعیت جدیدی ایجاد خواهد شد.
او ادامه داد: گروسی خودش اظهار علاقه کرد که به ایران بیاید که در این وضعیت نوع جدیدی از همکاری بین ایران و آژانس برقرار شود که همکاری‌های ایران و آژانس کمترین آسیب را ببیند.
معاون سیاسی وزیر امور خارجه با تاکید براینکه سفر گروسی هیچ ارتباطی به تصمیم ایران ندارد و این تصمیم اجرا خواهد شد، گفت: مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی آمده تا نظم جدیدی در روابط ایران و آژانس ایجاد شود.
اقدام امریکا ، بیشتر از حرکت نمادین آمریکا
معاون سیاسی وزیر امور خارجه همچنین به اقدام اخیر آمریکا درخصوص نوشتن نامه به رئیس شورای امنیت اشاره کرد و در این باره افزود: اقدامی که آمریکا در شورای امنیت انجام داد و نامه‌ای به رئیس این شورا نوشت و تمام نامه‌های قبلی دولت ترامپ را پس گرفت، درست است آثار عملیاتی در رفع تحریم‌ها ندارد ولی بیشتر از یک اقدام نمادین است.
وی به ارزش حقوقی و سیاسی اقدام آمریکا اشاره کرد ، گفت: این که آمریکا رسما به اشتباه خود در رابطه با برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ اقرار و آن را مکتوب و ارائه کند و به نوعی توبه از اقدام های گذشته کند، ارزش سیاسی و حقوقی خود را دارد اما وقتی به بحث تحریم‌ها می‌رسد ارزشی ندارد.
عراقچی با تاکید براین که ملاک برای ما رفع تحریم‌هاست، افزود: آمریکا نباید این کار را می‌کرد اما زمانی که این کار را کرد به نوعی توبه از سیاست غلط گذشته است، ولی برای ما تعهد برجامی آمریکا نیست و برای ما آنچه ملاک است رفع تحریم‌هاست.
وی تصریح کرد: اگر آمریکا اقدام های نمادین انجام می‌دهد، حداکثر می‌تواند انتظار اقدام های نمادین داشته باشد و وقتی می‌گوییم عمل در مقابل عمل، عمل آنها لغو تحریم و عمل ما بازگشت به تعهدات است.
معاون سیاسی وزیر امور خارجه تاکید کرد: از نظر ما ملاک لغو تحریم‌هاست و اگر این اتفاق نیفتد که ظاهرا چنین است، اقدام پنجم اسفند ماه انجام و اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی متوقف می‌شود.
لغو تحریم ها
عراقچی در تشریح تحریم‌هایی که باید لغو شوند، گفت: منظور تحریم‌هایی است که در برجام ذکر شده و باید برداشته شود و ترامپ دوباره اعمال کرده و همین طور تحریم‌های جدیدی که ترامپ در چهار سال گذشته اعمال کرد و همینطور تحریم‌هایی که طی چهار سال برچسب آن را عوض کردند، باید برداشته شود که ما به نقطه‌ای برسیم که بگوییم خواسته ما در برجام تامین شده و به شرایط سال ۲۰۱۵ برسیم.
وی در ادامه در پاسخ به این پرسش که "آمریکا چه زمانی می‌تواند به برجام و جمع ۱+۵ بازگردد؟"، افزود: در روزهای گذشته در ادبیات آمریکایی‌ها بعضا به ۱+۵ اشاره شد و حتی بایدن در صحبت خود گفت ما آماده مذاکره با ایران در قالب ۱+۵ هستیم.
او ادامه داد: آنچه خطیب‌زاده تذکر داد و درست بود، این که ما اکنون چیزی به نام ۱+۵ نداریم و از ماه می سال ۲۰۱۸ که آمریکا از برجام خارج شده، وجود ندارد و اکنون ۱+۴ است و فعلا آمریکایی‌ها حق ندارند به مفهوم ۱+۵ اشاره کنند چون چنین قالبی وجود ندارد و اینکه آیا می‌توانند به این قالب بازگردند؟ بله می‌توانند به شرطی که تحریم‌ها را بردارند.
عراقچی با تاکید براین که بازگشت آمریکا به برجام بدون برداشتن تحریم‌ها موضوعیت ندارد، گفت: از نظر ما وقتی آمریکا دوباره عضو برجام می‌شود و ۱+۴ زمانی به ۱+۵ تبدیل می‌شود که آمریکا تحریم‌های خود را برداشته و ما به وضعیت قبل از خروج آمریکا از برجام بازگردیم.
معاون سیاسی وزیر امور خارجه در ادامه همچنین درباره اظهارات جوسپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز افزود: اکنون بورل اعلام کرده آمادگی دارد از اعضای فعلی برجام یعنی ۱+۴ و ایران برای یک جلسه غیررسمی و از آمریکا به عنوان مهمان برای تدوین نقشه راه آینده دعوت کند چون با موضع ایران کاملا آشناست.
او ادامه داد: حال ما، در حال بررسی این پیشنهاد بورل هستیم و با بقیه دوستان و شرکای خود مثل چین و روسیه در حال مشورت هستیم اما علی الاصول تصور می‌کنیم بازگشت آمریکا به برجام و اجرای تعهداتش و لغو تحریم‌ها، به مذاکره‌ای نیاز ندارد.
عراقچی با تاکید براینکه ما به صورت اصولی نیاز به گفت وگو نداریم، افزود: ممکن است برخی گفت وگوهای فنی و ترتیبات عملیاتی نیاز باشد و تشکیلات بورل می‌توانند ترتیبات آن را بدهند ولی به صورت اصولی احتیاجی به گفت وگو نیست.
بررسی پیشنهاد بورل
او گفت: با این حال ما در حال بررسی پیشنهاد بورل هستیم و بعد از بررسی، نظر خود را اعلام می‌کنیم.
معاون سیاسی وزیر امور خارجه در ادامه به ادعای اروپایی ها درخصوص رفع تحریم‌های ایران اشاره کرد و افزود: آنان مدعی بودند که تحریم‌های اتحادیه اروپا و اروپایی ها متوقف شد و در عمل هم همین بود اما ایران نمی‌توانست از امتیازات آن به خاطر غلبه سیستم آمریکا استفاده کند.
عراقچی ادامه داد: شرکت‌های اروپایی با تحریم‌های اروپا مواجه نبودند ولی از جریمه آمریکا نگران بودند. بارها به آنان گفته‌ام باید فکری به حال نقض حاکمیت خود توسط آمریکا کنید.
او همچنین درباره اظهارات امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه نیز گفت: اروپایی‌ها حرف و ادعا زیاد دارند ولی در صحنه عمل توانمندی ندارند. خیلی روشن اروپا به ما می‌گفت تحریمی نداریم، ولی مجبوریم به تحریم‌های آمریکا تن دهیم. آنها در عمل ناتوان و در گفتار الی ماشاءالله ادعا.
وی تصریح کرد: اگر اروپا صداقت دارد و نگران سلاح‌های هسته‌ای است ، آیا نگران اشاعه سلاح‌های هسته‌ای رژیم صهیونیستی نیستند؟ چطور آنها را نگران نمی‌کند. این‌ها نشانگر سیاست‌های دوگانه اروپایی‌هاست.
معاون سیاسی وزیر امور خارجه همچنین درخصوص جلوگیری از بدعهدی های مکرر نیز گفت: تدبیر ما همان است که رهبر معظم انقلاب فرمودند که ما نگاه به عمل کرده و بعد عمل آنها را راستی آزمایی می‌کنیم و مثلا اگر تحریم نفتی برداشته می‌شود باید ببینیم نفت ما قابلیت فروش داشته و امکان حمل و نقل آن وجود داشته باشد.
وی افزود: همچنین باید امکان بیمه کردن آن وجود داشته و نیز امکان بازگشت پول حاصل از صادرات هم وجود داشته باشد و این چرخه کار کند که مطمئن شویم واقعا تحریم نفتی برداشته شده است که این‌ها را در عمل می‌توان ملاحظه کرد.
امضا در مقابل امضا
عراقچی ادامه داد: البته رئیس جمهوری هم به بیان دیگری فرمودند امضا در مقابل امضا، بیانیه در مقابل بیانیه، عمل در مقابل عمل. آمریکا اگر بیانیه صادر کند ما هم بیانیه صادر می‌کنیم. ما زمانی به تعهداتمان بازمی‌گردیم که آنها به تعهدات خود بازگردند و این قسمت هم می‌تواند در چند قسمت صورت بگیرد، اگر آمادگی دارند کل تحریم‌ها را یک جا بردارند ما هم آمادگی داریم کل تعهدات را یک جا اجرا کنیم. در حد و اندازه و متناسب اقدام آنها ما هم چنین خواهیم کرد.
وی افزود: طبیعی است وقتی تحریم‌ها لغو می‌شود بازگشت به حالت عادی زمانبر است. این‌ها مشکلاتی است که بعد از رفع تحریم‌ها در عمل پدید می‌آید و باید تدبیر کنیم که با سهولت بیشتری انجام شود.
او گفت: وقتی تحریم‌های مربوط به سرمایه گذاری در صنعت نفت ایران برداشته می‌شود باید فاصله معقولی وجود داشته باشد که شرکت‌ها بررسی‌های خود را انجام دهند. مهم این است که مانعی بر سر راه آنها وجود نداشته باشد اما اینکه شرکت‌ها چه زمانی می‌خواهند وارد شوند و مذاکرات آنها چه زمانی انجام می‌شود بحث دیگری است، ولی ما باید مشاهده کنیم که در عمل مانعی وجود ندارد و اگر چنین باشد می‌توانیم بگوییم راستی آزمایی کرده ایم که تحریم‌ها برداشته شده است.
اعتیاد آمریکا
معاون سیاسی وزیر امور خارجه در ادامه با بیان اینکه آمریکایی‌ها به میزان زیادی به تحریم‌ها معتاد شده‌اند و دست برداشتن از این ابزارها برای آنها سخت است، افزود: در دوران اوباما با مشکلات زیادی مواجه بودیم ولی در یک سالی که برجام اجرا شد از دی ۱۳۹۴ تا دی و بهمن ۱۳۹۵ که دولت جدید در آمریکا سر کار آمد گشایش‌های قابل توجهی در حوزه اقتصادی ایران پدید آمد، البته در حد انتظارهای ما نبود و بعد هم مواجه شد با خروج آمریکا از برجام و سر و صداهایی که ایجاد شد.
جبران خسارت های تحریم
عراقچی همچنین درخصوص خسارت های وارد شده به کشور و مردم طی چهارسال گذشته به خاطر بدعهدی های آمریکا به واسطه خروج از برجام و اعمال تحریم های غیرقانونی، گفت: خسارت‌های ما در چهار سال گذشته موضوعی است که از آن نخواهیم گذشت. همچنین حتی با بازگشت آمریکا به برجام و رفع تحریم‌ها موضوع ما با آمریکا تمام نشده است.
معاون سیاسی وزیر امور خارجه درباره برنامه های این وزارتخانه برای پیگیری این خسارت‌ها نیز افزود: ما در طول چهار سال گذشته خسارت‌هایی هم ما و هم شرکت‌ها و کشورهای دیگر دیده‌ایم و این خسارت‌ها در دستورکار ما است.
وی در پایان تصریح کرد: حتی اگر آمریکا تحریم‌ها را بردارد و عضو برجام شود اما این موضوع در دستور کار ما و کمیسیون مشترک برجام خواهد بود. ما خسارات مستقیم و غیرمستقیم دیده ایم. محاسباتی انجام شده و رقم‌هایی هم بعضا اشاره می‌شود، ولی کامل‌تر خواهیم کرد و موضوع خسارات ایران در دستورکار باقی خواهد ماند و آن را کنار نخواهیم گذاشت.
پس به منزله چیه؟ از نظر شما خروج نیست اما اونها این نظر رو ندارن!