۲۰۲۳ برای ما پایان برجام است

دکتر قاسم محبعلی، دیپلمات سابق ایران در گفت وگو با خبرنگار شفقنا آینده درباره مهمترین اولویت های دولت آینده بخصوص در مورد سیاست خارجی اظهار داشت: در شانزده سال گذشته به این دلیل که ایران به دنبال برنامه هسته ای رفت و سپس تحت تحریم های فصل هفت شورای امنیت قرار گرفت تضادی بین اقتصاد و معیشت و برنامه هسته ای بوجود آمد. یعنی اگر ایران بخواهد به سمت توسعه اقتصادی و رفاه و معیشت مردم برود باید از برنامه هسته ای اش چشم پوشی کند یا با هماهنگی بین المللی به توافق برسد و تحت نظارت بین المللی و آژانس و شورای امنیت آن برنامه را دنبال کند. اگر نخواهد این کار را انجام بدهد وضعیت معیشت مردم و اقتصاد کشور به سمت فروپاشی حرکت می کند و ما آثار آن را می بینیم و مردم باید تحمل کنند. لذا گزینه اصلی باید بین این دو سیاست باشد. به نظر نمی رسد که در این انتخابات گزینه اصلی بین این دو سیاست باشد. با توجه به تجربه ای که در پانزده شانزده سال اخیر وجود داشت، دولت ها تاثیری در دو مساله عمده که ایران با آن روبرو است ندارند. یکی سیاست خارجی و دیگری استراتژی امنیت ملی ایران که دولت با هر گرایشی که باشد این موارد در اختیار دولت نیست. از این رو هر دولتی با هر گرایشی قادر به حل و فصل موضوع نخواهد بود. با توجه به تجربه موجود و ساختار جمهوری اسلامی نیاز است این موارد قبل از استقرار دولت تصمیم گیری شود و دولت ها همانطور که گفته شده کارگزار هستند این سیاست را پیش ببرند.

استراتژی و راهبرد دولت های دموکرات و جمهوری خواه تغییر می کند

محبعلی در پاسخ به این سوال که سیاست های بایدن نسبت به خاورمیانه متفاوت از گذشته است. آیا این وضعیت به نفع ایران است و جمهوری اسلامی می تواند به نفع خود و برای تقویت روابط خود با همسایگان و کشورهای منطقه از این فرصت بهره ببرد؟ تصریح کرد: بحث دو استراتژی است؛  یعنی آمریکا در خصوص مسائل مربوط به امنیت ملی خود با تغییر دولت ها تغییری ایجاد نمی کند بلکه استراتژی و راهبرد دولت های دموکرات و جمهوری خواه تغییر می کند، همانطور که تغییر کرده است یعنی هر دو گروه با شیوه ای متفاوت به یک نتیجه می رسند. هدف در دولت اوباما و ترامپ و بایدن ثابت است و بر اساس ادعای آنها این است که برنامه هسته ای ایران امنیت ملی و امنیت جهانی را به خطر می اندازد بر این اساس ایران را به شورای امنیت بردند و تهدید کردند.

وی افزود: تحریم ها در دوران ترامپ به این صورت بود که ایران را بدون مذاکره به زانو در بیاورد و ایران شرایط را بپذیرد و بعد وارد مذاکره شود. در دولت اوباما و بایدن تلاش این است که از طریق مذاکره به هدف برسند، آنچه که اروپاییان به آن برخورد فعال می گویند. در دولت ترامپ ایران در شرایط سختی قرار داشت. قطعنامه ها تصویب شده بود ولی تا قبل از اوباما ایران یا باید مثل زمان قطعنامه۵۹۸ می ایستاد و قطعنامه را نمی پذیرفت و یا قطعنامه را یکجا می پذیرفت که امام با گفتن جمله معروف‌ جام زهر قطعنامه را پذیرفت اما با آمدن دولت اوباما گزینه سومی به نام توافق یا برجام پیش آمد. این گزینه سوم با دولت بایدن همچنان پا بر جا است. البته مفهوم این مساله این نیست که امتیاز جداگانه ای به ایران داده می شود اگر ایران شرایط موجود در برجام را بپذیرد و آمریکا هم به برجام برگردد تحریم های بین المللی مرتبط با برجام برداشته خواهد شد و گشایشی در اقتصاد ایران ایجاد می شود.

آمریکا می خواهد جایگاه ایران را در سیاست های منطقه ای تا جایی که امنیت ملی آنها می پذیرد قبول کند

این کارشناس مسایل منطقه با بیان اینکه همینطور در سیاست های خاورمیانه ای آقای بایدن هم برخلاف ترامپ که یک طرفه و چشم بسته از عربستان و اسرائیل حمایت می کرد این گزینه هم امروز کنار گذاشته شده است، گفت: البته نه اینکه آمریکا روابط خود را با عربستان کاهش می دهد یا با این کشور دچار چالش می شود و یا با اسرائیل، بلکه نمی خواهند حمایت یک طرفه و چشم بسته داشته باشند. می خواهند با ضوابط متوازن تری در منطقه بنا بر اهداف بزرگتری که در جهان دارند که مهار چین و روسیه است اجازه بدهند تا در خاورمیانه توازن جدیدتری بوجود بیاید و مخاصمات خاورمیانه که بین ایران و عربستان و ایران و اسرائیل است کاهش پیدا کند و نیاز کمتری به حضور آمریکا در منطقه باشد همین برای ایران فرصتی است. آمریکا می خواهد جایگاه ایران را در سیاست های منطقه ای تا جایی که امنیت ملی آنها می پذیرد قبول کنند و این فرصتی برای ایران است تا شکاف بین آمریکا و کشورهای عربی خلیج فارس و اسرائیل را تقویت کند و موقعیت خود را در خاورمیانه ارتقا بدهد و از این حالت که فقط یک طرفه هزینه می‌دهد خارج شود و به قول آقای ظریف هزینه هایی را که در میدان می دهند به دست‌آوردهای روی میز مذاکره تبدیل کنند.

احتمال روی کار آمدن یک دولت جمهوری خواه در آمریکا در سال ۲۰۲۴

وی در مورد اینکه آیا این احتمال وجود دارد که با انتخاب یک دولت جمهوری خواه در دوره بعدی انتخابات آمریکا این سیاست ها مجددا برگردند؟ گفت: هیچ بعید نیست. وضعیت بایدن در این فاصله زمانی همچنان خوب است و بد نیست و محبوبیت او افول نکرده است اما یکی از نگرانی ها انتخابات سال آتی برای کنگره است. اگر آقای بایدن دست‌آورد مناسبی در سیاست داخلی و خارجی نداشته باشد ممکن است جمهوری خواهان حداقل مجلس سنا را مجددا به دست بیاورند و وضعیت بایدن پیچیده شود و امکان تصمیم گیری او محدود شود و از طرفی مقدمه ای برای به قدرت برگشتن جمهوری خواهان در سال ۲۰۲۴ شود. چون ۲۰۲۳ برای ما پایان برجام است با احیا یا بی احیای برجام در آن تاریخ مجددا روز از نو روزی از نو است و باید توافق جدیدی امضا شود. بنابراین آمدن دولتی دموکرات هزینه های ما را کم می کند و فرصت ها بیشتر می شوند ولی با دولتی جمهوری خواه مثل ترامپ طبیعتا بعد از ۲۰۲۳ ما مجددا در ۲۰۲۴ با رییس جمهور جدید مجددا وارد دوره ای از مشکلات و تخاصم خواهیم شد.