امیر پروسنان - ایرنا - مدت زمان فاصله بین دو دوز واکسن کرونا در واقع بهترین زمان در نظر گرفته شده است، اما سوالی که پیش می‌آید این است که آیا این فاصله در آینده نیز به همین صورت ثابت خواهد بود یا امکان تغییر در این فاصله‌های زمانی بین دوزهای واکسن وجود دارد.
فاصله‌های زمانی بین دوزهای واکسن کرونا در مورد واکسن‌های رایج در ایران مانند سینوفارم یا اسپوتنیک وی یا برکت، ۴ هفته یا یک ماه است. همچنین فاصله زمانی برای تزریق واکسن آسترازنکا بین ۸ تا ۱۲ هفته یا ۲ تا ۳ ماه است.
با این حال گفته می‌شود که اگر بین یک تا دو هفته تاخیر در این فاصله‌های زمانی رخ بدهد، از نظر ایمنی یا اثربخشی برای شخص تزریق کننده واکسن، مشکلی ایجاد نمی‌شود.
چگونگی تعیین زمان و میزان دوز واکسن
نکته قابل تامل درباره بیماری کووید ۱۹ و واکسن‌های کرونا این است که هنوز به یک سالگی ساخت واکسن در جهان نرسیدیم و این بیماری همچنان یک بیماری نوپدید محسوب می‌شود که دانسته‌های ما در برابر نادانسته‌ها شاید اندک باشد؛ بنابراین گذشت زمان می‌تواند مسائل بسیاری را درباره این بیماری و حتی واکسن‌ها و فاصله‌های زمانی بین دوزهای آن مشخص کند.
هادی کریم زاده، متخصص ویروس شناسی پزشکی از آلمان در این رابطه گفت: مطالعات واکسن به طور معمول سال‌ها طول می‌کشد و زمان‌های تزریق و میزان دوزهای واکسن‌های مختلف، در آزمایش‌های متعدد به صورت دقیق تعیین می‌شوند. در مطالعات پیش‌بالینی، بعد از تزریق واکسن در فواصل مختلف به حیوانات آزمایشگاهی، آن‌ها را مورد چالش با ویروس قرار می‌دهند و میزان ایمنی و تیتر‌های آنتی بادی را مورد اندازه گیری و ارزیابی قرار می‌دهند.
وی ادامه داد: در حال حاضر که در پاندمی کرونا قرار داریم، مراکز تحقیقاتی و ساخت واکسن باید در زمانی کوتاه، واکسن‌هایی موثر و بی‌خطر را برای ایمن کردن بخش بزرگی از جامعه در دسترس قرار می‌دادند؛ بنابراین بخش زیادی از این مطالعات به صورت موازی و فشرده انجام شده‌اند. در فرصت‌های بعدی این مراکز جهت بهبودی و بهینه‌سازی فاصله‌ها و دوزهای تقویتی این واکسن‌ها مطالعات تکمیلی را انجام می‌دهند.
احتمال اندک تغییر فاصله دوز اول و دوم واکسن کرونا
با این حال به نظر می‌رسد فاصله زمانی ۴ هفته‌ای یا یک ماهه بین دوزهای اول و دوم واکسن‌های کرونا در جهان در آینده نیز تغییر چندانی نداشته باشد. ولی نمی‌توان این موضوع را به طور قطعی اعلام کرد و باید در انتظار تحقیقات بیشتر در این زمینه ماند.
محمد رضا فلاحیان، پزشک و متخصص میکروب شناسی و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال در این زمینه اظهار کرد: فاصله بین تزریق دوزهای واکسن بر اساس بهترین اثربخشی تعیین می‌شود. احتمال تغییر اساسی در فواصل زمانی بین دو دوز اول و دوم واکسن‌های کرونا خیلی کم است. زیرا تیتر آنتی بادی نوترالیزان و فعالیت سیستم ایمنی سلولار را قبلا خیلی نمی‌توانستند اندازه گیری کنند، اما در حال حاضر با توجه به تکنولوژی موجود، می‌توان این میزان را اندازه گیری کرد و متوجه می‌شویم در چه زمانی بیشترین اثربخشی را خواهیم داشت.
وی ادامه داد: از طرفی باید توجه کرد که بیماری کووید ۱۹ نوین است و از طول عمر واکسیناسیون در جهان حتی یک سال هم نگذشته و در نتیجه باید صبر کرده و وضعیت افراد واکسینه شده را بررسی کنیم.
فلاحیان افزود: در واقع آنتی بادی‌های افراد واکسینه شده و سیستم ایمنی سلولی باید بررسی شده و بر اساس شواهد و داده‌ها می‌توان اعلام کرد که نیاز به دوز بوستر (یادآور) یا سوم داریم یا خیر.
این متخصص میکروب شناسی گفت: قبلا گفته می‌شد واکسن سینوفارم دو دوز است، اما الان اطلاعاتی داریم که گفته می‌شود این واکسن نیاز به دوز سوم در برخی افراد دارد. همچنین درباره واکسن فایزر که در حال حاضر در برخی کشور‌ها برای کادر درمان یا افراد در معرض خطر یا با نقص سیستم ایمنی، دوز بوستر آن تزریق می‌شود.
آیا چند روز فاصله بین دو دوز مشکلی ایجاد می‌کند؟
باید به این نکته توجه کنیم که در مورد بسیاری از واکسن‌ها اجباری نیست که حتما راس ۲۸ روز یا یک ماه، دوز دوم زده شود. معمولا باید در یک فاصله زمانی تزریق شود که این فاصله بهترین زمان برای اخذ بیشترین اثربخشی واکسن است. مثلا در مورد واکسن آسترازنکا گفته می‌شود بین ۸ تا ۱۲ هفته یا ۲ تا ۳ ماه، دوز دوم تزریق شود.
فلاحیان در این زمینه گفت: اگر این زمان بنا به برخی شرایط به تعویق بیافتد، نباید دوز اول را نادیده گرفت و مجدد تکرار کرد، بلکه باید فقط دوز دوم را به محض مساعد شدن شرایط تزریق کرد. در مواقع پیک سویه‌های جدید کرونا، گاهی این زمان را می‌توان تا ۴ هفته نیز کاهش داد.
فاصله دوز دوم و سوم هنوز قطعی نیست
به نظر می‌رسد فاصله‌های اعلام شده بین تزریق دو دوز اول و دوم واکسن در حال حاضر تقریبا مشخص است و در آینده تغییر چشم‌گیری نخواهد کرد، اما در مورد فاصله دوز بوستر یا سوم با دوز دوم، هنوز به صورت قطعی مشخص نشده و به بررسی بیشتری نیاز دارد.
عاطفه عابدینی، دبیر کمیته علمی کشوری کووید ۱۹ در این رابطه گفت: فاصله بین دو دوز واکسن فایزر ۲۱ تا ۲۸ روز است که به طور مثال در انگلستان این فاصله به ۳ ماه تبدیل شد. فاصله بین دو دوز اول و دوم توسط شرکت‌های سازنده واکسن پیشنهاد می‌شود. درباره واکسن اسپوتنیک وی در ابتدا گفته شده بود ۲۸ روز فاصله باشد و سپس به این نتیجه رسیدند که می‌توان این فاصله را تا ۳ ماه نیز افزایش داد؛ بنابراین نمی‌توان این فاصله را ثابت دانست، اما معمولا فاصله بین دوز اول و دوم واکسن را از هر شرکت سازنده به صورت ثابت تحویل می‌گیریم.
وی ادامه داد: موضوع دیگر، فاصله بین دوز دوم و سوم است که در حال حاضر حدود ۸ ماه در نظر گرفته می‌شود. ولی واقعیت این است که شاید بر اساس سویه‌های بعدی کرونا، این فاصله ۸ ماهه برای دوز سوم، به ۶ ماه کاهش پیدا کند و هنوز تصمیم قطعی برای آن گرفته نشده است.
عابدینی اظهار کرد: مطالعاتی که تاکنون در زمینه به تاخیر افتادن دوز دوم واکسن کرونا انجام شده، کاهش اثربخشی را نشان نمی‌دهد. در نتیجه این طور نیست که اگر یک یا دو ماه تاخیر بین دوز اول یا دوم بیفتد، حتما نیازی به نادیده گرفتن دوز اول داشته باشیم. در واقع می‌توان دوز دوم واکسن را تزریق کرد. البته این طور نیست که فاصله زمانی بین دو مرحله را نامحدود در نظر گرفته و به طور مثال یک سال بعد تزریق کنیم. بلکه فاصله چند روزه تا یک ماه، منجر به کاهش اثربخشی واکسن نمی‌شود؛ بنابراین به نظر می‌رسد فاصله‌های زمانی بین دوزهای واکسن کرونا در آینده و بر اساس تحقیقات و مطالعاتی که انجام می‌شود، قدری دچار تغییر شود. هرچند این فاصله‌ها تاکنون نزدیک به قطعی شده، اما همچنان باید به این نکته توجه کنیم که هنوز حتی یک سال از عمر ساخت واکسن کرونا در جهان نگذشته و تقریبا اکثر واکسن‌های کووید ۱۹ در جهان به این دلیل که در شرایط پاندمی قرار داریم، مجوز مصرف اضطراری دارند.
بهترین و قطعی‌ترین اقدام در حال حاضر، تزریق واکسن کرونا است و باید تزریق با واکسن‌های تایید شده به سرعت انجام شود تا از بیماری شدید یا فوت افراد جلوگیری شود.
